Cibwts
| Enghraifft o'r canlynol | sefydliad |
|---|---|
| Math | anheddiad dynol, cymuned parod |
| Rhan o | Kibbutz Movement |
| Gwefan | https://www.kibbutz.org.il/ |
Cymuned fwriadol gyfunol Israelaidd yw cibwts (weithiau cibẃts; Hebraeg: קיבוץ; lluosog: cibwtsau neu cibwtsim: קיבוצים, "casgliad" neu "ynghyd"). Er bod gwledydd eraill wedi mentro cymundodau tebyg, nid oes 'run ohonynt wedi chwarae rôl mor bwysig o fewn gwlad â chibwtsau Israel. Sefydlwyd y weledigaeth pan sefydlwyd gwladwriaeth Israel yn y 1940au, a pharhaodd hyd heddiw.
Caiff y rôl o fagu'r plant eu rhannu gan rieni ac oedolion eraill. Yn aml byddai'r plant yn cysgu mewn tŷ plant tra bod y rhieni mewn tŷ arall.[1]
Mae cibwtsau yn arbrawf Israelaidd unigryw, sydd yn cyfuno sosialaeth a Seioniaeth i'r hyn a elwir yn Seioniaeth Lafur, ac yn rhan o un o'r mudiadau cymunedol mwyaf erioed. Sefydlwyd y cibwtsau mewn cyfnod pan nad oedd ffermio annibynnol yn ymarferol. Wedi eu gorfodi gan anghenreidiau i droi at fywyd cymunedol, ac wedi eu hysbrydoli gan ideoleg Iddewig-sosialaidd eu hunain; datblygodd aelodau'r cibwtsau ddull cymunedol a phur o fyw, a ddenodd sylw'r holl fyd. Parhaodd cibwtsau am nifer o genedlaethau fel cymunedau iwtopaidd, ond mae'r rhan fwyaf o gibwtsau heddiw yn debycach i'r trefi cyfalafaidd yr oedd y cibwtsau gwreiddiol yn ceisio bod yn ddewisiadau amgen iddynt.
Mae cibwtsau wedi cyfrannu cyfran anghyfartal o arweinwyr milwrol, deallusion, a gwleidyddion Israel.[2] Er nad yw poblogaeth y mudiad cibwts erioed wedi bod yn uwch na 7% o boblogaeth Israel gyfan, maent wedi gwneud mwy i ffurfio'r ddelwedd sydd gan Israeliaid o'u gwlad, a'r ddelwedd sydd gan dramorwyr o Israel, nag unrhyw sefydliad arall.
Mosiaf
[golygu | golygu cod]Ceir math arall o ffarm gydweithredol yn Israel, sef y mosiaf (moshav mewn orgraff Saesneg). Mae'r mosiaf yn cynnig mwy o breifatrwydd a hunan-reolaeth i'r uned deuluol neu unigolyn gan adael iddynt ffarmio'r tir ond rannu'r adnoddau a'r dull gwerthu gyda gweddill aelodau'r uned.
Cibwts mewn Diwylliant Gymraeg
[golygu | golygu cod]Ceir cân ddychan 'Cristion yn y Kibbutz'[3] gan y grŵp Datblygu ar record hir 'The BBC Peel Sessino 1987-1993'[4] Mae'r gân yn dychanu person yr arfer o deithio a gweithio mewn cibwts.
Lawr i Israel er mwyn pigo orenau yr Iddewon
Ti di cymryd blwyddyn allan o cwrs coleg sydd ddim yn mynd i ddim unman
ac wrth gwrs, ti'n addysgu nhw am yr Iesu tra ti'n chwysu
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]Dolenni
[golygu | golygu cod]Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ https://www.youtube.com/watch?v=qETXnUQnM0M
- ↑ (Saesneg) Peres, Judy (9 Mai 1998). In 50 years, kibbutz movement has undergone many changes. Chicago Tribune. Adalwyd ar 10 Rhagfyr 2012.
- ↑ https://www.youtube.com/watch?v=eqT_trtvffw
- ↑ https://www.amazon.com/Cristion-Kibbutz-Christian/dp/B07H63TNT6