Кисан
Кисан (выр. Рязань) — Раççей Федерацийĕн хули, Кисан облаçĕн административлă тĕпĕ. Кисан Мускав, Рузаевка, Ряжск çине каякан чукун çул çинче ларать. Турлатово аэропорт пур.
Топонимика
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Тавралăхĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Кисан Вырăс тӳремĕнче вырнаçнă, Мускавран150-200 çм вырнаçнă пысăк хула çывăх кăшăлĕ шутне кĕрет.
Географи
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Хула Окан сылтăм çыранĕнчен 2 çм вырнаçнă, çакăнтах Окана Трубеж юппи юхса кĕрет. Ока çинчи чи пысăк пристанĕ Мускавран 196 çухрăмра
Климат
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Климат вăтам континентлă. Çулта вăтам нӳрĕклĕхĕ – 550 яхăн мм, вĕсенчен 350 мм ака-юпа тапхăрĕнче ӳкет. Çак территоринче кăра çил пулмасть. Чылай енĕпе, мăран тата çилсем, кăнтăртан тата кăнтăр-анăçран вĕреççĕ.
Халӑх йышӗ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Халăх йышĕ — 512.2 пин çын (2007; 2005 ç. — 515,9 пин, 1975 — 419 пин, 1970 — 350 пин, 1959 — 214 пин, 1939 − 95 пин пулнă).
Хуçалăхĕ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Совет Союзĕн тапхăрĕнче Кисан пысăк промăçлă тĕп пулса тăрать. Халĕ хула облаç хырçине 60 % таран пурлăх парать. Тăван Çĕршывăн Аслă вăрçиччен промăçлăх пур пурлăхĕн иккĕ виççĕмĕш пайне апат-çимĕç, çамăл тата йывăç тăвакан отраçлисем панă пулсан, вăрçă хыççăн Кисан паллă индустрилллĕ тĕп пулса тăрать — кунта йывăр промăçлăх завочĕсем ӳссе лараççĕ, чылайăшпе машинăтăваканлах.
Инфраструктура
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Транспорт
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Хулара этем пĕрлĕ тĕп транспорчĕ - автобус, троллейбус, маршрут-такси. Хула айăккинче хулана промзонăпа çыхакан трамвай йĕрĕ пур (кисан трамвайĕ).
Çутĕç
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Кисан патшалăх университечĕ
- Кисан патшалăх агротехнологи университечĕ
- Кисан патшалăх медицина университечĕ
- Кисан патшалăх радиотехника университечĕ
- РФ Юстици министерствин академийĕ
- Кисан çыхăну аслă эрпӳлĕхĕ
- Кисан çар автомобиль институчĕ
- Кисан Сывлăш-десант çарĕсен институчĕ
Этеплĕх, ӳнерлĕх
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Музейсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- Кисан историпе архитектура музей-управлăхĕ
- Кисан облаçĕн патшалăх И.П.Пожалостина ячĕллĕ ӳнер музейĕ
- Музей истории воздушно-десантных войск
- И.П. Павлова академикăн музей-кил-йăви
- С.А. Есенинăн патшалăх музей-управлăхĕ (Константиново сали)
Театăрсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Кисанра патшалахăн виçĕ театăрĕ:
- Кисан облаçĕн патшалăх ача-пăча тата çамрăксен театăрĕ (Кисан çамрăк кураканăн театăрĕ)
- Кисан облаçĕн патшалах драма театăрĕ
- Кисан патшалăх пукане театăрĕ
Çаплах темиçе театр йĕркеленӳлĕхĕ:
- Театр ĕçтешлĕхĕ «ПРЕМЬЕР-А»
- Театр лабораторийĕ Костин Дом
- Кисан патшалăх циркĕ
Паллă вырăнĕсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Спорт
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Кисанра профессиллĕ спорт çакăн пек
- футболра - арçын ФК Рязань[1] (ПФЛ иккĕмĕш дивизионĕ, зона «Центр») хĕрарăм Рязань-ВДВ
- баскетболра - БК Рязань (Суперлига Б)[2]
- хоккейре - ХК Рязань (Аслă Лига, дивизион «Анăç»)[3]
Кисанра çак спорт çурт-йĕрĕ пур:
- "Олимпийский" спорт керменĕ - пăр керменĕ, 2700 вырăн
- "ЦСК" - стадион, 10000 яхăн вырăн, ЦПКиО, Семашко ур.,1.
- "Локомотив" - стадион, чукун çул ĕçтĕшĕсен паркĕ, Пĕрремĕш Май просп.,49а.
- СДЮСШОР "Олимпиец"(малтан "Спартак") - стадион, 6000 вырăнлă трибуна тăваççĕ, Маяковский ур.,44.
- "Юность" - витĕмлĕ спорткомплекс, 200 м чупмалли çулсемпе, альпинизм секцийĕ, горроща, ленпоселок.
- "Родной Край" - спорткомплекс, самбо.
- "Золотые Купола" - футбол уйне тăваççĕ.
- Пионерсен керменĕ - баскетбол залĕ.
