Шарль Бадлер

Шарль Бадлер
Charles Baudelaire
Шарль Бадлер, фрагмент фатаграфіі Эцьена Каржа
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	фр.: Charles-Pierre Baudelaire
Дата нараджэння	9 красавіка 1821(1821-04-09)[…]
Месца нараджэння	former 11th arrondissement of Paris[d], Парыж, Парыж, рэгіён Іль-дэ-Франс, Метраполія Францыі, Францыя
Дата смерці	31 жніўня 1867(1867-08-31)[…] (46 гадоў)
Месца смерці	Парыж, Парыж, рэгіён Іль-дэ-Франс, Метраполія Францыі, Францыя
Пахаванне	могілкі Манпарнас
Грамадзянства	Францыя
Бацька	Жазеф-Франсуа Бадлер[d]
Маці	Caroline Aupick[d]
Альма-матар	Ліцэй Людовіка Вялікага[d] Ліцэй Сент-Луі[d]
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	паэт, мастацкі крытык, эсэіст, перакладчык, пісьменнік, літаратурны крытык, перакладчык, крытык, журналіст
Гады творчасці	1850—1867
Кірунак	сімвалізм, мадэрнізм
Жанр	элегія
Мова твораў	французская
Узнагароды	Канкур жэнераль[d]
Подпіс
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы
Цытаты ў Вікіцытатніку

Шарль П’ер Бадлер (фр.: Charles Pierre Baudelaire; 9 красавіка 1821 — 31 жніўня 1867, Парыж) — французскі паэт, літаратурны крытык і перакладчык. Імя Бадлера стала сімвалам літаратурнага і артыстычнага дэкадансу. Яго творы, у прыватнасці паэтычны зборнік «Кветкі зла» (фр.: Les fleurs du mal), былі прызнаныя класікай французскай літаратуры.

Біяграфічныя звесткі

Шарль Бадлер нарадзіўся ў Парыжы. Пасля смерць бацькі (1827), мастака і высокаадукаванага чалавека, хлопчык жыве разам з маці (з імі жыве яшчэ пакаёўка Марыэта, якой Бадлер пасля прысвеціць верш). Неўзабаве маці зноў бярэ шлюб, з афіцэрам Апікам.

У 1839 Ш. Бадлер выключаны з калежа Луі Вялікага. Ён вядзе «шалапутнае» жыццё ў Парыжы, дзе знаёміцца з Бальзакам і Нэрвалем. У 1841 генерал Апік адпраўляе пасынка ў падарожжа ў Індыю.

Вярнуўшыся ў Парыж у 1842, Шарль Бадлер уступае ў сувязь з Жаннай Дзюваль, мулаткай, якая грала ў эпізодных ролях у маленькіх тэатрах. Знаёміцца з Сэнт-Бёвам і Тэафілем Гацье. Піша шмат артыкулаў і вершаў, а таксама «Фанфарло» (La Fanfarlo), навелу, што была надрукаваная ў 1847 годзе.

З 1844 над Ш. Бадлерам устаноўленая юрыдычная апека. Паэт складае шмат вершаў, але не публікуе нічога; затое ўбачыў свет «Салон 1845 года» (Salon de 1845), водгук на жывапісную выставу. Сярод іншага ён піша «Парады літаратарам-пачаткоўцам», надрукаваныя ў 1846. Быў і кароткі раман з Мары Дабрэн, камедыйнай акторкай.

Удзельнік Рэвалюцыі 1848 года, выдаваў дэмакратычна-рэспубліканскую газету «Le salut public» («Грамадскі ратунак»). Расчараваўшыся ў выніках рэвалюцыі, адышоў ад палітыкі, асудзіў «бунт» як грэх.

Шарль Бадлер знаёміцца з творчасцю Эдгара Алана По, перакладаннем якога займаецца з 1848 да 1865. Доўгія гады Ш. Бадлер застаецца для сваіх сучаснікаў эсэістам, перакладчыкам, мастацкім крытыкам, але не паэтам.

Творчасць

Друкаваўся з 1840 (вершы, брашуры «Салон 1845 года», «Салон 1846 года»). Выпрацаваў новую кандэпцыю асобы, прычыны пакутаў «чалавечай душы» бачыў не толькі ў навакольным свеце, але і ў самім чалавеку. У кнізе «Кветкі зла» (1857, дап. выд. 1861, 1869) выяўлена трагічная карціна свету ахопленага шаленствам эазбурэння, анархія бунтарства, сум па гармоніі, пошукі ідэалу спалучаюцца з прызнаннем непераможнасці зла, эстэтызацыяй заганаў вялікага горада.

Аўтар эборніка артыкулаў пра франц. мастацгва і л-ру «Рамантьгчнае мастацтва» (1868), трактата пра наркотыкі «Штучны рай» (1860), «Маленькіх паэм прозай» («Парыжскі сплін», 1869), артыкулаў пра творчасць Э. По і перакладаў яго твораў.

На беларускую мову вершы Ш. Бадлера перакладалі Ю. Гаўрук, У. Жылка, З. Колас, С. Ліхадзіеўскі, А. Хадановіч, Алег Мінкін.

Беларускія пераклады

• Бадлер Ш. Выбраныя вершы. / Перакл. з франц. А.Хадановіча. Мн.: Зміцер Колас, 2016. 112 с. (Серыя «Паэты планеты»).

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Шарль Бадлер
• Шарль Бадлер — Парады маладым літаратарам Архівавана 6 ліпеня 2011.

Тэксты ў інтэрнэце

• Шарль Бадлер — «Танец смерці» ў перакладзе Андрэя Хадановіча Архівавана 10 жніўня 2010.
• Вершы Бадлера на ПрайдзіСвеце ў перакладзе Андрэя Хадановіча

На французскай

• Original works by Baudelaire at the French Wikisource
• full online texts in french Архівавана 4 красавіка 2004.
• Peintres et aquafortistes Архівавана 19 снежня 2005.
• Les Fleurs du Mal: full online downloadable text Архівавана 16 лютага 2006.
• Podcast: Паэзія «L’Albatros» па-французску Архівавана 22 снежня 2007.

На англійскай

• «The Painter of Modern Life» Complete Annotated Text at Lines of Advance Архівавана 28 верасня 2007.
• Selected works at Poetry Archive Архівавана 25 студзеня 2021.
• Another selection
• Les Fleurs du Mal full text online with Translations