Берылій
| Берылій | |
|---|---|
| Маса | 9,0121831 ± 0 атамная адзінка масы[1] |
| Названа ад | Берыл |
| Небяспека | acute beryllium poisoning[d] |
| Матэрыял | Берыл |
| Першаадкрывальнік | Louis Nicolas Vauquelin[d][2], Фрыдрых Вёлер[2] і Antoine Bussy[d][2] |
| Дата адкрыцця | 1798[3] |
| Месца выяўлення | Францыя |
| Сімвал элемента | Be[4] |
| Хімічная формула | Be[5] |
| Canonical SMILES | [Be][5] |
| Атамны лік | 4[4] |
| Электронная канфігурацыя | 1s² 2s² і [He] 2s² |
| Электраадмоўнасць | 2 |
| Іонны радыус | 0,27 Ангстрэм[6] і 0,45 Ангстрэм[6] |
| Ступень акіслення | 2 |
| Удзельная электрычная праводнасць | 25 000 000 ampere per volt metre[7] |
| Шчыльнасць | 1,85 ± 0,001 gram per cubic centimetre |
| Тэмпература плаўлення | 2 349 ± 0 ℉ і 1 278 °C |
| Boiling point | 4 532 ± 1 ℉ і 2 970 °C |
| Vapor pressure | 0 ± 1 мм рт.сл. |
| NIOSH Pocket Guide ID | 0054 |
| Time-weighted average exposure limit | 0,002 ± 0,001 mg/m³ |
| Ceiling exposure limit | 0,0005 ± 0,0001 mg/m³ |
| Immediately dangerous to life or health | 4 ± 1 mg/m³ |
| |||||
| Уласцівасці атама | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Імя, сімвал, нумар | Берылій / Beryllium (Be), 4 | ||||
| Атамная маса (малярная маса) |
9,012182 а. а. м. (г/моль) | ||||
Берылій (лац.: Beryllium) Be — хімічны элемент II групы перыядычнай сістэмы; атамны нумар 4. Атамная маса 9,01218.
Вылучаны ў выглядзе вокіслу BeO з мінерала берыла ў 1798 годзе французскім хімікам Л. Вокленам (фр.: Louis-Nicolas Vauquelin). Металічны берылій незалежна адзін ад аднаго атрымалі ў 1828 г. Ф. Вёлер і А. Бюсі[8].
Светла-шэры метал. Шчыльнасць 1847,7 кг/м³. Тэмпература плаўлення 1284 °C, тэмпература кіпення 2450 °C.
Прыродныя крыніцы
[правіць | правіць зыходнік]У Зямной кары берылію ўтрымліваецца каля 6·10−4 % па масе. З мінералаў берылію найбольшае прамысловае значэнне мае берыл. Галоўныя радовішчы — у ЗША, Бразіліі, Аргенціне, Мексіцы, ПАР, Намібіі, Мазамбіку, Індыі, Расіі.
Прымяненне
[правіць | правіць зыходнік]Выкарыстоўваецца ў авія- і ракетабудаванні (тармазныя дыскі самалётаў, панэлі сонечных батарэй, абшыўкі касмічных караблёў), ядзерных рэактарах (рэгулятар ядзернай рэакцыі: запавольвае нейтроны).
Зноскі
- ↑ Meija J., Prohaska T., Coplen T. B. et al. Atomic weights of the elements 2005 (IUPAC Technical Report) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2016. — Vol. 88, Iss. 3. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1515/PAC-2015-0305 Праверана 20 кастрычніка 2020.
- ↑ а б в https://www.rsc.org/periodic-table/element/4/beryllium
- ↑ https://periodic.lanl.gov/4.shtml
- ↑ а б Wieser M. E., Coplen T. B., Wieser M. Atomic weights of the elements 2009 (IUPAC Technical Report) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2010. — Vol. 83, Iss. 2. — P. 359–396. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1351/PAC-REP-10-09-14
- ↑ а б BERYLLIUM Праверана 18 лістапада 2016.
- ↑ а б (unspecified title) — ISBN 0-8493-0485-7
- ↑ https://www.thebalance.com/electrical-conductivity-in-metals-2340117 Праверана 30 студзеня 2019.
- ↑ Булычёв Б. М., Ижванов Л. А., Ковальский В. В. Бериллий(недаступная спасылка) // Вялікая савецкая энцыклапедыя (руск.)
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Химический словарь школьника / Б. Н. Кочергин, Л. Я. Горностаева, В. М. Макаревский, О. С. Аранская. — Мн.: Народная асвета, 1990. — С. 31. — 255 с. — 75 000 экз. — ISBN 5-341-00127-3. (руск.)
- Болсун А. Н. Краткий словарь физических терминов / Сост. А. И. Болсун. — Мн.: Вышэйшая школа, 1979. — С. 39. — 416 с. — 30 000 экз. (руск.)
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Булычёв Б. М., Ижванов Л. А., Ковальский В. В. Бериллий(недаступная спасылка) // Вялікая савецкая энцыклапедыя (руск.)
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Берылій
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||