Contents
Hoa văn trống đồng bao gồm các hình ảnh, hoa văn, họa tiết được trang trí lên bề mặt của chiếc trống bằng đồng. Những hoa văn này rất đa dạng, phong phú, thể hiện các đề tài về tự nhiên, động vật, con người và những hoạt động sinh hoạt thường ngày.
Hoa văn trống đồng được coi là một di sản văn hóa đặc sắc của Việt Nam. Chúng thể hiện trình độ thẩm mỹ cao và gu thưởng ngoạn tinh tế của những người thợ chế tác trống đồng. Đồng thời, hoa văn trống đồng còn là những tư liệu quan trọng để nghiên cứu về đời sống xã hội cũng như tâm linh, tín ngưỡng của người Việt cổ.
Cấu tạo của hoa văn trống đồng
Hoa văn trống đồng được chia thành 3 phần chính:
- Phần trung tâm: Thường để trống hoặc khắc một họa tiết lớn, tròn.
- Phần vành trong: Gồm các hoa văn, hình khắc sâu, nổi bật.
- Phần vành ngoài: Là nơi tập trung nhiều hoa văn nhỏ, li ti.
Tham khảo thêm: Bật mí có nên để tượng rồng trong nhà để thu hút may mắn ?
Ba phần này hợp thành một hệ thống hoa văn logic, hài hòa trên mặt trống. Chúng cân đối nhau, tạo nên vẻ đẹp của trống đồng.
Ý nghĩa của những mẫu hoa văn trống đồng độc đáo của Việt Nam
Việt Nam có rất nhiều mẫu hoa văn trống đồng được xem là độc đáo, tiêu biểu. Một số hoa văn tiêu biểu có thể kể đến:
Hoa văn ngôi sao
- Ngôi sao là một trong những họa tiết phổ biến nhất trên trống đồng Việt Nam. Chúng thường được khắc từ 8 – 14 cánh
- Thường đặt ở vị trí trung tâm, có kích thước lớn, được vẽ rất công phu, tỉ mỉ. Các ngôi sao 8 cánh là phổ biến nhất.
- Ngôi sao tượng trưng cho mặt trời – nguồn sống của vũ trụ và muôn loài. Thể hiện lòng tôn kính đối với thiên nhiên của người Việt cổ. Ngoài ra hình ảnh ngôi sao cũng được sử dụng trong việc định lịch âm dương, kết hợp giữa chu kỳ của mặt trăng và mặt trời. Các tia, chim bay, hươu và thuyền trong hình ảnh thường là số chẵn, thể hiện sự khéo léo của người dân trong việc đếm và tính toán. Ví dụ, số tia 12 thường liên quan đến số tháng trong năm.
Hoa văn chim thú
- Các bức tranh chim Lạc và chim Hồng, những vật tổ quý giá của người Việt, được vẽ lên mặt trống với nhiều tư thế và hình dáng khác nhau. Có chim đang bay, chim đậu và cả chim đứng chầu mỏ vào nhau. Ngoài ra, còn có hình ảnh hươu nai – loài động vật hiền lành và gần gũi với con người sống trong thiên nhiên.
- Những hình ảnh này thể hiện sự tôn kính và sùng bái đối với thiên nhiên. Theo quan niệm của người Việt, chim là tổ tiên của loài người. Vì vậy, trong truyền thuyết Lạc Long Quân – Âu Cơ, quả trứng được cho là biểu tượng của tổ tiên hoặc các họa tiết chim cũng thể hiện lòng biết ơn đối với tổ tiên.
Hoa văn nhà sàn
- Hoa văn nhà sàn là đề tài độc đáo chỉ có trên trống đồng Việt Nam.
- Đây là loại nhà ở truyền thống của người Việt cổ. Trên trống đồng, ngôi nhà sàn được khắc họa công phu, chi tiết đến từng chi tiết nhỏ.
- Hoa văn nhà sàn thể hiện sự gắn bó keo sơn giữa con người và không gian sống của họ.
Hoa văn các nhạc cụ
- Trống đồng Việt cổ thường được trang trí bởi nhiều loại nhạc cụ dân tộc như đàn tranh, sáo, trống, nhị… Nhưng có hai loại nhạc cụ chính và phổ biến nhất đó là Trống và Kèn
- Ý nghĩa của các hoa văn nhạc cụ là để mô tả, tượng trưng cho các lễ hội cổ xưa, các phong tục của người Việt cổ mà ngày nay bạn có thể bắt gặp ở các ngày hội của đồng bào người Mường ở các tỉnh vùng cao của Hòa Bình còn lưu giữ lại.
Hoa văn các hoạt động sinh hoạt
- Trên mặt của nhiều trống đồng cổ Việt Nam xuất hiện cảnh người dân lao động, sản xuất như: cấy lúa, đánh cá, săn bắn…
- Những hoạt động sinh hoạt này được mô tả rất chi tiết, sinh động. Phản ánh đời sống làng xã bình dị nhưng đầy đủ của người Việt thời bấy giờ.
Nhìn chung, hoa văn trên trống đồng Việt Nam thể hiện rõ nét phong cách nghệ thuật độc đáo của dân tộc. Chúng là những tác phẩm nghệ thuật giàu giá trị thẩm mỹ và mang dấu ấn văn hóa riêng của cộng đồng cư dân Việt cổ.
Lịch sử của hoa văn trống đồng
Hoa văn trống đồng đã xuất hiện từ rất sớm ở Việt Nam, có thể từ thời kỳ đồ đồng cách đây 4.000 – 5.000 năm.
