Μετάβαση στο περιεχόμενο

Θρόμβος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Θρόμβος
Διάγραμμα θρόμβου που έχει φράξει μια βαλβίδα αιμοφόρου αγγείου
ΕιδικότηταΑγγειοχειρουργική
Συμπτώματααπότομη αλλαγή σε ψυχική κατάσταση, πόνος στο στήθος, αίσθημα που μοιάζει με κράμπα, κόπωση, λιποθυμία, συγκοπή και πρήξιμο στο χέρι και/ή πόδι
Επιπλοκέςκίνδυνοι αιμορραγίας από τη λήψη [Αντιπηκτικό φάρμακο|[αντιπηκτικών]], αναπνευστικά προβλήματα, καρδιακές προσβολές, εγκεφαλικό επεισόδιο
Διάρκειαπερ. 3 - 6 μήνες
ΕίδηΕπιφανειακή θρομβοφλεβίτιδα και μεταναστευτική θρομβοφλεβίτιδα
Αίτιατραυματισμός της αρτηρίας, σηψαιμία ή ιογενής λοίμωξη, ακινησία
Παράγοντες κινδύνουπαραμονή σε νοσοκομείο, ακινησία, παχυσαρκία, εγκυμοσύνη, σωματικό τραύμα
Διαγνωστική μέθοδοςΜαγνητική αγγειογραφία, υπέρηχος και φλεβογραφία
Πρόληψηδιακοπή καπνίσματος, τακτική άσκηση, βελτιωμένη ροή αίματος, διαχείριση συννοσηροτήτων
ΘεραπείαΕδοξαμπάνη, νατριούχος τινζαπαρίνη, μη κλασματοποιημένη ηπαρίνη
Φαρμακευτική αγωγήΑπιξαμπάνη, εδοξαμπάνη και ριβαροξαμπάνη
Θνησιμότητα100,000 - 300.000 κάθε χρόνο
Ταξινόμηση

Θρόμβος είναι το τελικό προϊόν του σταδίου πήξης του αίματος στην αιμόσταση. Υπάρχουν δύο συστατικά σε έναν θρόμβο: συσσωματωμένα αιμοπετάλια και ερυθρά αιμοσφαίρια. Ένας θρόμβος είναι μια υγιής απόκριση σε τραύμα που έχει σκοπό να σταματήσει και να αποτρέψει περαιτέρω αιμορραγία, αλλά μπορεί να είναι επιβλαβής στη θρόμβωση, όταν ένας θρόμβος εμποδίζει τη ροή του αίματος μέσω υγιών αιμοφόρων αγγείων στο καρδιαγγειακό.

Στη μικροκυκλοφορία αποτελείται από τα πολύ μικρά αιμοφόρα αγγεία, τα τριχοειδή αγγεία, μικροσκοπικοί θρόμβοι γνωστοί ως μικροθρόμβοι, που μπορούν να εμποδίσουν τη ροή του αίματος στα τριχοειδή αγγεία. Αυτό μπορεί να προκαλέσει μια σειρά προβλημάτων που επηρεάζουν ιδιαίτερα τις κυψελίδες στους πνεύμονες του αναπνευστικού συστήματος, τα οποία προκύπτουν από τη μειωμένη παροχή οξυγόνου. Οι μικροθρόμβοι έχουν βρεθεί ότι είναι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα σε σοβαρές περιπτώσεις COVID-19 και σε μακροχρόνια COVID-19.[1]

Οι θρόμβοι τοιχωμάτων είναι θρόμβοι που προσκολλώνται στο τοίχωμα ενός μεγάλου αιμοφόρου αγγείου ή ενός καρδιακού θαλάμου.[2] Εντοπίζονται συχνότερα στην αορτή, τη μεγαλύτερη αρτηρία του σώματος, πιο συχνά στην κατιούσα αορτή και λιγότερο συχνά στο αορτικό τόξο ή στην κοιλιακή αορτή.[2] Μπορούν να περιορίσουν τη ροή του αίματος, αλλά συνήθως δεν την εμποδίζουν εντελώς. Εμφανίζονται γκρι-κόκκινα μαζί με εναλλασσόμενες ανοιχτές και σκούρες γραμμές (γνωστές ως γραμμές του Σαν), που αντιπροσωπεύουν ζώνες λευκών αιμοσφαιρίων και ερυθρών αιμοσφαιρίων (πιο σκούρα) παγιδευμένα σε στρώματα ινώδους.[3]

Ταξινόμηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι θρόμβοι ταξινομούνται σε δύο μεγάλες ομάδες ανάλογα με τη θέση τους και τη σχετική ποσότητα αιμοπεταλίων και ερυθρών αιμοσφαιρίων (RBCs).[4] Οι δύο μεγάλες ομάδες είναι:

  1. Αρτηριακοί ή λευκοί θρόμβοι (χαρακτηρίζονται από επικράτηση αιμοπεταλίων)
  2. Φλεβικοί ή ερυθροί θρόμβοι (χαρακτηρίζονται από επικράτηση ερυθρών αιμοσφαιρίων).

