Neidio i'r cynnwys

Ffoadur amgylcheddol

Oddi ar Wicipedia
Ffoadur amgylcheddol
Ffoaduriaid sychder o Oklahoma yn gwersylla wrth ochr y ffordd, California, 1936
Mathymfudwr Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae'r ffoadur amgylcheddol (ll. ffoaduriaid amgylcheddol) yn berson sy'n cael ei orfodi i adael ei gartref a'i ardal oherwydd newidiadau negyddol i'w amgylchedd.

Gall y newidiadau hyn gynnwys golli gwaith, sychder, newyn oherwydd codi lefel y mor, colli tiroedd neu mwy a mwy o dywydd eithriadol megis monswns neu drowynt. Gall y ffoaduriaid hyn ffoi'n fewnol oddi mewn i'w gwlad eu hunain, neu ffoi i wlad neu wledydd eraill. Nid oes un diffiniad perffaith o'r "ffoadur amgylcheddol" ond mae'r diffiniad yn araf dyfu wrth i gyrff a sefydliadau greu polisiau newydd, ac wrth i wyddonwyr newid hinsawdd greu cysyniadau newydd am yr hyn sy'n digwydd i'r amgylchedd.

Diffiniad a chysyniad

[golygu | golygu cod]

Yn Ebrill 2021, nid oedd y termau "ffoadur amgylcheddol" neu "ffoadur hinsawdd" yn ffitio'n daclus i mewn i unrhyw un o ddiffiniadau cyfreithiol o'r ffoadur arferol.[1] Mae ymchwilwyr wedi cwestiynu'r union gysyniad o ffoaduriaid hinsawdd yn y gorffennol, gan fynu nad oes sail wyddonol i newid hinsawdd, fel rhan o'u hymdrechion i guddio achosion gwleidyddol y rhan fwyaf o ddadleoli[2][3]. Mudo yw ffawd mwyafrif llethol y bobl sy'n ffoi rhag trallod amgylcheddol a hynny dros bellter byr, ac yn aml dros dro cyn dychwelyd adref. Ar ben hynny, nid yw'r ffoaduriaid newid hinsawdd yn gadael eu cartrefi oherwydd ofn y byddan nhw'n cael eu herlid, neu oherwydd "trais cyffredinol neu ddigwyddiadau sy'n tarfu'n ddifrifol ar drefn gyhoeddus." [4] Er i'r diffiniad o bwy sy'n ffoadur gael ei ehangu ers ei ddiffiniad rhyngwladol a chyfreithiol cyntaf ym 1951, ni chynigir yr un amddiffyniad cyfreithiol i bobl sy'n cael eu gorfodi i ffoi oherwydd newid amgylcheddol.[5]

Cynigiwyd y term "ffoadur amgylcheddol" gyntaf gan Lester Brown ym 1976.[6] Mae'r Sefydliad Rhyngwladol ar gyfer Ymfudo (IOM) yn cynnig y diffiniad canlynol ar gyfer ymfudwyr amgylcheddol:[7]

"Mae ymfudwyr (neu ffoaduriaid) amgylcheddol yn bobl neu'n grwpiau o bobl sydd, oherwydd newidiadau sydyn neu newydd yn yr amgylchedd sy'n effeithio'n andwyol ar eu bywydau neu amodau byw, yn gorfod gadael eu cartrefi arferol, neu'n dewis gwneud hynny, dros dro neu'n barhaol. ac sy'n symud naill ai o fewn eu gwlad neu i lwad dramor."

