Επιχείρηση Πυρσός

Επιχείρηση Πυρσός
	Β' Παγκόσμιος Πόλεμος
	Χάρτης των στόχων της απόβασης
Χρονολογία	8-16 Νοεμβρίου 1942
Τόπος	Γαλλικό Μαρόκο και Γαλλική Αλγερία
Αίτια	Απελευθέρωση της Γαλλικής Αφρικής
Έκβαση	Συμμαχική νίκη: Αγγλο-αμερικανική κατάληψη της Γαλλικής Αφρικής; Κατάληψη της Γαλλίας του Βισύ από τις Δυνάμεις του Άξονα και και αυτοβύθιση του γαλλικού στόλου;
Αντιμαχόμενοι
Χερσαίες δυνάμεις:; Ηνωμένο Βασίλειο; ΗΠΑ; Ελεύθερη Γαλλία; Ναυτικές δυνάμεις:; Ηνωμένο Βασίλειο; ΗΠΑ; Καναδάς; Αυστραλία; Ολλανδία	Χερσαίες δυνάμεις:; Γαλλία του Βισύ; Ναυτικές δυνάμεις:; Ναζιστική Γερμανία
Ηγετικά πρόσωπα
Ντουάιτ Αϊζενχάουερ; Τζόρτζ Πάτον; Λόιντ Φρέντενταλ; Κέννεθ Άντερσον; Άντριου Κούννινγκχαμ; Ανρί ντ'Αστιέ ντε λα Βιζερί; Ζοζέ Αμπουλκέρ	Φρανσουά Νταρλάν; Σαρλ Νογκές; Φριξ Μισελιέ; Έρνστ Κάλς
Δυνάμεις
107.000 άντρες (33.000 στο Μαρόκο, 39.000 στην Αλγερία, 35.000 στο Οράν)	Γαλλία του Βισύ: 60.000 άντρες; Γερμανία: δύο υποβρύχια στην Κασαμπλάνκα
Απολογισμός
479+ νεκροί; 720 αιχμαλωτίστηκαν	1.346+ νεκροί; 1.997 αιχμαλωτίστηκαν

Την κωδική ονομασία "Επιχείρηση Πυρσός" ("Operation Torch") έφερε η μεγάλη Αμερικανο-Βρετανική απόβαση - εισβολή στη Γαλλοκρατούμενη Βόρεια Αφρική κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, που επιχειρήθηκε στις 8 Νοεμβρίου του 1942, από ένα γιγάντιο αποβατικό στόλο, στα πλαίσια της συμμαχικής εκστρατείας της Βόρειας Αφρικής που ακολούθησε στη συνέχεια.

Σκοπός - Σχεδιασμός

Η απόβαση - εισβολή αυτή προγραμματίσθηκε μετά την υπόσχεση που είχαν δώσει οι ΗΠΑ (Φραγκλίνος Ρούσβελτ) και η Βρετανία (Τσώρτσιλ) στη Σοβιετική Ένωση (Στάλιν) για δημιουργία δυτικού μετώπου προκειμένου να μειώσουν την ασκούμενη εκ μέρους των γερμανικών δυνάμεων πίεση στα σοβιετικά στρατεύματα. Η υπόσχεση αυτή είχε δοθεί τον Μάιο του 1942 στην Ουάσιγκτον κατά την εκεί συνάντηση που είχε ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Βιατσεσλάβ Μολότωφ, με τον πρόεδρο Ρούσβελτ, έχοντας υπόψη ο δεύτερος ήδη σχεδιαζόμενη επιχείρηση. Και ενώ οι Αμερικανοί επιτελείς σχεδίαζαν μια άμεση επιχείρηση στην κατεχόμενη Β. Ευρώπη με την κωδική ονομασία "Επιχείρηση Βαριοπούλα", στην διάρκεια μυστικής διάσκεψης που έλαβε χώρα στην Ουάσιγκτον, με την ελληνική κωδική ονομασία "Αρκαδία", τον Δεκέμβριο του 1941, οι Βρετανοί προκειμένου και αυτοί να τύχουν της μείωσης της γερμανικής πίεσης υποστήριζαν πως μια τόσο άμεση επιχείρηση από ευρωπαϊκό έδαφος θα ήταν καταστροφική, αντιπροτείνοντας επί του ασφαλέστερου τα εδάφη της Γαλλίας στη Βόρεια Αφρική επιτυγχάνοντας συγχρόνως τον ναυτικό έλεγχο της Μεσογείου και από εκεί την ασφαλέστερη απόβαση στη νότια Ευρώπη.
Βέβαια η πρόταση αυτή διασφάλιζε πρωτίστως τον ανοικτό δρόμο προς την Ινδία, την διασφάλιση των αγγλικών συμφερόντων στην ανατολική Μεσόγειο, αλλά και τον παράλληλο έλεγχο των Βαλκανίων με ενθάρρυνση ανατρεπτικών τάσεων σ΄αυτά, διατηρώντας τουλάχιστον την ουδετερότητα της Τουρκίας.
Αν και αρχικά οι Αμερικανοί κράτησαν επικριτική στάση στο προτεινόμενο σχέδιο, τελικά συμφώνησαν στη πρόταση του Τσώρτσιλ.

