Μετάβαση στο περιεχόμενο

Άγγελος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Για άλλες χρήσεις, δείτε: Άγγελος (αποσαφήνιση).
Tzanfournaris Emmanuel - The Annunciation - Google Art Project
Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, Εμμανουήλ Τζανφορνάρης, 16ος αιώνας. Στα αριστερά εικονίζεται ο Αρχάγγελος Γαβριήλ

Οι άγγελοι αποτελούν υπερφυσικά όντα που συναντώνται σε πολλά θρησκευτικά συστήματα. Οι άγγελοι συνήθως αποτελούν τη μεσολαβητική βαθμίδα ανάμεσα στο βασίλειο του υπερβατικού και του κοσμικού. Στις δυτικές θρησκείες τα αγαθά πνεύματα αποκαλούνται άγγελοι, ενώ τα πονηρά δαίμονες.

Ετυμολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η έννοια άγγελος μπορεί να σημαίνει:

  1. Γενικά, αυτός που φέρνει ειδήσεις
  2. Τα αόρατα όντα που διαβιβάζουν ειδήσεις ή λειτουργικά πνεύματα

Στην αρχαία Ελλάδα η έννοια άγγελος χαρακτήριζε κάποιον ο οποίος μετέδιδε ειδήσεις, πληροφορίες ή αγγελίες. Ο Όμηρος στα έργα του ήδη εμφανίζει τη λέξη με αυτή την έννοια, ενώ και οι Ηρόδοτος[1] και Ξενοφών[2] τη χρησιμοποιεί για να περιγράψει ειδικούς απεσταλμένους μεταφοράς μηνυμάτων ή πληροφοριών. Επίσης οι άγγελοι χρησιμοποιούνται και σε άλλα καθήκοντα, όπως σύναψη συνθηκών ή είσπραξη χρημάτων. Ως θεϊκή ή υπερβατική παρουσία η έννοια άγγελος εμφανίζεται για πρώτη φορά στο πρόσωπο του Ερμή, ο οποίος προσφωνείται ως άγγελος της Περσεφόνης από τον Όμηρο[3]. Επίσης κατά τον Πλάτωνα[4] ο Κάτω Κόσμος έχει τους αγγέλους του, οι οποίοι καλούνται «άγγελοι καταχθόνιοι».

Στα Εβραϊκά η αντίστοιχη λέξη מלאך‎ mal'akh χρησιμοποιείται για να δηλώσει είτε θείο είτε ανθρώπινο αγγελιαφόρο. Η λατινική εκδοχή, εντούτοις, διακρίνει τον θείο ή πνευματικό αγγελιαφόρο από τον άνθρωπο με τις έννοιες angelus (δάνειο από την Ελληνική γλώσσα) και legatus «απεσταλμένος».

Άγγελοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χριστιανισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τζον Μάρτιν, Οι πεδιάδες του παραδείσου, 1851 (Πινακοθήκη Τέιτ, Λονδίνο).

Οι άγγελοι κατά τον Μέγα Βασίλειο δημιουργήθηκαν πριν από τον υλικό κόσμο, ενώ ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος συμπληρώνει πως δημιουργήθηκαν με κίνητρο την «εκστατική» Του αγάπη και αγαθότητα, με σκοπό να συμμεριστούν ως λογικά όντα τη μακαριότητά Του. Οι άγγελοι σύμφωνα με τον Χριστιανισμό είναι μέρος του σύμπαντος κόσμου και ο κάθε άγγελος έχει τη δική του ατομικότητα, χαρακτήρα και θέληση. Επίσης ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός προσπαθώντας να δώσει έναν ορισμό περί των αγγέλων αναφέρει ότι είναι φύσεις νοερές, αεικίνητες, αυτεξούσιες, ασώματες. Υπηρετούν τον Θεό και είναι κατά χάριν αθάνατες, που δεν περιορίζονται από τον χρόνο και τον χώρο, ενώ δεν έχουν φύλο. Παρ΄ όλη την καθαρότητα και απλότητα της αγγελικής φύσης, οι άγγελοι είναι δεκτικοί της κακίας. Αποτέλεσμα της ελευθερίας τους είναι και η πτώση του 10ου τάγματος του Εωσφόρου. Στις ιδιότητες τους δεν είναι η γνώση των μελλόντων, παρά μόνο αν τους το αποκαλύψει ο Θεός, ούτε η γνώση της ανθρώπινης θελήσεως. Η μετακίνησή τους γίνεται ταχύτατα, αλλά δεν είναι πανταχού παρόντες. Κάθε φορά βρίσκονται σε συγκεκριμένο τόπο, δίχως να γνωρίζουν το τι συμβαίνει αλλού.

