Moel Tryfan
| Math | copa, bryn |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Gwynedd |
| Gwlad | |
| Uwch y môr | 429 metr |
| Cyfesurynnau | 53.0823°N 4.2185°W |
| Cod OS | SH5153256195 |
| Manylion | |
| Amlygrwydd | 102.6 metr |
| Rhiant gopa | Mynyddfor |
| Cadwyn fynydd | Eryri |
 | |
| Statws treftadaeth | Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig |
| Manylion | |
Mynydd bychan yn Eryri ger pentrefi Rhosgadfan, Y Fron a Betws Garmon yng ngogledd Gwynedd yw Moel Tryfan (1400' / 427 m). Ni ddylid ei gymysgu a'r mynydd adnabyddus Tryfan, ger Llyn Ogwen (cyfeirir at y mynydd hwnnw mewn ambell hen lyfr fel "Moel Tryfan").
Gellid ystyried Moel Tryfan fel parhad gorllewinol o'r Mynydd Mawr, a wahanir oddi wrtho gan fwlch llydan. Ar lethrau deheuol a dwyreiniol y mynydd ceir olion sylweddol o'r chwareli llechi a fu mor brysur yno yn y gorffennol, yn cynnwys Chwarel Moel Tryfan a Chwarel Alexandra (Cors y Bryniau).
Enwogion
[golygu | golygu cod]Mae Kate Roberts yn sôn am y mynydd a'r ardal yn ei chyfrol hunangofiannol Y Lôn Wen.
Cafodd yr awdur Dic Tryfan ei lysenw o'r mynydd.
Aeth Charles Darwin i fyny Moel Tryfan yn 1842. Mewn llythyr i J.D. Hooker, 25 Awst 1863, soniodd Darwin bod y daeraregwr arloesol Charles Lyell wedi dod o hyd i "Trimmers Arctic shells on Moel Tryfan". Adroddodd Joshua Trimmer iddo ddarganfod darnau maluriedig o molwsgiaid morol ar Moel Tryfan. Dadleuodd bod eu presenoldeb yn dangos iddynt gael eu dyddodi pan fu copa Moel Tryfan tan ddŵr y môr (Trimmer 1831). Er i Darwin wneud gwaith maes ar y foel hon yn 1842, ni chanfu'r cyfryw folwsciaid[1]
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]- Rhestri copaon a sut y cânt eu dosbarthu
- Rhestr mynyddoedd Cymru
- Rhestr o gopaon Cymru
- Rhestr Mynyddoedd yr Alban dros 2,000'
Dolennau allanol
[golygu | golygu cod]- Clwb Mynydda Cymru
- Lleoliad ar wefan Streetmap Archifwyd 2016-03-07 yn y Peiriant Wayback
- Lleoliad ar wefan Get-a-map[dolen farw]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Ancient glaciers of Caernarvonshire', pp. 184--5 (Collected papers 1: 167)