Αντικειμενικοί σκοποί

Χάρτης των τριών βασικών αποβάσεων της επιχείρησης Πυρσός

Η μεγάλη αυτή επιχείρηση που κατά τον σχεδασμό της έφερε την κωδική ονομασία "Επιχείρηση Γυμναστής" (περιέχοντας την έννοια της άσκησης - γυμνάσιου), περιελάμβανε τρεις βασικές αποβάσεις, (Καζαμπλάνκα, Οράν, Αλγέρι) έχοντας εννέα αντικειμενικούς σκοπούς (ΑΝ.ΣΚ.) - σημεία απόβασης - με συνέπεια να περιλαμβάνει εννέα επιμέρους σχέδια αποβατικών επιχειρήσεων, καθένα εκ των οποίων έφερε ιδιαίτερη κωδική ονομασία. Βασικά την επιχείρηση θα εκτελούσαν ταυτόχρονα δύο αποβατικά ρεύματα: το μεν ένα από ΗΠΑ, δηλαδή από Δυτικά, με μία αμερικανική τακτική δύναμη, υπό τον υποστράτηγο Τζωρτζ Πάττον, προς τρία σημεία απόβασης στις ακτές του Γαλλικού Προτεκτοράτου του Μαρόκου διαθέτουσα συνολική δύναμη 33.000 ανδρών, το δε έτερο από Αγγλία διερχόμενο το Γιβραλτάρ, με αγγλοαμερικανικές τακτικές δυνάμεις υπό τον αντιστράτηγο Κέννεθ Άντερσον, προς 6 σημεία απόβασης στις ακτές της Γαλλικής αποικίας της Αλγερίας με συνολική δύναμη 74.000 ανδρών. Την συνολική δύναμη και των δύο ρευμάτων 107.000 καλούνταν να αντιμετωπίσει τουλάχιστον ως εισβολείς, δύναμη 60.000 ανδρών της κυβέρνησης του Βισύ, συνεπικουρούμενη από άλλες τοπικές αποικιακές δυνάμεις.

Διοίκηση

Επικεφαλής της όλης επιχείρησης τέθηκε ο Αμερικανός αντιστράτηγος Ντουάιτ Αϊζενχάουερ έχοντας υπό τις διαταγές του τον Βρετανό ναύαρχο Άντριου Κάννινγκαμ. Οι αεροπορικές δυνάμεις που έλαβαν μέρος, αντίθετα με την μέχρι τότε εμπειρία ήταν μοιρασμένες κατά εθνικές δυνάμεις διατηρώντας κάθε μία δικό της διοικητή, ενώ οι διοικητές των χερσαίων δυνάμεων και για τις τρεις βασικές αποβάσεις θα ήταν Αμερικανοί στρατηγοί που απ΄ τη στιγμή που θα έβγαιναν στη ξηρά θα ανασυγκροτούνταν προκειμένου να δημιουργήσουν την 1η Στρατιά υπό τον Βρετανό αντιστράτηγο Κένεθ Άντερσον. Αναπληρωτής διοικητής ορίσθηκε ο Αμερικανός υποστράτηγος Μαρκ Γουέιν Κλαρκ.

Ντουάιτ Αϊζενχάουερ Αρχηγός επιχείρησης.
Άντριου Κάννινγκαμ Υπαρχηγός επιχείρησης.
Τζ. Πάττον Αρχηγός ΑΝ.ΣΚ Μαρόκου.
Κ. Άντερσον Δ/της ΑΝ-ΣΚ Αλγερίας -1ης Στρατιάς.
Μαρκ Κλαρκ, Υποδ/τής 1ης Στρατιάς.