Mae'r broblem ganolog yn parhau: dim ond unffactor ymhlith llawer o ffactorau eraill yw newid hinsawdd (sy'n cynnwys newid amgylcheddol). Mae ffoaduriaid hinsawdd neu ymfudwyr hinsawdd yn is-set o ymfudwyr amgylcheddol a orfodwyd i ffoi "oherwydd newidiadau sydyn neu raddol yn yr amgylchedd naturiol sy'n gysylltiedig ag o leiaf un o dair effaith newid yn yr hinsawdd: codiad yn lefel y môr, digwyddiadau tywydd eithafol, sychder. a phrinder dŵr.[8]

Mathau

[golygu | golygu cod]
Cysgodfeydd yn Kenya i'r rhai sydd wedi'u dadleoli gan newyn Corn Affrica 2011

Mae'r Sefydliad Rhyngwladol ar gyfer Ymfudo yn cynnig tri math o ymfudwyr amgylcheddol:

  • Ymfudwyr brys amgylcheddol : pobl sy'n ffoi dros dro oherwydd trychineb amgylcheddol neu ddigwyddiad amgylcheddol sydyn. (Enghreifftiau: rhywun sy'n cael ei orfodi i adael oherwydd corwynt, tsunami, daeargryn, ac ati.)
  • Mewnfudwyr dan orfodaeth amgylcheddol : pobl sy'n gorfod gadael oherwydd bod yr amgylchedd yn dirywio. (Enghraifft: rhywun sy'n cael ei orfodi i adael oherwydd dirywiad araf yn ei amgylchedd fel datgoedwigo, dirywiad yn yr arfordir, ac ati. Mae pentref Satabhaya yn ardal Kendrapara yn Odisha yn India yn “un o brif ddioddefwyr erydiad arfordirol a boddi oherwydd bod lefelau’r môr yn codi”.[9] Yn Nepal, adroddwyd am lawer o fudo torfol o ranbarthau Bryniau Sivalik / Chure oherwydd prinder dŵr.[10] Yn yr un modd, yn ucheldir dwyreiniol Nepal mae 10 cartref yn Chainpur, Sankhuwasabha, 25 o aelwydydd yn Dharmadevi a 10 cartref yn Panchkhapan wedi cael eu gorfodi i ffoi oherwydd argyfyngau dŵr yn eu hardaloedd.[11]
  • Mewnfudwyr â chymhelliant amgylcheddol: pobl sy'n dewis gadael i osgoi problemau posibl yn y dyfodol. (Enghraifft: rhywun sy'n gadael oherwydd dirywiad mewn cynhyrchu cnwd, a achosir gan anialwch. Mae astudiaeth a gynhaliwyd rhwng 2014 a 2018 yn datgelu bod cyfran fawr o boblogaethau aber y Volta yn Affrica, aber y Ganges Brahmaputra Meghna ym Mangladesh ac India, ac aber y Mahanadi yn India wedi nodi rhesymau economaidd fel achos eu hymfudiad a dim ond 2.8% dyfynnodd resymau amgylcheddol. Ond roedd traean o'r ffoaduriaid yn gweld cynnydd yn y peryglon amgylcheddol yr aberoedd ac yn cysylltu ffactorau amgylcheddol â bywoliaethau mwy ansicr. Mae hyn yn dangos sut mae'r amgylchedd yn cael effaith agos ar fudo.) [12]

Ffoaduriaid hinsawdd

[golygu | golygu cod]
Newid hinsawdd = mwy o ffoaduriaid hinsawdd. Streic hinsawdd Melbourne Global ar 20 Medi 2019.

O 2017 ymlaen, nid oedd diffiniad safonol o ffoadur hinsawdd mewn cyfraith ryngwladol. Fodd bynnag, nododd erthygl yn Dispatch y Cenhedloedd Unedig fod "pobl sydd wedi cael eu dadwreiddio oherwydd newid hinsawdd yn bodoli ledled y byd - hyd yn oed os yw'r gymuned ryngwladol wedi bod yn araf yn eu diffinio felly." [13]

Mae arbenigwyr wedi awgrymu, oherwydd yr anhawster i ailysgrifennu confensiwn 1951 y Cenhedloedd Unedig ar ffoaduriaid, y gallai fod yn well trin y ffoaduriaid hyn gyda therm newydd: "ymfudwyr amgylcheddol." [14]

