Keheder
Ar c'heheder a zo ur c'helc'h faltazius treset war ur blanedenn pe un dra steredoniel ken e chom atav war hanter an hent etre ar poloù. Rannet e vez ar blanedenn etre un hemisferenn norzh hag un hemisferenn su.
Diwar an termenadur eo 0° da ledred ar c'heheder. Kelc'h keheder ar Voul-Douar a zo war-dro 40 075 km hed.
E-touez ar pemp kelc'h led jedet diwar al liamm etre troiadur an Douar ha tresad e orbit tro-dro d'an Heol eo ar c'heheder hag ivez al ledred nemetañ dezhañ tres ur c'helc'h bras-tre.
Dre e zilec'hiañ mareel en oabl e tremen ar Heol just a-us d'ar c'heheder div wech bep bloaz er boentenn vernel e keided an nevezamzer e miz Meurzh hag e keided an diskaramzer e miz Gwengolo. D'an 21 a viz Meurzh ha d'an 21 a viz Gwengolo e kouezh bannoù an Heol sonn hag a-serzh d'an Douar.
War ar c'heheder e sav hag ez a da guzh an Heol dindan vunutennoù nemetken. Padout a ra gouloù an deiz kement hag an noz pa cheñch padelezh div lodenn an devezh e takadoù en Norzh hag er Su d'ar c'heheder.
Hin ar c'heheder
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]E takad an trovanoù m'emañ ar c'heheder e-kreiz anezho ez eus daou vare-amzer, unan gleb hag unan sec'h, met tost d'ar c'heheder e vez glaveier bemdez. Koulskoude e kaver diforc'hioù er mareou-amzer diwar an uhelded ha nester ar meurvorioù.
War hed ar c'heheder e kaver meurvorioù peurvuiañ.
Al lec'h uhelañ war ar c'heheder a zo 4 690 m uhelder dezhañ 77°59′31" W war dinaou Su ar Volcán Cayambe (kern : 5 790 m) en Ecuador ken eo al lec'h nemetañ ma tremen linenn ar c'heheder war an erc'h.
Riezoù ha broioù ma tremen ar c'heheder enno
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Tremen a ra ar c'heheder dre diriad pe zourioù tiriadel 14 bro. Eus 0 hedred (Kornôg Afrika) etrezek ar Reter :
- São Tomé ha Príncipe – o'tremen dre an enezennig Ilhéu das Rolas
- Gabon
- Republik Kongo
- Republik Demokratel Kongo
- Ouganda – en ur gontañ enezennigoù e Lenn Victoria
- Kenya
- Somalia
- Maldivez – tremen a ra etre Atoll Gaafu Dhaalu hag Atoll Gnaviyani
- Indonezia – treuzañ a ra kalz inizi, menegomp Sumatra, Borneo, Sulawesi ha Halmahera
- Kiribati – tremen a ra etre Atoll Aranuka hag Atoll Nonouti en Inizi Gilbert
- Enez Baker (unincorporated territory ar SUA) – tremen a ra dre an dourioù tiriadel (NB ar c'heheder a dremen ivez dre an Exclusive Economic Zones war-dro Enez Howland hag Enez Jarvis met ket dre o ziriadoù)
- Ecuador – o kontañ Enez Isabela en Inizi Galápagos. An anv Ecuador a dalvez kement ha "keheder" e spagnoleg.
- Kolombia
- Brazil – o kontañ enezennoù e beg ar stêr Amazon hag o-tremen dre Macapá, kêr-benn stad Amapá.
Daoust d’hec'h anv, n'eus lec'h ebet e Ginea ar C'heheder hag a zo treuzet gant ar c'heheder. Koulskoude emañ hec'h enez Annobón 100 mil (unanenn hirder angl-ha-saoz) e Su an c'heheder hag emañ rest ar vro en Norzh.