Έφηβος (αρχαία Ελλάδα)

έφηβος
Αθηναίος έφηβος με ιμάτιο, δύο ακόντια και ένα σπαθί, 5ος αι. π.Χ.
Πληροφορίες ασχολίας
Σχετικά πολυμέσα

Έφηβος (στην αρχαία ελληνική γλώσσα, ἔφηβος, ἐπί-ἥβη,  από ἥβη,  η νεολαία, Η θεά Ήβη) στους αρχαίους Αθηναίους ήταν ένας νεαρός άνδρας στην έναρξη της ενήλικης ζωής ως ελεύθερος πολίτης.

Η εφηβεία στην Αθήνα

Στην Αθήνα η Εφηβεία ήταν θεσμός όπως περιγράφεται στο βιβλίο «Αριστοτέλους: Αθηναίων πολιτεία»

[42.1] ἔχει δ᾽ ἡ νῦν κατάστασις τῆς πολιτείας τόνδε τὸν τρόπον. μετέχουσιν μὲν τῆς πολιτείας οἱ ἐξ ἀμφοτέρων γεγονότες ἀστῶν, ἐγγράφονται δ᾽ εἰς τοὺς δημότας ὀκτωκαίδεκα ἔτη γεγονότες. ὅταν δ᾽ ἐγγράφωνται διαψηφίζονται περὶ αὐτῶν ὀμόσαντες οἱ δημόται, πρῶτον μὲν εἰ δοκοῦσι γεγονέναι τὴν ἡλικίαν τὴν ἐκ τοῦ νόμο[υ], κἂν μὴ δόξωσι, ἀπέρχονται πάλιν εἰς παῖδας, δεύτερον δ᾽ εἰ ἐλεύθερός ἐστι καὶ γέγονε κατὰ τ[ο]ὺς νόμους.

[42.1] Η σημερινή οργάνωση του καθεστώτος είναι η εξής: Πολιτικά δικαιώματα έχουν όσοι είναι γεννημένοι από πατέρα και μητέρα Αθηναίους πολίτες,1 και εγγράφονται στους καταλόγους των δημοτών όταν γίνουν δέκα οκτώ χρόνων. Κατά το χρόνο της εγγραφής τους, αφού οι δημότες δώσουν όρκο, αποφασίζουν γι᾽ αυτούς με ψηφοφορία, πρώτον, αν θεωρούν ότι αυτοί έχουν την ηλικία που προβλέπει ο νόμος (και, αν αποδειχθεί το αντίθετο, επιστρέφουν στην κατηγορία των παίδων) και, δεύτερον, αν είναι ελεύθερα και νόμιμα τέκνα.

ὁ τῶν Ἐφήβων ὅρκος

Στην περίοδο της εφηβείας, οι έφηβοι έδιναν όρκο στο ιερό της Αλιαύρου, βόρεια της Ακροπόλεως. Ο όρκος των εφήβων έλεγε τα εξής: :

"Οὐ καταισχυνῶ τὰ ὅπλα τὰ ἱερὰ, οὐδ' ἐγκαταλείψω τὸν παραστάτην[1] ὅτῳ ἂν στοιχήσω• ἀμυνῶ δὲ καὶ ὑπὲρ ἱερῶν καὶ ὁσίων καὶ μόνος καὶ μετὰ πολλῶν. καὶ τὴν πατρίδα οὐκ ἐλάσσω παραδώσω, πλείω δὲ καὶ ἀρείω ὅσης ἂν παραδέξωμαι. καὶ εὐηκοήσω τῶν ἀεὶ κραινόντων ἐμφρόνως καὶ τοῖς θεσμοῖς τοῖς ἰδρυμένοις πείσομαι καὶ οὕστινας ἂν ἄλλους τὸ πλῆθος ἰδρύσηται ὁμοφρόνως•καὶ ἂν τις ἀναιρῇ τοὺς θεσμοὺς ἢ μὴ πείθηται οὐκ ἐπιτρέψω, ἀμυνῶ δὲ καὶ μόνος καὶ μετὰ πολλῶν. καὶ ἱερὰ τὰ πάτρια τιμήσω. ἵστορες τούτων Ἄγλαυρος, Ἐνυάλιος, Ἄρης, Ζεύς, Θαλλώ, Αὐξώ, Ἡγεμόνη."

"Δε θα ντροπιάσω τα όπλα τα ιερά," "ούτε θα εγκαταλείψω το συμμαχητή μου, με οποιονδήποτε κι αν ταχθώ στη γραμμή. θα αμυνθώ και για τα ιερά και τα όσια και μόνος και μαζί με πολλούς και την πατρίδα δε θα παραδώσω μικρότερη αλλά μεγαλύτερη και ισχυρότερη απ' όση την παρέλαβα. και θα υπακούσω πρόθυμα σ΄αυτούς που δικάζουν κάθε φορά και Θα πολιτεύομαι σύμφωνα με τους καθιερωμένους θεσμούς και σύμφωνα με όσους άλλους ο λαός με κοινή απόφαση θα καθιερώσει. Και σε περίπτωση που κάποιος θα αποπειραθεί να καταλύσει τους θεσμούς ή να μην πειθαρχεί σ΄ αυτούς, δεν θα επιτρέψω, θα αμυνθώ και μόνος και μαζί με πολλούς. Και θα τιμήσω τα πατροπαράδοτα ιερά. Μάρτυρες μου γι αυτά ας είναι η Άγλαυρος, Ενυάλιος, Άρης, Ζευς, Θαλλώ, Αυξώ, Ηγεμόνη."

Λυκούργος Αθηνών, Κατά Λεωκράτους

Προέλευση

Η Εφηβεία πιθανότατα προέρχεται από παλιές πρακτικές μυήσεως που σηματοδοτούν τη μετάβαση από την παιδική ηλικία στην οριστική ένταξη των νέων στην κοινωνική ζωή .

Δείτε επίσης

Έφηβος των Αντικυθήρων
Ο έφηβος της Πρέβεζας
Ο Έφηβος της Αγάθης
Έφηβος του Ακράγαντα
Παις του Κριτίου

Βιβλιογραφία

• Angelo Brelich, Paides e parthenoi, Edizioni dell'Ateneo, Roma 1969.
• H. Jeanmaire, Couroi et Courètes: essai sur l'éducation spartiate et sur les rites d'adolescence dans l'Antiquité hellénique, Bibliothèque universitaire, Lille 1939.
• Henri-Irénée Marrou, Storia dell'educazione nell'antichità, Studium, Roma 1966.
• C. Pélékidis, Éphébie: histoire de l'éphébie attique, des origines à 31 av. J.-C., éd. de Boccard, Paris, 1962.
• O. W. Reinmuth, The ephebic inscriptions of the fourth century B.C., Brill, Leiden 1971.
• Pierre Vidal-Naquet, Il cacciatore nero, Editori Riuniti, Roma 1988.
• Ulrich von Wilamowitz-Moellendorf, Aristoteles und Athen, 2 vol., Berlin 1916.