Аддикци

Аддикци (ингалсан маттахь addiction)- биосинӀаткъаман а, социалан а цамгар ю. Аддикци- дагара ца долу а, билгала гӀуллакх дан лааран хьашт ду, масала юх-юха наркотикаш лелор а. Иштта иза стага шозлагӀа юкъаозош хӀуманаш ду, масала марзлуш долу ловзарш. «Аддикци» кхетам ингаслан addiction дашах кхоллабелла, ма-дарра долчу маьӀнехь «дозушхилар» бохург ду иза.

Хьалхара аддикци муьлхха а химийн дозуш хиларх олура (корта бахочу, дӀонгӀаз боккхучу маларех, молханех, наркотикех а дозуш хилар), ткъа тӀаьххьарчу шерашкахь аддикцин кехат кхин а шорделла.

Ӏилма санна аддиктологи Россехь а, дуьненахь а кхоллаелла XX-чу бӀешеран 70-80-чу шерашкахь.

Аддикци классашка екъар

2001-чу шарахь профессор а, психотерапевт а волу Ц. П. Короленкос дуьненчохь хьалхара химин-йоцу аддикцин классификаци хӀоттийра. Дозуш хиларш декъало химин а, юкъан (кхачанан, адреналинан аддикцеш) а, синӀаткъаме а тайпанашка.

Короленкон классификацица а, тӀаьхьо дӀаязйина йолчу химин-йоцу дозуш хиларш а хӀокху синӀаткъаме аддикцишна декъало:

марзлуш долу ловзарш а, гэмблинг (ингалсан маттахь gambling — ахча юкъадуьллуш ловза).
юкъаметтигийн аддикци (сексан аддикци а, безаман аддикци а, дуьхь-дуьхьалкхетар нисдаларна аддикци а)
тӀетаьӀӀина болх бар
технологин дозуш хиларш (телевизорех а, компьютерех а тӀех сов дозуш хилар а, интернет-аддикци а, гаджет-аддикци а- телефонех а, электронан ловзочу хӀуманах (масала тамагочи) дозушхилар.
ахча дайъарх дозушхилар (ониомани, шопоголизм)
тӀаьхьататта йиш йоцу аддикци (гучуйолу даимна хан ца тоьуш хьесапца а, хаддаза шен хенан план хӀитта ярца а, Ӏуналла дарца а; «ца кхиа» кхерам а)
спортан аддикци (я шардаран аддикци- воркаут йеш шардарш алсамъяккха лааман хьашт ду. Корматаллин спортхойн хуьлу иштта аддикци.