Οι άγγελοι αντιπροσωπεύονται σε όλη την Παλαιά Διαθήκη ως σώμα του πνευματικού μεσάζοντος των όντων μεταξύ του Θεού και των ατόμων, ενώ σύμφωνα με τον ψαλμό 148,2 του Δαυίδ, αποτελούν και αυτά κτίσματα. Οι άγγελοι στον χριστιανισμό παρίστανται ενώπιον του θρόνου του Θεού, όπου και διαρκώς Τον υμνούν. Στην Παλαιά Διαθήκη κατά κύριο λόγο εμφανίζονται ως αγγελιαφόροι του Θεού στην ανθρωπότητα, δηλαδή αποτελούν όργανά Του, από τα οποία διαβιβάζει τη θέλησή Του. Με μια προσεκτικότερη ματιά όμως, φαίνεται να αποτελούν και προσωπικοί φύλακες, όπως υπονοείται επανειλημμένα, καθώς κάθε μεμονωμένη ψυχή έχει τον κηδεμονικό άγγελό της. Στον Ποιμένα του Ερμά μάλιστα γίνεται σαφής νύξη για το προσωπικό φύλακα άγγελο τού κάθε ανθρώπου. Στόχος των αγγέλων είναι η προσπάθεια σωτηρίας των ψυχών, ο άγγελος είναι σωτήρας. Τέλος, οι άγγελοι λειτουργούν ως εκτελεστές του λόγου του Θεού στον φυσικό κόσμο[5]. Στην Καινή Διαθήκη οι άγγελοι εμφανίζονται συχνά ως απεσταλμένοι του Θεού και φορείς του μηνύματος της Αποκάλυψης[6]. Εμφανίζονται στον Ιησού[7], στη Μαρία, τη μητέρα του Χριστού,[8] στον Απόστολο Πέτρο, ενώ ο Ιησούς μιλά για τους αγγέλους ως φορείς τέτοιων λειτουργιών[9], υπονοώντας ότι δεν παντρεύονται. Οι άγγελοι τονίζονται ιδιαίτερα ως παρουσία στη γέννηση του Ιησού, τη Μεταμόρφωση και την Αποκάλυψη. Ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός αναφέρεται στους αγγέλους[10], ενώ κατά γενική ομολογία στα κορυφαία σημεία του βίου Του εμφανίζονται ως λειτουργοί, υπηρέτες και συμπαραστάτες Του, ενισχύοντας την ανθρώπινη φύση Του και παρεμβαίνοντες ως δευτεραγωνιστές. Έτσι ο Γαβριήλ ευαγγελίζεται την έλευσή του, ο "άγγελος Κυρίου" εμφανίζεται στον Ιωσήφ και τους ποιμένες, στρατιά αγγέλων δοξολογεί τη γέννηση του Σωτήρος, άλλοι Τον διακονούν στην έρημο μετά το πέρας των πειρασμών, άγγελος Τον ενισχύει στο όρος των Ελαιών προ του πάθους, ενώ λεγεώνες θα παρίσταντο προς υπεράσπισή Του κατά τη σύλληψη. Δύο άγγελοι βεβαιώνουν την ανάστασή Του, δύο επίσης μιλούν στους μαθητές περί της δευτέρας παρουσίας κατά την Ανάληψή Του.

Ιεραρχία και αριθμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ. Τοιχογραφία στον ναό της Αγίας Παρασκευής στην Κονταριώτισσα Πιερίας.

Ο αριθμός των αγγελικών όντων φαίνεται να είναι ανυπολόγιστος και απροσμέτρητος. Ο ίδιος ο Ιησούς ομιλεί στη Γεθσημανή για περισσότερες από δώδεκα λεγεώνες αγγέλων, ενώ ο Ευαγγελιστής Ιωάννης μαρτυρεί ότι είδε και άκουσε σε όραμα που του δόθηκε από τον Θεό γύρω από τον Θεϊκό θρόνο χορωδία από μυριάδες μυριάδων και χιλιάδες χιλιάδων αγγέλων.