Φίλια εδάφη

Φίλια εδάφη στην επιχείρηση αυτή ήταν η Αλεξάνδρεια, που μετά τη νίκη του Ελ Αλαμέιν δεν διέτρεχε κανένα κίνδυνο, η Μάλτα στο μέσον της Μεσογείου, που προσπαθούσε να διατηρηθεί ελεύθερη από την Ιταλία, στον λιμένα της οποίας ελλιμενίζονταν βρετανικά και ελληνικά πολεμικά πλοία και τέλος το Γιβραλτάρ που στους φόβους που εξέφρασαν οι Αμερικανοί για τυχόν εισβολή των Γερμανών στην Ισπανία, ο Φράνκο τήρησε την υπόσχεσή του επί απόλυτης ουδετερότητας με συνέπεια το Γιβραλτάρ να παραμείνει ο σημαντικότερος σταθμός ανεφοδιασμού και ελλιμενισμού συμμαχικών πολεμικών πλοίων και στάθμευσης αεροσκαφών. Χωρίς αυτή τη διασφάλιση του Φράνκο η όλη απόβαση θα επιχειρούνταν μόνο από το Μαρόκο. Μάλιστα οι Βρετανοί μέσα στον ενθουσιασμό τους από την παραπάνω διαβεβαίωση ζήτησαν την τελευταία στιγμή την τροποποίηση του σχεδίου με μοναδικό σημείο απόβασης την περιοχή Μπον-Μπουζί παρά την Τυνησία αντί στη Καζαμπλάνκα. Τελικά επικράτησε η σύνεση του δρομολογημένου σχεδίου.

Χρόνος εκτέλεσης

Η συνειρμική εικόνα της κωδικής ονομασίας

Βασική αιτία της καθυστέρησης της υλοποίησης της αμερικανικής υπόσχεσης προς τη Σοβιετική Ένωση για τη δημιουργία δυτικού μετώπου ήταν η ήδη εμπλοκή των ΗΠΑ στον πόλεμο του Ειρηνικού, σχεδόν όλο το έτος του 1942. Έτσι αποφασίστηκε για την υλοποίηση αυτού του σχεδίου αναστολή της επίθεση προς την Ιαπωνία. Τέσσερις ημέρες μετά τη διάσπαση των γραμμών του Άξονα στο Ελ Αλαμέιν, (4 Νοεμβρίου 1942), μετά από αγώνα 10 ημερών της 8ης στρατιάς υπό τον Μπέρναρντ Μοντγκόμερυ, ξεκίνησε, κατ΄ εφαρμογή του παρόντος σχεδίου τις πρώτες πρωινές ώρες της 8ης Νοεμβρίου του 1942, η μεγάλη διασυμμαχική απόβαση με την νέα κωδική ονομασία "Επιχείρηση Πυρσός", ονομασία που συνειρμικά οδηγεί στον πυρσό που φέρεται στο Άγαλμα της Ελευθερίας.

Διαρροή του σχεδίου

Από τα διάφορα στοιχεία που έχουν δει το φως της δημοσιότητας αλλά και από τον τρόπο της εξέλιξης αυτής της επιχείρησης διαφαίνεται ότι το εν λόγω σχέδιο, ενδεχομένως όχι σε όλη του την έκταση, είχε περιέλθει σε γνώση των Γάλλων αξιωματούχων από το τρίτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου, χωρίς να θεωρείται παρακινδυνευμένη η κάποια προσυνεννόηση. Είναι γεγονός ότι ο στρατάρχης Πεταίν διατηρούσε ανοικτούς διαύλους επικοινωνίας με τους Βρετανούς τόσο επίσημα όσο και μέσω πρακτόρων. Από την άλλη ο Αμερικανός πρόξενος που είχε τοποθετηθεί στο Αλγέρι προσπάθησε πλησιάζοντας Γάλλους αξιωματούχους να βολιδοσκοπήσει ποια θα ήταν η πιθανή στάση των γαλλικών δυνάμεων του Βισύ σε μία ενδεχόμενη απόβαση αμερικανικών δυνάμεων, με απώτερο στόχο στη συνέχεια την συμμαχική εκστρατεία στη Β. Αφρική και η από Νότο απελευθέρωση της Γαλλίας. Το βέβαιο είναι ότι επ΄ αυτού πρέπει να του δόθηκε μια επιθυμητή στάση στην παρουσία των Αμερικανών όχι όμως και για τους Βρετανούς όπου θα εγκυμονούσε ανεξέλεγκτες καταστάσεις από τα γαλλικά στρατεύματα ένεκα της εναντίον τους γενικευμένης δυσφορίας που επικρατούσε.