- "Комета" – спорт кĕрешĕвĕсен тĕпĕ.
- "Агрокомплект" - стадион.
- ЦПКиО территоринчи теннис корчĕсем.
- "Буревестник" - бассейн, горроща, Семашко ур.,56.
- "Чайка" - бассейн, Октябрь ур.,63.
- "Сокол" - стадион, Дягелево.
Кисан МХХ
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Инçекурав
- ГТРК "Ока"
- ОГТРК "ТКР" (ОГТРК "Край Рязанский") 2009 ҫулхи Ҫӗртме уйӑхӗн 6-мӗшӗнче архивланӑ.
- Телекомпания "Эхо"
- 35 канал — Рязань
- 9-й канал
- ТРК "Либурна"
Радио
- Родное радио
- Радио ОК
- Дорожное радио
- Ретро FM
- Радио Спорт
- Авторадио — Рязань
- Европа Плюс — Рязань
- Радио 7 — Рязань
- Русское радио — Рязань
- Серебряный дождь — Рязань
- Радио Шансон — Рязань
- Радио "Р-21"
Пресса
- Рязанские ведомости облаç хаçачĕ, Кисанра 1997 çулхи ака уйăхĕнчен тухать
- МК в Рязани 2021 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 17-мӗшӗнче архивланӑ. - Московский Комсомолец хаçатăн регионри кăларăмĕ
- Вечерняя Рязань тираж - 10000, калăпăшĕ - 24 стр., эрнере пĕрре, 1998 çултанпа тухать.
- Молодежная среда
- Мещёрская сторона - 24-03-1999 тухать
- Хула панорами
- Информаци тетел-портал "РИФ-новости"
Палăксем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- И. П. Павлов палăкĕ - 1949, архитектор А. А. Дзержкович), скульптор М. Г. Манизер палăкĕ, филармони çурчĕ çумĕнче, Ленин урамĕ;
- В. И. Ленин палăкĕ – 1937 çулти çу, 1, архитектор И. Е. Рогожин), скульптор М. Г. Манизер, Ленин лапамĕ;
- Ф. А. Полетаев палăкĕ (гранит, 1970 çулта туса лартнă, В. Е. Цигаль скульптор, Л. Г. Голубовский архитектор);
- Сергей Есенин палăкĕ – 1975 çулти юпа, 2, скульптор А.П.Кибальников;
- К. Э. Циолковский палăкĕ - 1982, скульптор О.К.Комов, архитектор Н.И.Комова, Циолковский урамĕ, драмтеатр çумĕнче;
- Çĕнтерӳ палăкĕ - 1975, скульптор Б.С.Горбунов, архитекторсем: Н.Н.Истомин, Н.И.Сидоркин, Çĕнтерӳ лапамĕ;
- Г.К.Петров палăкĕ (Баку 26 Комиссарĕсенчен пĕри) - скульптор Л.Е.Кербель, архитекторсем: Г.Г.Лебедев, Н.И.Сидоркин, Первомай проспекчĕ, Художник Çурчĕ;
- В.А.Молодцов палăкĕ - скульптор Антонина Усаченко, Октябрь урамĕ;
- Совет-поляк хĕçпăшалăх туслăхĕ;
- жертвам Чернобыль палăкĕ, Баку 26 Комиссарĕсен лапамĕ;
- А.С.Попов палăкĕ – 1995 çулти авăн, 7. КПРТУ;
- П.А.Костычев палăкĕ - КПАТУ;
- В.Ф.Уткин палăкĕ;
- В.Ф.Маргелов çар генералĕн палăкĕ;
- Георгий Победоносец палăкĕ - 2005, скульптор Вячеслав Клыков;
- Евпатий Коловрат палăкĕ – 2007 çулти юпа, 18, скульптор Олег Седов;
- Кисан Олегĕн палăкĕ - 2007 юпа, 28, скульптор Зураб Церетели;
- М.Е.Салтыков-Щедрин палăкĕ – 2008 çулти ака, 11, скульптор Иван Черапкин;
- М.Д.Скобелев генерал палăкĕ.
- В. И. Ленин палăкĕ, гипс, "Рязцветмет" патĕнчи сквер, 2008 çулти чӳк, 15 сирпĕтсе янă.