Μεταξύ των εκκλησιαστικών πατέρων δεν υπάρχει ομοφωνία σχετικά με τον αριθμό και την ονομασία των αγγελικών δυνάμεων. Ο Μέγας Βασίλειος, ακολουθώντας τον Ωριγένη, δεν αποδέχεται την απαρίθμηση και κατονομασία των αγγελικών δυνάμεων καθώς πίστευε ότι είναι αδύνατον να βρεθούν οι ονομασίες των λογικών και αόρατων φύσεων που υπερβαίνουν την ανθρώπινη διάνοια. Εντούτοις, ο ψευδο-Διονύσιος Αρεοπαγίτης εισήγαγε διακρίσεις σε αγγελικά τάγματα και διακοσμήσεις, οι οποίες επικράτησαν στην Ορθόδοξη παράδοση. Με βάση την ιεραρχία τους, διαχωρίζονται σε 3 τάξεις που έκαστος φέρει τριχώρους ή αλλιώς «Ταξιαρχίες»:

Ιδίωμα της πρώτης ιεραρχίας είναι η πύρινη σοφία και η γνώση των ουρανίων, ενώ έργο τους ο θεοπρεπής Ύμνος του γελ. Η δεύτερη ιεραρχία έχει ως ιδίωμα τη διευθέτηση των μεγάλων πραγμάτων και τη διενέργεια των θαυμάτων, ενώ έργο τους είναι ο τρισάγιος ύμνος «Άγιος, Άγιος, Άγιος». Τέλος ιδίωμα της τρίτης ιεραρχίας είναι να εκτελούν θείες υπηρεσίες και έργο τους αποτελεί ο ύμνος «Αλληλούια». Από την Αγία Γραφή γνωρίζουμε και μερικούς αγγέλους ονοματικά. Τον Αρχάγγελο Γαβριήλ, που σημαίνει «ήρωας του Θεού», από την εμφάνισή του στον προφήτη Δανιήλ, στον προφήτη Ζαχαρία και στη Θεοτόκο. Γνωρίζουμε τον Μιχαήλ, που σημαίνει «τις ως ο Θεός ημών», ενώ εμφανίζεται πολλές φορές στην Παλαιά Διαθήκη. Ο Ραφαήλ είναι ο τρίτος άγγελος που γνωρίζουμε, το όνομά του σημαίνει «ο Κύριος θεραπεύει» και εμφανίζεται στον Τωβίτ μεταφέροντας τις ανθρώπινες προσευχές στον θρόνο του Θεού. Τέλος γνωστός από την εβραϊκή παράδοση είναι και ο Ουριήλ.

Εωσφόρος, ο έκπτωτος άγγελος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σύμφωνα με πολλά αποσπάσματα (Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης, Αποκάλυψη του Ιωάννη), ο Εωσφόρος πριν από την πτώση του ήταν ο σπουδαιότερος, ο πρώτος στην ιεραρχία των αγγέλων. Το όνομά του σήμαινε «αυτός που μεταφέρει το φως». Η μετέπειτα ονομασία του ως «Σατανάς» προέρχεται από την εβραϊκή λέξη σατάν, η οποία χρησιμοποιήθηκε στην ελληνική μετάφραση των Εβδομήκοντα με τις λέξεις «Σατανάς» ή «Διάβολος» και δηλώνει τον επίβουλο, τον εχθρό. Αυτός που άλλοτε «έφερε το φως» μετατράπηκε στον κατ’ εξοχήν εχθρό του ανθρώπου. Λόγω της ομορφιάς, της θέσης που του είχε δοθεί σε ύψιστο σημείο των Ασωμάτων Δυνάμεων αλλά και της πνευματικής τελειότητας του και επειδή είχε μεγάλη δόξα, η σοφία του διεφθάρη και η υπερηφάνεια του μετατράπηκε σε αλαζονεία, με αποτέλεσμα να απαιτεί να είναι ίσος με τον Θεό. Η αλαζονεία λοιπόν ήταν ένα από τα βασικά αίτια που οδήγησαν τον Εωσφόρο στην πτώση.

Αγγελολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ούγκο Σίμπεργκ,[11] Ο Πληγωμένος Άγγελος, 1903 (Μουσείο Τέχνης Ατενέουμ, Ελσίνκι).

