Alžirski rat za nezavisnost
| Alžirski rat za nezavisnost | |||
|---|---|---|---|
| Dio Hladnog rata | |||
| Datum | 1. novembar 1954 – 19. mart 1962. | ||
| Lokacija | Alžir | ||
| Ishod | Vojno bez pobjednika[1][2][3][4] Nezavisnost Alžira, kraj Francuskog kolonijalnog carstva[5][6][7][8] Pad Četvrte francuske republike i uspostava Pete francuske republike | ||
| Promjene teritorija | Nezavisnost Alžira | ||
| Sukobljene strane | |||
| Vojne jedinice | |||
| |||
| Žrtve | |||
| |||
Alžirski rat za nezavisnost (arapski: الثورة الجزائرية), također poznat i kao Alžirski rat i Alžirska revolucija, jest rat vođen između Francuske i alžirskog Fronta nacionalnog oslobođenja (FNO) koji je na kraju rezultirao nezavisnošću Alžira od Francuske. Predstavlja važan događaj u procesu dekolonizacije, kao jedan od ratova za nacionalno oslobođenje. Rat je vođen od 1954. do 1962. godine i predstavljao je složeni sukob okarakterisan gerilskim načinom ratovanja, borbom protiv Makuija i prisustvo različitih vrsta torture kod obe zaraćene strane. Tokom rata za nezavisnost, javljali su se i sukobi između različitih alžirskih zajednica i unutar samih zajednica zbog čega se naziva i alžirski građanski rat. Sukobi su se odvijali uglavnom na teritoriji Alžira sa reperkusijama koje su se javljale u evropskom dijelu Francuske.
Historija
[uredi | uredi izvor]Francuska invazija na Alžir
[uredi | uredi izvor]Kao casus belli, odnosno povod Francuzima da napadnu Alžir, poslužio je navodni događaj u kojem je uvrijeđen njihov konzul. Pod tim izgovorom, Francuzi su 1830. napali Alžir. U režiji maršala Thomas Robert Bugeauda, koji je postao prvi generalni guverner Alžira, osvajanje je bilo nasilno, obilježeno politikom "spaljene zemlje" koja je osmišljena sa ciljem smanjenja moći lokalnih vladara u Alžiru. Vršeni su masakri, masovna silovanja i druge vrste zločina nad lokalnim stanovništvom. Između 500.000 i 1.000.000, od oko 3 miliona Alžiraca, ubijeno je tokom prve tri decenije osvajanja. Otpor francuskoj kolonijalnoj invaziji Alžirci su vodili pod komandom Abd el-Kadera. 1834. godine, Alžir postaje francuska vojna kolonija a Ustavom iz 1848. sve do nezavisnosti Alžira, Francuska je upravljala čitavim mediteranskim dijelom Alžira kao svojim integralnim dijelom i jednim od departmana nacije.
Početak neprijateljstava
[uredi | uredi izvor]U ranim jutarnjim satima 1. novembra 1954, pripadnici vojnog krila Fronta na nacionalno oslobođenje izvršili su napade na vojne i civilne ciljeve širom Alžira. Predstavnici Fronta nacionalnog oslobođenja pozvali su Alžirce da se pridruže "nacionalnoj borbi za obnavljanje alžirske države i njene suverenosti". Taj proglas bio je reakcija na govor francuskog premijera u Nacionalnoj skupštini koji je izjavio da "niko ne smije kompromitirati unutrašnje jedinstvo nacije i integritet Republike". Prema premijeru, Alžir je departman francuske i to će ostati, bez mogućnosti secesije. Na početku sukoba moglo se računati samo na manje od 500 boraca za nezavisnost. Međutim, alžirsko stanovništvo će se radikalizirati zbog zločina koje će ubrzo počiniti profrancuske grupe Crvena ruka (francuski: La Main Rouge), a koji su bili usmjereni protiv zagovornika nezavisnosti širom Magreba. Jedna od žrtava Crvene ruke je i tunizijski aktivist Farhat Hached.
Bitka za Alžir
[uredi | uredi izvor]Da bi skrenuli pažnju međunarodne i domaće javnosti na njihovu borbu, FNO je odlučio da centar konflikta premjesti u gradove. Najupečatljiviji takav slučaj za vrijeme Alžirskog rat bila je bitka za Alžir, kampanja koja se vodila za glavni alžirski grad u periodu od septembra 1956. do septembra 1957. U ovoj kampanji Francuzi su ostvarili taktičku ali FNO stratešku pobjedu.