Кисан хулин чыслă гражданĕсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Кисан хулин чыслă гражданĕсем
Хушамачĕ Ячĕ Ашшĕ ячĕ | Тивĕç ята панă вăхăт |
---|---|
Аксёнов Владимир Викторович | 1976, чӳк, 29 |
Алексеев Василий Иванович | 1975 |
Анурова Антонина Яковлевна | 1987, çу, 27 |
Архимандрит Авель (Македонов) | 2006, çу, 28 |
Балакина Юлия Николаевна | 1995, авăн, 20 |
Бардина Мария Дмитриевна | 1988, юпа, 24 |
Белова Зоя Васильевна | 1989, çу, 25 |
Богдановский Лев Константинович | 1988, çу, 26 |
Буланов Владимир Матвеевич | 2000, çурла, 25 |
Вагнер Георгий Карлович | 1992, çĕртме, 19 |
Василенко Юлий Романович | 1995, авăн, 20 |
Горазеева Лидия Владимировна | 2008, çу, 26 |
Горбунов Борис Семенович | 1998, çурла, 27 |
Грищенко Борис Анатольевич | 1994, çĕртме, 6 |
Есаков Михаил Иванович | |
Жаворонков Борис Иванович | |
Живописцев Лев Константинович | 1999, çурла, 19 |
Зайцев Владимир Петрович | |
Земцов Юрий Петрович | 1997, авăн, 11 |
Злобин Владимир Константинович | 2007, авăн, 13 |
Илларионова Анна Ивановна | 1988, çу, 26 |
Иловайский Дмитрий Иванович | |
Каширин Евгений Николаевич | 2006 |
Кибальников Александр Павлович | 1975, юпа, 4 |
Кирьянов Петр Павлович | 1988, çу, 26 |
Коростылев Вячеслав Васильевич | 1997, авăн, 11 |
Курицына Зинаида Михайловна | 1998, çурла, 27 |
Лиферов Анатолий Петрович | |
Макарова Анна Ивановна | 1995, авăн, 20 |
Макеев Иван Степанович | |
Максимова Лариса Ивановна | |
Малахов Михаил Георгиевич | 1993, чӳк, 12 |
Марков Владимир Константинович | |
Мееревич Константин Николаевич | 1996, ака, 22 |
Кисан тата Касимов митрополичĕ Симон (Сергей Михайлович Новиков) | 2001, çурла, 23 |
Орешкин Павел Тимофеевич | 1995, авăн, 20 |
Перов Иван Федорович | |
Поляков Николай Павлович | 1988, юпа, 24 |
Прокофьев Анатолий Сергеевич | 1999, çурла, 19 |
Прокушев Юрий Львович | 1988, юпа, 24 |
Слюсарь Альберт Евдокимович | 2003 |
Солженицын Александр Исаевич | 1990, авăн, 20 |
Татанов Иван Васильевич | 1994, пуш, 15 |
Тимонин Павел Федорович | 1996, ака, 17 |
Титов Михаил Михайлович | 1999, çурла, 19 |
Трепольский Николай Васильевич | 1989, çу, 25 |
Уткин Алексей Федорович | |
Уткин Владимир Федорович | 1987, çу, 27 |
Червяков Александр Николаевич | 2000, çурла, 25 |
Чумакова Надежда Николаевна | 1992, пуш, 5 |
Швальб Павел Григорьевич | 2007, авăн, 13 |
Шелковенко Михаил Константинович | 2008, çу, 26 |
Яхнов Геннадий Михайлович | 2005, ?? çу |
Паллă çыннисем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]тĕпчевçĕсемпе конструкторсем
- Иван Павлов
- Константин Циолковский
- Иван Мичурин
- Андрей Марков (асли)
- Владимир Уткин
- Сергей Непобедимый
сăвăçсемпе çыравçăсем
- Сергей Есенин
- Константин Паустовский
- Михаил Салтыков-Щедрин
- Яков Полонский
- Нина Краснова
- Константин Симонов
ӳнерçĕсем
артистсем
Тăванлă хуласем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Çаплах Кисан çак хуласемпе пĕрле ĕçлет:
- Алессандри (Итали), с 2006
- Крушевац (Серби), с 2000
- Омиш (Хорвати)
- Острув-Мазовецка (Польша)
Çĕнĕ Афонпа туслăхпа пĕрĕçлĕх килĕшĕвне ( Абхази çырасшăн)[4]
Асăрхавсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]- ^ ФК Рязань сайчĕ 2009 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 13-мӗшӗнче архивланӑ.
- ^ БК Рязань сайчĕ 2017 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 13-мӗшӗнче архивланӑ.
- ^ ХК Рязань сайчĕ
- ^ http://www.rzn.info/news/city/21901(ĕçлемен каçă)
Каçăсем
[тӳрлет | кодне тӳрлет]Кисан Викиампарта? |
- Кисан муниципаллă йĕркеленӳлĕхĕн официаллă сайчĕ 2008 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 13-мӗшӗнче архивланӑ.
- Кисан х. администрацийĕн хыпар серверĕ 2015 ҫулхи Кӑрлач уйӑхӗн 16-мӗшӗнче архивланӑ.
- [http://www.photo-city.ru/ryazan/ Кисан фотографийĕсем
- Кисанăн историллĕ пайĕн фотографисем]
- Кисан гербĕн историйĕ
- Кисан облаç ертӳçлĕхĕн сайчĕ
- Кисан енĕн кун-çулĕ, этеплĕхĕ, йалисем 2009 ҫулхи Нарӑс уйӑхӗн 26-мӗшӗнче архивланӑ.
Кисан облаçĕн хулисем | |
---|---|
Административлă тĕпĕ: Кисан
Касимов | Кораблино | Михайлов | Новомичуринск | Рыбное | Ряжск | Сасово | Скопин | Спас-Клепики | Кисан Сăпасĕ | Шацк |
Хура Атăл |
||
---|---|---|
Юпăсем |