Yn Ionawr 2020, dyfarnodd Pwyllgor Hawliau Dynol y Cenhedloedd Unedig "na ellir gorfodi ffoaduriaid sy'n ffoi rhag effeithiau'r argyfwng hinsawdd i ddychwelyd adref gan y gwledydd newydd maen nhw wedi eu mabwysiadu." [15][16]

Diwylliant poblogaidd

[golygu | golygu cod]
Gwersyll Ffoaduriaid Hinsawdd y Byd yr artist Almaeneg Hermann Josef Hack yn Hannover yn arddangos 600 o bebyll ffoaduriaid hinsawdd bach.

Mae'r syniad o 'ymfudwr amgylcheddol', ac yn enwedig 'ffoadur hinsawdd', wedi ennill ei blwyf mewn diwylliant poblogaidd.

Mae rhaglen ddogfen o'r enw Climate Refugees wedi'i rhyddhau, ac yn Ddetholiad Swyddogol ar gyfer Gŵyl Ffilm Sundance 2010. Yn fwy diweddar, mae Enwebai Gwobr Academi Ddogfen Fer, Sun Come Up (2011), yn adrodd hanes ynyswyr Carteret sy'n cael eu gorfodi i adael tir eu cyndadau mewn ymateb i newid yn yr hinsawdd a mudo i Bougainville a rwygwyd gan ryfel. Ers 2007, mae'r artist Almaeneg Hermann Josef Hack wedi dangos ei Wersyll Ffoaduriaid Hinsawdd y Byd yng nghanol dinasoedd amrywiol Ewrop. Mae'r gwersyll enghreifftiol, sydd wedi'i wneud o tua 1,000 o bebyll bach, yn gelf gyhoeddus sy'n darlunio effeithiau cymdeithasol newid hinsawdd.[17]

Ffilmiau dogfen

[golygu | golygu cod]
  • Climate Refugees (2010), Ffilm ddogfen wedi'i chyfarwyddo gan Michael P. Nash . Yn serennu: Lester Brown, Yvo de Boer, Paul R. Ehrlich . . .
  • Eco Migrants: The Case of Bhola Island (2013), ffilm ddogfen wedi'i chyfarwyddo gan Susan Stein. Yn serennu Katherine Jacobsen, Nancy Schneider, Bogumil Terminski
  • Refugees of the Blue Planet (2006), ffilm ddogfen wedi'i chyfarwyddo gan Hélène Choquette & Jean-Philippe Duval.
  • Ffilm ddogfen The Land Between (2014) wedi'i chyfarwyddo gan David Fedele.[18]

Gweler hefyd

[golygu | golygu cod]

Darllen pellach

[golygu | golygu cod]
  • Étienne Piguet, Antoine Pécoud a Paul de Guchteneire, Ymfudo a Newid Hinsawdd, Gwasg Prifysgol Caergrawnt, 2001
  • Essam El-Hinnawi, Ffoaduriaid Amgylcheddol, UNEP, 1985.
  • Jane McAdam, Newid Hinsawdd, Ymfudo Gorfodol, a Chyfraith Ryngwladol, Gwasg Prifysgol Rhydychen, 2012.
  • Jane McAdam, Ymfudo Gorfodol, Hawliau Dynol a Diogelwch (Astudiaethau mewn Cyfraith Ryngwladol), Hart Publishing, 2008.
  • Miller, Todd (2017). Storming the wall : climate change, migration, and homeland security. San Francisco, CA: City Lights. ISBN 9780872867154. OCLC 959035965.9780872867154
  • Bogumil Terminski, Dadleoli a Ysgogwyd yn Amgylcheddol. Fframweithiau Damcaniaethol a Heriau Cyfredol, CEDEM, Prifysgol Liège, 2012.
  • Westra, Laura (2009). Environmental Justice and the Rights of Ecological Refugees. Routledge. ISBN 9781849770088.9781849770088
  • Gregory White, Newid Hinsawdd ac Ymfudo: Diogelwch a Ffiniau mewn Byd Cynhesu, Gwasg Prifysgol Rhydychen, 2011.
  • Rosemary McCarney a Jonathan Kent, Dadleoli Gorfodol a Newid Hinsawdd: Amser ar gyfer Llywodraethu Byd-eang, Cyngor Ffoaduriaid a Mudo’r Byd / International Journal, 2020.

