Al-Nahda
| Enghraifft o'r canlynol | mudiad diwylliannol |
|---|---|
| Dechreuwyd | 19 g |
| Daeth i ben | 20 g |
| Lleoliad | Y Byd Arabaidd |
| Enw brodorol | النهضة العربية |
- Erthygl am y mudiad diwylliannol yw hon. Am y blaid wleidyddol Tiwnisiaidd gweler Hizb al-Nahda.
Mudiad neu duedd diwylliannol ac ymenyddol yn y byd Arabaidd ar ddiwedd y 19g a dechrau'r 20fed a'i wreiddiau'n gorwedd yn Libanus, ond a symudodd wedyn i'r Aifft yn bennaf, oedd Al-Nahda neu an-Nahda/Ennahda (Arabeg: النهضة, "Dadeni").
Roedd Al-Nahda yn un o'r tueddiadau hanesyddol pwysicaf ym myd ymenyddol a diwyllianol yr Arabiaid, ac yn neilltuol Arabiaid y Dwyrain Canol, a gafodd effaith pellgyrhaeddol ar lenyddiaeth, gwleidyddiaeth, diwylliant a chrefydd. Yn y byd Arabaidd caiff ei gymharu'n aml â'r Oleuedigaeth yn Ewrop yn y 18g, fel cyfnod o foderneiddio a datblygu ymenyddol a diwygiad gwleidyddol a chrefyddol.
Bu gan Al-Nahda ran allweddol yn y twf mewn cenedlaetholdeb Arabaidd a'r her i ddominyddiaeth ar y byd Arabaidd gan y pwerau gwladychol Ewropeaidd (Ffrainc a Phrydain yn enwedig). Cafodd syniadau a datblygiadau Ewropeaidd ddylanwad mawr ar Al-Nahda, ond ar yr un pryd teimlai rhai fod angen gwrthsefyll y dylanwadau hynny trwy atgyfnerthu traddodiadau Arabaidd ac Islamaidd a chryfhau undod diwylliannol yr Arabiaid. Ymhlith yr ysgogiadau a arweiniodd at eni'r mudiad gellid crybwyll y sioc a barodd gorsegyniad yr Aifft gan Napoleon yn 1798, a'r symudiadau am ddiwygiad gan rhai o khedives y wlad honno, fel Muhammad Ali. Dylanwad arall oedd y diwygiadau tanzimat gan Ymerodraeth yr Otomaniaid, rheolwr rhan helaeth o'r Dwyrain Canol hyd y Rhyfel Byd Cyntaf. Cyflwynodd y diwygiadau hyn drefn gyfansoddiadol i wleidyddiaeth yr ymerodraeth a arweiniodd yn y pen draw i greu dosbarth gwleidyddol Arabaidd a nifer o'i aelodau yn dymuno annibyniaeth a rhyddid i'r Arabiaid.
Symudodd canolfan yr al-Nahda i'r Aifft yn fuan ar ôl ei sefydlu. Cairo oedd "pencadlys" y mudiad, ffaith sy'n pwysleisio rôl hanesyddol y ddinas honno a'r Aifft yn y byd Arabaidd. Ond roedd gweithgareddau Al-Nahda yn amlwg hefyd mewn canolfannau eraill, yn enwedig Beirut ac, i raddau llai, ddinas Damascus.