Generalu Jacquesu Massuu je naređeno da koristi sve metode koje se smatraju neophodnim kako bi se uspostavio red u gradu te pronašli i eliminisali pobunjenici. Koristeći padobrance, on je ugušio pobunu i u nekoliko narednih mjeseci uništio infrastrukturu FNO-a u Alžiru. Ali FNO je uspio pokazati sposobnost sprovođenja svoje politike u srcu francuskog Alžira i izazvati masovnu reakciju na svoje postavljene zahtjeve među urbanim muslimanskim stanovništvom. Javnost, koja je bila upoznata o brutalnim metodama koje je vojska koristila za pobjedu u alžirskoj bitci, uključujući različite metode mučenja, striktnu kontrolu kretanja i policijski sat, gdje je sva vlast bila pod kontrolom vojske, sumnjala je u dobre namjere Francuske i njenoj ulozi u Alžiru. Ono što je prvobitno bilo poznato kao pomirenje ili operacija uspostavljanja javnog reda pretvorilo se u kolonijalni rat koji će rezultirati mnogostrukim narušavanjem ljudskih prava i konačno nezavisnošću Alžira.
Gerilski rat
[uredi | uredi izvor]Tokom 1956. i 1957. godine, FNO je uspješno koristio taktiku gerilskog ratovanja. Iako su objekti takvog rata uglavnom bili vojni ciljevi, značajne akcije su izvođene protiv svih koji su na bilo koji način pružali podršku Francuzima.
Ova taktiku gerilaca nije u potpunosti prihvaćena od većine muslimanskog stanovništva iako je FNO postepeno uspostavio kontrolu u određenim sektorima Aurèsa, Kabila i drugih planinskih područja oko Konstantina i južno od Alžira i Orana. Na tim mjestima, FNO je uspostavio jednostavnu, ali djelotvornu, privremenu vojnu administraciju iz koje su se regrutovale snage za rat. Tokom rat za nezavisnost FNO usljed inferiornosti u ljudstvu i materijalnim sredstvima nikdaa nije bio u stanju da zadrži pod svojom kontrolom velika, stalna područja.
Gubitak kompetentnih komandanata kako na terenu usljed borbi, tako i usljed promjena i političkih čistki, stvarao je određene probleme za FNO što je za njih bio dodatni nedostatak u ratu za nezavisnost.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ The Algerian War 1954–62, By Martin Windrow, Mike Chappell, page 11
- ^ Introduction to Comparative Politics, By Mark Kesselman, Joel Krieger, William Joseph, page 108
- ^ Contracting States: Sovereign Transfers in International Relations, By Alexander Cooley, Hendrik Spruyt, page 63
- ^ Christian A. Herter: The American Secretaries of State and Their Diplomacy By George Bernard Noble, page 155
- ^ Alec G. Hargreaves (2005). Memory, Empire, and Postcolonialism: Legacies of French Colonialism. Lexington Books. str. 1. ISBN 978-0-7391-0821-5.
The death knell of the French empire was sounded by the bitterly fought Algerian war of independence, which ended in 1962.
- ^ "The French defeat in the war effectively signaled the end of the French Empire" Collective Memory: France and the Algerian War (1954–1962) Jo McCormack – 2010 [1]
Paul Allatson; Jo McCormack (2008). Exile Cultures, Misplaced Identities. Rodopi. str. 117. ISBN 90-420-2406-2.The Algerian War came to an end in 1962, and with it closed some 130 years of French colonial presence in Algeria (and North Africa). With this outcome, the French Empire, celebrated in pomp in Paris in the Exposition coloniale of 1931 and exalted in de Gaulle's description of “la France de Dunkerque à Tlemcen” [Greater France stretching from Dunkerque to Tlemcen], received its decisive death blow.
- ^ Yves Beigbeder (2006). Judging War Crimes And Torture: French Justice And International Criminal Tribunals And Commissions (1940-2005). Martinus Nijhoff Publishers. str. 35. ISBN 90-04-15329-2.
The independence of Algeria in 1962, after a long and bitter war, marked the end of the French Empire.
- ^ France’s Colonial Legacies: Memory, Identity and Narrative. University of Wales Press. 15. 10. 2013. str. 111. ISBN 978-1-78316-585-8.
The difficult relationship which France has with the period of history dominated by the Algerian war has been well documented. The reluctance, which ended only in 1999, to acknowledge 'les évenements' as a war, the shame over the fate of the harki detachments, the amnesty covering many of the deeds committed during the war and the humiliation of a colonial defeat which marked the end of the French empire are just some of the reasons why France has preferred to look towards a Eurocentric future, rather than confront the painful aspects of its colonial past.