Αλλά και από την άλλη πλευρά μια τέτοια επίσημη συναίνεση εκ μέρους των Γάλλων θα ήταν καταστροφική για την Γαλλική Πολιτεία παραβιάζοντας σημαντικό όρο της συνθηκολόγησης με τους Γερμανούς. Συνεπώς η μόνη εφικτή στάση ήταν μία τουλάχιστον υποτυπώδης αντίσταση προκειμένου η όλη επιχείρηση να χαρακτηριστεί εισβολή. Ελάχιστες ημέρες πριν την απόβαση και συγκεκριμένα την επομένη της συμμαχικής νίκης στο Ελ Αλαμέιν φθάνει στο Αλγέρι, ο αρχηγός των γαλλικών Ενόπλων Δυνάμεων ναύαρχος Νταρλάν με την δικαιολογία της επίσκεψης στο γιο του που είχε εισαχθεί εκτάκτως σε νοσοκομείο του Αλγερίου για παθολογικές εξετάσεις, αντί να διακομισθεί αεροπορικώς, αν ήταν κάτι σοβαρό, στη Γαλλία. Έτσι η "τυχαία" παρουσία του Νταρλάν στο χώρο και τον χρόνο της επιχείρησης άσκησε σημαντική θετική επιρροή στην εξέλιξή της.

Διεξαγωγή επιχείρησης

Η διεξαγωγή της επιχείρησης ακολουθώντας επακριβώς το σχέδιο εκδηλώθηκε με σημεία προσγειάλωσης του μεν πρώτου ρεύματος στις ακτές των πόλεων Σάφι, Καζαμπλάνκα και Μεχντία, του Μαρόκου, σε μορφή προσβάλλουσας τρίαινας, του δε δεύτερου εκατέρωθεν του λιμένος Οράν και στις ακτές των πόλεων Αλγερίου, Μπουζί, Φιλιπβίλ και Μπον της Αλγερίας σε μορφή εν σειρά επάλληλης προσβολής. Από δε την επομένη 9 Νοεμβρίου όλοι οι αντικειμενικοί σκοποί είχαν επιτευχθεί εκτός Καζαμπλάνκας όπου ολοκληρώθηκε στις 11 Νοεμβρίου, λόγω της εκεί παρουσίας γερμανικών δυνάμεων όπου και σημειώθηκε ναυμαχία.

Γενικά η αντίσταση των Γάλλων ήταν πολύ περιορισμένη και στάθηκε περισσότερο σπασμωδική και αυτή μόνο εκ των παράκτιων πυροβολείων, χωρίς να σημειωθούν μετακινήσεις ιδιαίτερων στρατιωτικών μονάδων, παρότι τα συμμαχικά πλοία που συμμετείχαν στη απόβαση επιχείρησαν χωρίς συσκότιση, δηλαδή με αναμμένα τα φώτα τους. Τα παραπάνω καταμαρτυρούν επίσης και οι αριθμοί των εκατέρωθεν απωλειών σε έμψυχο υλικό που ήταν ιδιαίτερα περιορισμένοι, μόλις και μεταξύ του 0.5 - 2% των αντιμαχομένων, (των μεν συμμάχων περίπου 470 νεκροί και 700 τραυματίες, των δε γαλλικών και εντοπίων δυνάμεων 1250 νεκροί και περίπου 2.000 τραυματίες). Το δε μεγαλύτερο μέρος αυτών των απωλειών ήταν στην Καζαμπλάνκα ή οφείλονταν σε ανεπαρκή εκγύμναση και έλλειψη πείρας πολλών από εκείνους που έλαβαν μέρος.

Έτσι και οι τρεις βασικές τακτικές δυνάμεις μετά την γρήγορη απόβασή τους με πολύ λίγες ζημίες ανασυγκροτήθηκαν ενώ στις 10 και 11 Νοεμβρίου ο ναύαρχος Νταρλάν έχοντας έλθει σε επαφή με τον υποστράτηγο Μαρκ Κλαρκ υπό χαρακτήρα συνθηκολόγησης υπεγράφησαν δύο συμφωνίες οι καλούμενες "συμφωνίες Κλαρκ - Νταρλάν". Από εκεί και πέρα συντασσόμενοι όλοι οι Γάλλοι τοπικοί διοικητές και οι δυνάμεις τους στην ενέργεια του Νταρλάν χωρίς να εκδηλωθεί καμία αντίδραση συμπεριλαμβανομένων και των δυνάμεών τους λειτούργησαν όπως προπολεμικά, ανοίγοντας ελεύθερα ο δρόμος για την εκστρατεία Β. Αφρικής προς την Μπιζέρτα και την Τυνησία.