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ Garcia, Stephanie (2019-12-13). "Why climate migrants don't have refugee status". PBS NewsHour (yn Saesneg). Cyrchwyd 2020-01-05.
  2. ↑ https://heindehaas.blogspot.com/2020/01/climate-refugees-fabrication-of.html
  3. ↑ Boas, I., Farbotko, C., Adams, H., Sterly, H., Bush, S., van der Geest, K. et al. (2019). Climate migration myths. Nature Climate Change. 9 (901-903).
  4. ↑ unhcr.org page 19
  5. ↑ Hartley, Lindsey. ( 16 Chwefror 2012). Treading Water: Climate Change, the Maldives, and De-territorialization Archifwyd 2013-05-27 yn y Peiriant Wayback. Stimson Centre. Retrieved 25 April 2012.
  6. ↑ Brown, L., Mcgrath, P., and Stokes, B., (1976). twenty two dimensions of the population problem, Worldwatch Paper 5, Washington DC: Worldwatch Institute
  7. ↑ "DISCUSSION NOTE: MIGRATION AND THE ENVIRONMENT" (PDF).
  8. ↑ Global Governance Project. (2012). Forum on Climate Refugees. Retrieved on 5 Mai 2012.
  9. ↑ Dulluri, Anvita (2020-09-14). "Shifting Sands: The Story of Adapting to Rising Sea levels in Odisha". THE BASTION (yn Saesneg). Cyrchwyd 2020-11-29.
  10. ↑ "Mass migration as water sources dry up in Chure". kathmandupost.com (yn English). Cyrchwyd 2020-12-01.CS1 maint: unrecognized language (link)
  11. ↑ "Water scarcity forces 45 households to migrate". kathmandupost.com (yn English). Cyrchwyd 2020-12-01.CS1 maint: unrecognized language (link)
  12. ↑ Safra de Campos, Ricardo; Codjoe, Samuel Nii Ardey; Adger, W. Neil; Mortreux, Colette; Hazra, Sugata; Siddiqui, Tasneem; Das, Shouvik; Atiglo, D. Yaw et al. (2020), Nicholls, Robert J.; Adger, W. Neil; Hutton, Craig W. et al., eds., "Where People Live and Move in Deltas" (yn en), Deltas in the Anthropocene (Cham: Springer International Publishing): 153–177, doi:10.1007/978-3-030-23517-8_7, ISBN 978-3-030-23517-8
  13. ↑ Curtis, Kimberly (2017-04-24). ""Climate Refugees," Explained". UN Dispatch (yn Saesneg). Cyrchwyd 2020-01-20.
  14. ↑ Beeler, Carolyn. "UN compact recognizes climate change as driver of migration for first time". Public Radio International (yn Saesneg). Cyrchwyd 2020-01-20.
  15. ↑ Picheta, Rob (January 20, 2020). "Climate refugees cannot be sent back home, United Nations rules in landmark decision". CNN. Cyrchwyd 2020-01-20.
  16. ↑ "UN human rights ruling could boost climate change asylum claims". UN News (yn Saesneg). 2020-01-21. Cyrchwyd 2020-01-24.
  17. ↑ "Hermann Josef Hack Website". Hermann-josef-hack.de. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 19 Gorffennaf 2011. Cyrchwyd 23 Chwefror 2014.
  18. ↑ "THE LAND BETWEEN". THE LAND BETWEEN (yn Saesneg). Cyrchwyd 1 Mawrth 2017.

Dolenni allanol

[golygu | golygu cod]
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ffoadur_amgylcheddol&oldid=12279932"