Галактыка Андрамеды

Галактыка
Гісторыя даследавання
Дата адкрыцця	вядомая са старажытнасці
Наглядальныя даныя (Эпоха J2000.0)
Тып	SAb
Прамое ўзыходжанне	00гадз 42,8мін
Схіленне	41° 16′
Чырвонае зрушэнне	?0,001
Адлегласць	2,52±0,14 млн св. гадоў (772±44 тыс. пк)
Бачная зорная велічыня mV	+3,44
Бачныя памеры	3,2 × 1,0°
Сузор’е	Андрамеда
Фізічныя характарыстыкі
Радыус	110 тыс. св. гадоў
Абсалютная зорная велічыня (V)	-21,5
Уласцівасці	Найбуйнейшая галактыка Мясцовай групы

M31 (каталог Месье), Галактыка Андрамеды, Тума́ннасць Андраме́ды — гіганцкая спіральная галактыка (тып Sb) у сузор’і Андрамеды.

Са­мая яр­кая га­лак­тыка Паўночнага паўшар’я не­ба, ад­на з найбліжэйшых да на­шай Га­лак­тыкі. Бачная простым вокам як сла­бая святлівая ту­ман­ная плямка ў сузор’і Ан­драме­ды (паблізу зоркі ν Ан­драме­ды).

Гісторыя вывучэння

Упершыню згадваецца як «маленькае воблачка» ў сачыненні арабскага астранома ас-Суфі. У 1614 годзе незалежна адкрыта нямецкім астраномам С. Марыусам пры дапамозе тэлескопа. Зоркавая прырода Туманнасці Андрамеды выяўлена ў 1925 годзе, тады з дапамогай 2,5-метровага тэлескопа ў ёй упершыню ўбачылі зоркі.

Сярод астраномаў прынята абазначэнне Туманнасці Андрамеды М31 (паводле каталога Ш. Месье) або NGC224 (згодна каталогу Ё. Дрэера).

Фізічныя характарыстыкі

Туманнасць Андрамеды шмат у чым падобная да нашай Га­лак­тыкі. Абедзве зорныя сістэмы належаць да ліку гіганцкіх, маюць спіральную структуру і прыблізна аднолькавы ўзрост. Яны ўваходзяць у склад Мясцовай групы галактык, з’яўляючыся яе найбольш буйнымі і масіўнымі членамі, прычым Туманнасць Андрамеды большая і масіўнейшая за нашу Галактыку.

Памеры галактыкі, разлічаныя па фотаздымках, складаюць каля 44×20 кпк. Яе марфалагічны тып абазначаюць як Sb, такім чынам, гэта спіральная галактыка з даволі магутным сфераідальным кампанентам і добра развітымі спіральнымі рукавамі. Туманнасць Андрамеды бачная амаль з рабра, што надае ёй эліптычную форму. У вобласці спіральных галін выступаюць у выглядзе цёмных плям скопішчы газава-пылавых міжзоркавых воблакаў. У Туманнасці Андрамеды двайное ядро; яго кампаненты раздзелены адлегласцю каля 2 пк, прычым адзін з кампанентаў ядра, імаверна, утрымлівае ў сваім цэнтры чорную дзірку масай каля 50 млн мас Сонца. У гало Туманнасці Андрамеды выяўлены каля 400 шаравых зорных скопішчаў, а ў яе атачэнні — дзесяць карлікавых галактык, з якіх адна (M32) эліптычная, а астатнія сфераідальныя; усе яны разглядаюцца як спадарожнікі Туманнасці Андрамеды.

Адлегласць ад Зямлі складае каля 700 кпк. Маса галактыкі ацэньваецца ў (3—5)·10¹¹ мас Сонца.

Літаратура

• Андрамеды Туманнасць // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).

Спасылкі

• Большая российская энциклопедия Архівавана 27 жніўня 2019. (руск.)