Борий
| Бори/Bohrium (Bh) | |
|---|---|
| Атом номерĕ | 107 |
| Ансат япалалăхăн курăмĕ | Шурă кĕмĕл е сăрă пулма пултарать |
| Атом палăрăмĕсем | |
| Атом масси (моль масси) |
[267] а. е. м. (г/моль) |
| Атом радиусĕ | 128 тесе шутлаççĕ пм |
| Ионизаци энергийĕ (пĕрремĕш электрон) |
кДж/моль (эВ) |
| Электронсен конфигурацийĕ | [Rn]5f146d57s2 |
| Химилле палăрăмсем | |
| Ковалентла радиус | пм |
| Ион радиусĕ | пм |
| Электронегативлăх (Полинг шучĕпе) |
|
| Электрод потенциалĕ | |
| Оксидлав капашĕсем | 7 |
| Ансат япалалăхăн термодинамикăлла палăрăмĕсем | |
| Тачăлăх | г/см³ |
| Пайлавла ăшăшăнăçтарăш | Дж/(K·моль) |
| Ăшăяраслăх | Вт/(м·K) |
| Шăрану температури | K |
| Шăраннин пайлавла ăшши | кДж/моль |
| Вĕрев температури | K |
| Пăспулăмăн ăшăлăхĕ | кДж/моль |
| Моль калăпăшĕ | см³/моль |
| Ансат япалалăхăн кристалл решетки | |
| Решетке тытăмĕ | |
| Решетке периочĕ | Å |
| c/a танлашăнни | n/a |
| Дебай температури | K |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Сĕлтĕлле металсем | Сĕлтĕлле-çĕрле металсем | Куçăмлă металсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Çăмăл металсем | Металлоидсем | Инертлă газсем | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Bh | 107 |
| [267] | |
| Rn]5f146d57s2 | |
| Бори | |
Бори (лат. Bohrium,Элементсен периодикăллă системин 107-мĕш хими элеменчĕ, символĕ Bh.
Истори
[тӳрлет | кодне тӳрлет]107-мĕш элемента синтезлани çинчен чи малтан Дубнари Ю. Оганесян ушкăнĕ пĕлтернĕ[1]. Ку ĕçĕн меслечĕ висмут-209 тата хром-54 изотопсен тĕшĕсен пĕрлешнĕ реакцин спонталлă пайланăва тĕпчессипе çыхăннă. Икĕ характерлă çурма аркану тапхăрĕ тупнă: 5 ç тата 1—2 мç. Пĕрремĕшне 257105 тĕшĕ арканипе çыхăнтарнă, мĕншĕн тесен ку тапхăра 105-мĕш элемента синтезланă реакцисенче те асăрханă: 209Bi+50Ti, 208Pb+51V, 205Tl+54Cr. Иккĕмĕш çурма аркану тапхăрне 261107 изотппа çыхăнтарă. Вăл, ăсчахсем шухăшĕпе, икĕ майпа арканать:спонталлă пайланăва (20%) тата 257105 изотоп патне илсе çитерекен α-аркану (çурма аркану тапхăрĕ - 5ç).
1981-мĕш çулта Германири Дармштадт хулинчи йывăр ионсен институтĕнчи тĕпчевçисем (Gesellschaft für Schwerionenforschung, SGI) Дубна тĕпчевçисен реакцине 209Bi+54Cr çĕнĕрен тĕпченĕ. Вĕсем 262107 тĕшĕн 5 альфа-аркануне уйăрнă [2].
Тата тăсăлнă тĕпчесем 209Bi+54Cr реакцинче чăнах та 261107 тата 262107 атомсем çуралнине палăртнă
[3].Анчах Дубнари тĕпчеçĕсен йăнăшĕсене те палăртнă. 5 ç яхăн çурма аркану тапхăрĕ 257105 тĕшпе мар, 258105 çыхăннă. [4]. Дубна тĕпчевçисем 262107 изотопăн альфа-аркануне сăнанă, 261107 -не мар R. C. Barber et al. Discovery of the transfermium elements. — Т. 65. — № 8.</ref>.
Ячĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]1992-мĕш çулхи авăн уйăхĕнче Дубна тта Дармштадт ăсчахĕсем 107-мĕш элемента Дани ăсчахне Нильс Бора асăнса нильсбори ят пама калаçса татăлнăResponses on the Report 'Discovery of the transfermium elements'. — Т. 65. — № 8.</ref>, маларах совет ăсчахĕсем 105-мĕш элемента (Дубни) нильсбори ят пама сĕннĕ пулсан та [5]. 1993-мĕш çулта ИЮПАК нимĕç ушкăнĕн приоритетне çирĕплетнĕ[5], 1994-мĕш çулта бори ят сĕннĕ, мĕншĕн тесен хими элеменчĕн ячĕ нихăçанта ăсчахăн ячĕпе тата хушамтĕнчен тăман[6]. Çак сĕнĕве 1997-мĕш çулта дани ăсчахĕсемпе канашланă хыççăн ИЮПАК çирĕплетнĕ.[7].
Изотопĕсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]261 рен пуçласа 272 таран изотопĕсем паллă. Чи çирĕп изотпĕн çурма аркану тапхăрĕ 17 ç.[8].
| Изотоп | Масса | Çурма аркану тапхăрĕ[9] | Аркану меслечĕ |
|---|---|---|---|
| 261Bh | 261 | 12+5−3 мç | α-аркану 257Db |
| 262Bh | 262 | 8,0±2,1 мç | α-аркану 258Db |
| 264Bh | 264 | 0,44+0,60−0,16 ç | α-аркану 260Db |
| 265Bh | 265 | 0,9+0,7−0,3 ç | α-аркану 261Db |
| 266Bh | 266 | 1,7+8,2−0,8 ç | α-аркану 262Db |
| 267Bh | 267 | 17+14−6 ç | α-аркану 263Db |
| 272Bh | 272 | 10+12−4 ç | α-аркану 268Db |
Асăрхавсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- ^ Yu. Ts. Oganessian et al. {{{пуçелĕк}}}. — Т. 273. — № 2.
- ^ G. Münzenberg et al. Identification of element 107 by α correlation chains. — Т. 300. — № 1.
- ^ G. Münzenberg et al. Element 107. — Т. 333. — № 2.
- ^ F. P. Heßberger et al. The new isotopes 258105, 257105, 254Lr and 253Lr. — Т. 322. — № 4.
- ^ 1 тата 2 Цитатăланă чухнехи йăнăш Неверный тег
<ref>; для сносокiupac1993не указан текст - ^ Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry Names and symbols of transfermium elements (IUPAC Recommendations 1994). — Т. 66. — № 12.
- ^ Commission on Nomenclature of Inorganic Chemistry Names and symbols of transfermium elements (IUPAC Recommendations 1997). — Т. 69. — № 12.
- ^ P. A. Wilk et al. Evidence for New Isotopes of Element 107: 266Bh and 267Bh. — Т. 85. — № 13.
- ^ Nudat 2.3
| Ку вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. Çак асăрхаттарнине май пулсан тĕрĕсреххипе улăштармалла. |
Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]| Борий Викиампарта? |
- EnvironmentalChemistry.com — Bohrium
- Apsidium — Bohrium 2005 ҫулхи Юпа уйӑхӗн 25-мӗшӗнче архивланӑ.
- Los Alamos National Laboratory — Bohrium 2010 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 12-мӗшӗнче архивланӑ.
- Бори Webelements сайтра
- Бори хими элеменнчĕсен вулавăшĕнче 2016 ҫулхи Пуш уйӑхӗн 5-мӗшӗнче архивланӑ.
- ОИЯИ сайчĕнче элемента синтезлани çинчен 2018 ҫулхи Раштав уйӑхӗн 25-мӗшӗнче архивланӑ.