Συνέπειες

Παρατηρήσεις

Πηγές

"Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια" τομ. Γ΄ (συμπλήρωμα) σελ. 852.
"Ιστορία του 20ού Αιώνος" (6 τόμοι) Έκδ. Παρνελ - Χρυσός Τύπος, Αθήνα 1979, τομ. 4ος, σελ. 1740.
"Ιστορία του 20ού Αιώνος" (6 τόμοι) Έκδ. Παρνελ - Χρυσός Τύπος, Αθήνα 1979, τομ. 5ος, σελ. 1960

Βιβλιογραφία

Άντερσον, Charles R. (1993). Γαλλική Αλγερία-Μαρόκο 8η Νοεμ 1942 - 1911 Νοέμβριος 1942 . Καμπάνιες Β 'Παγκοσμίου Πολέμου. Ουάσιγκτον: Ηνωμένες Πολιτείες Στρατού Κέντρο Στρατιωτικής Ιστορίας . ISBN 0-16-038105-3 . ΕΜΥ Pub 72-11 .
Aboulker, Καθηγητής José? Levisse-Touzé, Christine (2002). "8 novembre 1942: Les armées Américaine et anglaise prennent Alger en quinze heures» (στα γαλλικά). Espoir (Παρίσι) (n ° 133).
Breuer, William B. (1985) Torch Λειτουργίας: Η Allied Gamble να εισβάλει Βόρεια Αφρική . Νέα Υόρκη: St.Martins Τύπου.
Danan, Καθηγητής Yves Μαξίμ (1963) (στα γαλλικά). "La vie politique de à Alger 1940 à 1944" Παρίσι: LGDJ.
Edwards, Bernard (1999). Donitz και τα πακέτα Wolf . Brockhampton Τύπου. ISBN 1-86019-927-5 .
Funk, Arthur L. (1974). Η πολιτική του φακό . Πανεπιστημιακός Τύπος του Κάνσας.
Η, Arnold (2000). Η Τακτική της Συμμαχικής νηοπομπής 1939-1945 . Naval Institute Press. ISBN 1-55750-019-3 .
Howe, George F. (1991) [1957] Βόρεια Δυτική Αφρική: Αξιοποίηση της πρωτοβουλίας στη Δύση . Οι Ηνωμένες Πολιτείες Στρατού στον Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο. Washington, DC: Ηνωμένες Πολιτείες Στρατού Κέντρο Στρατιωτικής Ιστορίας . ΕΜΥ Pub 6-1.
Levisse-Touzé, Christine (1998) (στα γαλλικά). "L'Afrique du Nord dans la guerre, 1939-1945" . Παρίσι: Albin Michel.
Lewis, Adrian S. (2001). Omaha Beach: μια εσφαλμένη νίκη . Chapel Hill: Πανεπιστήμιο του Τύπου της βόρειας Καρολίνας. ISBN 0-8078-2609-Χ .
Meyer, Leo J. (2000) [1960)]. "Κεφάλαιο 7: Η απόφαση να εισβάλει Βόρεια Αφρική (Δάδα)" . Στο Κεντ Roberts Greenfield. Αποφάσεις Διοίκησης . Ηνωμένες Πολιτείες Στρατού Κέντρο Στρατιωτικής Ιστορίας . ΕΜΥ Pub 70-7 .
Michel, Henri (1993). Νταρλάν . Παρίσι: Hachette.
Rohwer, J. και Hummelchen, Γ. (1992). Χρονολόγιο του πολέμου 1939-1945 στη θάλασσα . Naval Institute Press. ISBN 1-55750-105-Χ .
Watson, Bruce Allen (2007) [1999]. Έξοδος Ρόμελ: Η εκστρατεία Τυνησίας, 1942-43 . Stackpole Στρατιωτική Ιστορία Series. Mechanicsburg, PA: Βιβλία Stackpole. ISBN 978-0-8117-3381-6 .
Atkinson, Rick (2002). Η Αυγή ενός στρατού . Henry Holt. ISBN 0-8050-6288-2 .