Η αγγελολογία είναι ένας κλάδος της θεολογίας που εξετάζει το ιεραρχικό σύστημα των αγγέλων, των αγγελιοφόρων, των ουράνιων δυνάμεων. Αφορά πρώτιστα τον Καββαλιστικό Ιουδαϊσμό και τον Χριστιανισμό[12], όπου είναι ένας από τους δέκα σημαντικούς κλάδους της θεολογίας του, αν και είναι σχετικά παραμελημένος[13]. Πολλοί μελετητές θεωρούν ότι ο Ιουδαϊσμός και ο Χριστιανισμός οφείλουν μεγάλο χρέος στον Ζωροαστρισμό στην εισαγωγή της αγγελολογίας και της δαιμονολογίας, καθώς επίσης και στον εκπεσόντα άγγελο Εωσφόρο ως ο υπέρτατος πράκτορας του κακού, συγκρίνοντάς τον με το κακό πνεύμα Αριμάν (Ahriman). Όπως ο Ιρανικής προέλευσης των βεδικών παραδόσεων, Αβεστάν (Avestan). Αλλά και άλλοι κλάδοι των ινδοευρωπαϊκών μυθολογιών υποστηρίζουν ότι η έννοια των δαιμόνων είχε υπάρξει πολύ νωρίτερα[14]. Μερικοί μελετητές θεωρούν ότι Ζωροαστρισμός είχε επιρροές στην εβραϊκή αγγελολογία[15] και επομένως και η σύγχρονη Χριστιανική αγγελολογία, λόγω της εμφάνισης στοιχείων του Ζωροαστρισμού στον Ιουδαϊσμό, ύστερα από την εκτεταμένη επαφή του έθνους Ισραήλ με την Περσική Αυτοκρατορία, δανειζόμενος έννοιες, κατά την εξορία του στη Βαβυλώνα[16]. Οι δανεισμένες έννοιες μπορούν να περιλάβουν την εισαγωγή της έννοιας του «Σατανά» ως κυβερνήτη των δυνάμεων του κακού, σε αντίθεση με τον Θεό (κυρίως στη δυτική χριστιανική και ισλαμική θεολογία)[17] που συγκρίνει τον Σατανά με τον Angra Mainyu (επίσης γνωστό ως Ahriman) της πίστης του Ζωροαστρισμού, που ήταν ο εχθρός Αχούρα Μάζντα, τον ανώτατο Θεό της ανθρωπότητας[18]. Οι άγγελοι, μερικοί θεωρούν πως μπορεί να είχαν απεικονιστεί πρώτα ως βοηθοί του Θεού στο Ζωροαστρισμό, ενώ η ιεραρχία τους είναι συγκρίσιμη με την ιεραρχία[19] της σύγχρονης Αγγελολογίας.

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ Ηρόδ. 1, 36
  2. ↑ Ελληνικά 1,4,2
  3. ↑ Ομήρου Ιλιάδα Β, 786/7 και Γ 121
  4. ↑ Πολιτεία, 10, 619β
  5. ↑ 2 Σαμουήλ 24,1517 και Κατά Ιωάννην 5,14
  6. ↑ Ματθαίον 1,20 και 4,11
  7. ↑ Λουκάς 1,26
  8. ↑ Πράξεις 12,7
  9. ↑ Μάρκος 8,38 και 13,27
  10. ↑ Μάρκoς η´ 38 και Λουκάς ιε´ 10, ιστ´ 22
  11. ↑ Ο Ούγκο Σίμπεργκ (Hugo Simberg, 24 Ιουνίου 1873 - 12 Ιουλίου 1917) ήταν Φινλανδός συμβολιστής ζωγράφος και γραφιστής. Ο Πληγωμένος άγγελος είναι ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα έργα του και εκλέχθηκε ως «εθνικός πίνακας» της Φινλανδίας.
  12. ↑ Encyclopedic Theosophical Glossary. Theosophical University Press.
  13. ↑ Hampton Keathley, III, Th. M.. Angelology The Doctrine of Angels.
  14. ↑ volume 1, page 283., New York (1986) ISBN 0-02-909700-2 - "Angels in Christianity," at the Internet Encyclopedia of Religion
  15. ↑ Jewish Encyclopedia. "Zoroastrianism", section "Summary".
  16. ↑ Jewish Encyclopedia. "The Babylonian Captivity".
  17. ↑ International Standard Bible Encyclopedia. "Zoroastrianism", section 3 "Possible Theological Influence" and section 4, "Angelology and Demonology".
  18. ↑ Jewish Encyclopedia. "Zoroastrianism", section "The Kingdoms of Good and Evil"
  19. ↑ New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge, Vol. XII: Trench - Zwingli, pages 530-531.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Angels στο Wikimedia Commons
  • Λεξιλογικός ορισμός του Άγγελος στο Βικιλεξικό
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Άγγελος&oldid=10807123"