Henrik V, car Svetog Rimskog Carstva
Ovaj članak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). |
| Henrik V | |
|---|---|
| Car Svetog rimskog carstva | |
| Vladavina | 13. april 1111. - 23. maj 1125. |
| Prethodnik | Henrik IV |
| Nasljednik | Lotar II |
| Kralj Italije | |
| Vladavina | 6. januar 1099. - 23. maj 1125. |
| Prethodnik | Konrad II |
| Nasljednik | Konrad III |
| Supružnik | Matilda Engleska |
| Dinastija | Salijska |
| Otac | Henrik IV |
| Majka | Berta Savojska |
| Rođenje | 11. august 1081. Goslar, Vojvodstvo Saksonija |
| Smrt | 23. maj 1125. Utrecht, Frizija |
| Mjesto sahrane | Katedrala Speyer |
Henrik V (11. august 1081. - 23. maj 1125.) je bio kralj Njemačke od 1099. do 1125. godine, i car Svetog Rimskog Carstva od 1111. do 1125. godine. Bio je posljednji vladar iz Salijske dinastije. Tokom gotovo čitavog perioda njegove vlasti odvijao se naslijeđeni sukob oko investiture, koji je riješen kompromisnim konkordatom iz Wormsa 1122. godine.
Vladavina
[uredi | uredi izvor]Bio je sin cara Henrika IV i Berte Savojske. Papa je poticao sinove Henrika IV da se pobune protiv oca. Prvi se pobunio stariji sin, pa je Henrik IV odredio da mu nasljednik bude Henrik, mlađi sin, kojega je dao krunisati 1099. za kralja Njemačke. Papa se ponovo miješa i pravi probleme u Njemačkoj, tako da se i sam Henrik V buni protiv oca 1105. godine, pa ga svrgava iste godine. Henrik IV umire 1106. godine.
Papa se nadao da će dobiti kooperativnog kralja Njemačke, koji će pristati na to da kraljevi ne postavljaju biskupe. Henrik V se pokazuje jednako tvrd kao i njegov otac. Henrik V je insistirao da on postane car Svetog Rimskog Carstva, ali papa nije pristajao, pa je Henrik V izvršio invaziju Italije 1110. godine.
Pod pritiskom Henrikove vojske sklopljan je dogovor 1111. godine da Henrik odustane od postavljanja biskupa, ali da crkva preda sve posjede koje je dobila od careva, još od doba Karla Velikog. Papa Paskal II je nerado na to pristao, a tokom priprema za Henrikovo krunisanje za cara narod Rima se pobunio. Henrik je zatvorio papu i šesnaest kardinala, te ih držao zatvorene dva mjeseca.
U pomoć papi dolazili su saveznici Normani pod vodstvom Roberta I Kapujski. Henrik je uspio odvratiti normansku vojsku u akciji spašavanja. Papa je bio prinuđen da se pokori i da prizna Henriku pravo da postavlja biskupe. Henrik je odmah krunisan 13. aprila 1111. godine. Henrik se sa vojskom povukao u Njemačku tek kad je dobio obećanje od kardinala da se neće osvetiti zbog iznuđenog priznanja kad se on sa vojskom povuče preko Alpa.
Čim se Henrik povukao crkveni koncil je ekskomunicirao cara, a koncesije su proglasili nevažećim, jer su dobijene iznuđivanjem. Borba za investituru se nastavila. Henrik je ponovo izvršio invaziju Italije 1116. godine i postavio antipapu. Spor je razriješen kompromisnim konkordatom iz Wormsa 1122. godine, po kome papa postavlja biskupe, a car ih dodatno postavlja kao feudalce. Carevi su tako zadržali dosta uticaja pri izboru biskupa.
U Bohemiji je trajao sukob Svatopluka i vojvode Bohemije Borivoja II - Svatopluk je zarobio Borivoja. Henrik je bio nezadovoljan ratom u Bohemiji, pa 1107. godine prisiljava Svatopluka da oslobodi Borivoja II. Henrik postaje Svatoplukov kum, pa ovaj ipak postaje vojvoda Bohemije.
Henrik je 1108. godine krenuo u rat u Ugarsku protiv Kolomana s namerom da na mađarski tron postavi Kolomanova brata Almoša. Svatopluk se priključio tom vojnom pohodu, ali zbog napada u Bohemiji prisiljen je da se vrati. Borivoj II je napao Bohemiju uz pomoć poljskog vojvode Boleslava III. Henrik je ostao sa smanjenom vojnom silom, pa nije uspio da zauzme Presburg, a Koloman je harao po Moraviji.
Henrik V je bio ljut i odlučio je osvetiti se Poljskoj. Uz pomoć Svatopluka napao je Poljsku i opsjedao Glogov 1109. godine. Poljska vojska oko Glogova je bila poražena, a Boleslav III Pjastović se sklonio u Glogov. Henrik je dao građanima Glogova pet dana primirja, ali da predaju svoju djecu kao taoce, da bi se poštovalo primirje. Obećao je djecu predati nakon pet dana bez obzira na odgovor. Boleslav III Pjastović se nije predavao, a Henrik je prekršio obećanje i nije vratio djecu. Djecu je vezao za opsane sprave i koristio ih kao živi štit. U toj opsadi je stradalo mnogo djece, a Glogov je obranjen.
U bici na Psećim Poljima Poljaci su ponovo pobjedili, pa se Henrik povukao. Umro je 23. maja 1125. godine.
Brak i potomstvo
[uredi | uredi izvor]Car Henrik V je bio oženjen Matildom od Engleske, kćerkom engleskog kralja Henrika I. Brak je sklopljen 1114. godine, ali sa njom nije imao djece. Imao je jednu vanbračnu kćerku, Bertu, nazvanu po njegovoj majci, koja se udala za grofa Ptolemeja II Tuskulumskog. Preko nje je nastavljena Henrikove linija.