Köln

Köln (distaget [ˈkœln]), e rannyezh Köln: Kölle ([ˈkœɫə]) a zo ur gêr eus kornaoueg Alamagn, war ribl ar Roen. Ar pevare brasañ kêr eus ar vro eo-hi war-lerc'h Berlin, Hamburg ha München. Kêr vrasañ Nordrhein-Westfalen eo ivez. Ur milion a dud a zo o vevañ enni.

Gwel ledan eus Köln da noz. Gwelet e vez Pont Deutz, Iliz sant Martin, an iliz-veur ha Pont Hohenzollern

Anv

Impalaeriezh roman uhelañ

• Oppidum Ubiorum (Tacitus, Annales, I, 36 & XII, 27)
• Ara Ubiorum (Tacitus, Annales, I, 39)
• Colonia Agrippinensis (Suetonius, Tacitus, Plinus; mein-bonn II^vet & III^vet)
• Ara ː enskrivadur eus amzer ar Flavii
• Cl(audia) Ara ː enskrivadur II^vet kantved
• CCAA (Colonia Claudia Ara Agrippinensis) ː enskivadurioù adalek eil hanter II^vet kantved
• Colonia Agrippina (Itin. Ant)
• Aggripina (CIL XIII, 8283; Itin. Ant; Taolen Peutinger)
• Col(onia) Claud(ia) Aug(usta) Agrippinensium (CIL, IX, 1584, da vare Severus Alexander)
• Col(onia) ː maen-bonn lev eus 251/253

Impalaeriezh roman izellañ

• CCAA (Valeria)na Galliena (CIL XIII, 8261)
• CCAA, Col(onia) Cl(audia) Agrip(pinensium), CA (pezhioù moneiz Postumus)
• Agripina (Sid. App, Carm. VII, 115)
• Agrippina (Ammianus; Impalaer Julianus; Athanasius; Eutropius; Aurelius Victor; Hist. Aug.; Codex Theodosianus, XI, 3, 1, e 319; XI, 11,1, e 365; Salvianus)
• Colonia Agrippina (Ammianus, XV, 8, 19; Codex Theodosianus, II, 19, 3; IV, 10, 1, e 332)
• Civitas Agrippinensium (Not. Gall.; sened-iliz 346)

Krennamzer

• Agripina Colonia (Venancius Fortunatus, Carm. III, 14, 3)
• Agripina (Gregor Teurgn, Vit. Patr, VI, 2) pe Agrepina (HF, II, 9)
• Agrippensis Colonia (Gregor Teurgn, HF, II,9)
• Agrippensis Civitas, que nunc Colonia dicitur (Gregor Teurgn, HF, II,40)
• Colonia (kroniken Fredegarius, 58, 75, 85; Gregor Teurgn, HF, VI, 24; senedoù iliz 614 ha 626/627; pezhioù moneizh)

Ardamezioù

En argant e unnek daeraouenn en sabel; e gab en gul karget gant teir kurunenn en aour

Istor

Henamzer

Köln a zo bet da gentañ, adalek 50, un drevadenn roman staliet et bro Velgia. Goude se eo bet savet kêrbenn Germania Izellañ (Inferior).

Saloninus, mab an impalaer Gallienus a zo bet drouklazhet eno gant Postumus er bloaz 260.

Postumus e reas e gêrbenn diganti.

Victorinus a zo bet drouklazhet eno er bloaz 270.

Goude bet diskaret an impalaeriezh galian, daou ofiser, Proculus ha Bonosus, emsavet a-enep Probus, e oa lazhet an eil war lec'h egile e-kichen Köln.

Er bloaz 310, ur pont a zo bet savet war urzh Kustentin, hag ar castellum Divitia (Deutz) evit difenn ar pont en tu all d'ar stêr.

War dro 509, Sigebert, roue ar Vranked ar Rhin, e oa lazhet gant e vab Chloderic, diwar atiz Klovis, roue ar Vranked Salian.

Chloderic e oa drouklazhet d'e zro gant tud kaset gant Klovis, hag e oa war an dro anvet roue Franked ar Rhin.

Levrlennadur

• Nancy Gauthier, Hansgerd Hellenkemper : Topographie chrétienne des cités de la Gaule, des origines au milieu du VIIIè siècle. XII. Province ecclésiastique de Cologne (Germania Secunda). De Boccard. 2002