Trong suốt chiều dài lịch sử, hoa văn trên trống đồng luôn có những thay đổi và phát triển liên tục, đi đôi với sự phát triển của văn hóa Việt Nam.
Thời kỳ hình thành
- Khoảng 3.000 TCN – 2.500 TCN: xt hiện những chiếc trống đồng sơ khai uấở vùng đồng bằng Bắc Bộ như: trống đồng Ngọc Lũ, Đền Hùng. Hoa văn trống đồng thời kỳ này khá đơn giản, thô sơ.
- Khoảng 2.500 TCN – 500 TCN: diễn ra giai đoạn trung kỳ đồ đồng. Hoa văn trống đồng được cải tiến hơn, có nhiều hoa văn hình học (vòng tròn, nét uốn lượn, đường thẳng), hoa văn hình gấu, khỉ vượn….
Thời kỳ Đông Sơn
- Khoảng 500 TCN – 200 TCN: Văn hóa Đông Sơn phát triển. Hoa văn trống đồng đạt đến sự thịnh vượng nhất, phát triển cả về số lượng và chất lượng. Họa tiết, đề tài trở nên đa dạng và phong phú hơn.
- Hoa văn trống đồng Đông Sơn thể hiện rõ tính nhân văn và gần gũi cuộc sống con người hơn. Đó là hình ảnh chim muông, người cưỡi voi, các cảnh sinh hoạt, làm nông nghiệp….bên cạnh các đề tài tôn giáo, tín ngưỡng.
Các kỹ thuật tạo hoa văn trống đồng
Để tạo ra những họa tiết đẹp mắt trên trống đồng, các nghệ nhân thời xưa đã sử dụng nhiều kỹ thuật khéo léo, tinh xảo. Một số kỹ thuật chính được sử dụng như:
Kỹ thuật đúc
- Là kỹ thuật phổ biến nhất để tạo hình trên trống đồng. Người thợ tạo khuôn đất sét hoặc sáp, sau đó đổ đồng nóng chảy vào đúc.
- Sau khi đồng đông cứng, dùng búa đập vỡ khuôn đất sét. Lấy phần trống đồng ra với hoa văn đã được đúc sẵn bên trong.
Kỹ thuật chạm khắc
- Dùng dụng cụ sắc nhọn (đục, giũa…) khắc lên bề mặt trống sau khi đã đúc chắc chắn.
- Người thợ dùng tay khéo léo tạo hình theo ý muốn. Kỹ thuật này đòi hỏi sự tinh xảo, tỉ mỉ cao.
Kỹ thuật tráng men
- Sau khi đã có phần hoa văn, người thợ dùng nhựa cây hoặc sáp ong để tráng một lớp bảo vệ mỏng lên bề mặt.
- Nhờ đó bảo vệ hoa văn, kéo dài tuổi thọ của trống đồng, đồng thời tăng tính thẩm mỹ cho tác phẩm.
Kỹ thuật dát kim loại quý
- Một số trống đồng sau khi hoàn thành được phủ thêm một lớp kim loại quý như vàng, bạc mỏng lên trên bề mặt.
- Giúp tôn vinh vẻ đẹp của các hoa văn, đồng thời thể hiện đẳng cấp, quyền lực của người sở hữu chiếc trống. Đây thực sự là những tác phẩm nghệ thuật độc đáo.
Chọn mua những mẫu trống đồng tuyệt tác có nhiều họa tiết độc, lạ ở đâu?
Đồ đồng Lộc Nam là một làng nghề truyền thống nổi tiếng ở Nam Định, chuyên sản xuất các sản phẩm đồ đồng đẹp và tinh xảo, mô phỏng lại chính xác những mẫu trống đồng cổ.
Các sản phẩm trống đồng ở đây được đúc bằng đồng nguyên chất, có kích thước và hình dáng đa dạng. Bề mặt trống thường được trang trí các hoa văn, họa tiết rất tỉ mỉ và tinh xảo. Đó có thể là hình rồng, phượng, hoa lá các loại. Những họa tiết này được khắc hoặc đúc nổi lên tạo nên vẻ đẹp cho chiếc trống.
Ngoài ra, mặt trống còn được điêu khắc các hình tượng thú vật, cảnh sinh hoạt, tín ngưỡng dân gian… thể hiện được bản sắc văn hóa Việt Nam. Chính vì vậy, trống đồng Lộc Nam không chỉ là một vật trưng bày mà còn là tác phẩm nghệ thuật độc đáo. Nhiều sản phẩm trống đồng của Lộc Nam đã được xuất khẩu đi nhiều nước trên thế giới.
1 số mẫu trống đồng với họa tiết tinh tế, tỉ mỉ, chất lượng tại Lộc Nam
Bài viết liên quan: Hình tượng rồng thời Trần Có thể bạn chưa biết
Trên đây là một số nội dung tổng quan về hoa văn trống đồng của Việt Nam: đặc điểm, lịch sử hình thành, các loại hình chính và ý nghĩa văn hóa đằng sau chúng.
Có thể thấy, các họa tiết trang trí trên trống đồng không chỉ đơn thuần là những hình vẽ đẹp mắt. Chúng còn chứa đựng nhiều giá trị lịch sử và nhân văn sâu sắc của dân tộc Việt Nam.
Ngày nay, hoa văn trống đồng tiếp tục được lưu giữ và phát huy giá trị trong đời sống hiện đại. Chúng là niềm tự hào, là bảo tàng sống về trí tuệ và tài năng thẩm mỹ của ông cha ta. Đồng thời, cũng là những dấu ấn văn hóa độc đáo, thể hiện bản sắc Việt Nam.