Αιτία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Απεικόνιση που συγκρίνει την κανονική αρτηρία με την πάσχουσα αρτηρία με θρόμβο.

Η τριάδα του Βίρχο περιγράφει την παθογένεση του σχηματισμού θρόμβου:[5][6]

  1. Ενδοθηλιακός τραυματισμός: Τραυματισμός του ενδοθηλίου (εσωτερική επιφάνεια του αιμοφόρου αγγείου), που προκαλεί ενεργοποίηση και συσσώρευση αιμοπεταλίων.
  2. Αιμοδυναμικές αλλαγές (στάση, αναταράξεις): Η στάση αίματος προάγει τη μεγαλύτερη επαφή μεταξύ αιμοπεταλίων/πηκτικών παραγόντων με το αγγειακό ενδοθήλιο. Εάν συμβεί ταχεία κυκλοφορία του αίματος (π.χ. λόγω ταχυκαρδίας) μέσα σε αγγεία που έχουν ενδοθηλιακές βλάβες, αυτό δημιουργεί διαταραγμένη ροή (αναταράξεις) που μπορεί να οδηγήσει στον σχηματισμό θρόμβωσης.[7]
    • Οι συνήθεις αιτίες στάσης περιλαμβάνουν οτιδήποτε οδηγεί σε παρατεταμένη ακινησία και μειωμένη ροή αίματος, όπως: τραύμα/σπασμένα οστά και παρατεταμένο αεροπορικό ταξίδι.
  3. Υπερπηκτικότητα[8] (ονομάζεται επίσης θρομβοφιλία, οποιαδήποτε διαταραχή του αίματος που προδιαθέτει για θρόμβωση).
    • Οι κοινές αιτίες περιλαμβάνουν: καρκίνο (λευχαιμία), μετάλλαξη παράγοντα V (Leiden) - αποτρέπει την απενεργοποίηση του παράγοντα V που οδηγεί σε αυξημένη πήξη.

Η διάχυτη ενδαγγειακή πήξη (ΔΕΠ) περιλαμβάνει εκτεταμένο σχηματισμό μικροθρόμβων στην πλειονότητα των αιμοφόρων αγγείων. Αυτό οφείλεται στην υπερβολική κατανάλωση παραγόντων πήξης και στην επακόλουθη ενεργοποίηση της ινωδόλυσης χρησιμοποιώντας όλα τα διαθέσιμα αιμοπετάλια και τους παράγοντες πήξης του σώματος. Το αποτέλεσμα είναι αιμορραγία και ισχαιμική νέκρωση ιστών/οργάνων. Τα αίτια είναι σηψαιμία, οξεία λευχαιμία, καταπληξία, δαγκώματα φιδιών, λιπώδεις εμβολές από σπασμένα οστά ή άλλα σοβαρά τραύματα. Η ΔΕΠ μπορεί επίσης να παρατηρηθεί σε έγκυες γυναίκες. Η θεραπεία περιλαμβάνει τη χρήση φρέσκου κατεψυγμένου πλάσματος για την αποκατάσταση του επιπέδου των παραγόντων πήξης στο αίμα, καθώς και αιμοπεταλίων και ηπαρίνης για την πρόληψη περαιτέρω σχηματισμού θρόμβων.

Παθοφυσιολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κινούμενη απεικοόνση σχηματισμού αποφρακτικού θρόμβου σε φλέβα. Μερικά αιμοπετάλια προσκολλώνται στα χείλη της βαλβίδας, συστέλλοντας το άνοιγμα και προκαλώντας τη συσσώρευση και πήξη περισσότερων αιμοπεταλίων και ερυθρών αιμοσφαιρίων. Η πήξη του ακίνητου αίματος και στις δύο πλευρές της απόφραξης μπορεί να διαδώσει έναν θρόμβο και στις δύο κατευθύνσεις.

Ένας θρόμβος εμφανίζεται όταν η αιμοστατική διαδικασία, η οποία συνήθως εμφανίζεται ως απόκριση σε τραύμα, ενεργοποιείται σε ένα μη τραυματισμένο ή ελαφρά τραυματισμένο αγγείο. Ένας θρόμβος σε ένα μεγάλο αιμοφόρο αγγείο θα μειώσει τη ροή του αίματος μέσω αυτού του αγγείου. Σε ένα μικρό αιμοφόρο αγγείο, η ροή του αίματος μπορεί να διακοπεί εντελώς (ονομάζεται αποφρακτικός θρόμβος), με αποτέλεσμα τον θάνατο του ιστού που παρέχεται από αυτό το αγγείο. Εάν ένας θρόμβος αποσπαστεί και επιπλέει ελεύθερα, θεωρείται εμβολή. Εάν μια εμβολή παγιδευτεί μέσα σε ένα αιμοφόρο αγγείο, εμποδίζει τη ροή του αίματος. Οι εμβολές, ανάλογα με τη συγκεκριμένη θέση τους, μπορεί να προκαλέσουν πιο σημαντικές επιπτώσεις όπως εγκεφαλικά επεισόδια, καρδιακές προσβολές ή ακόμα και θάνατο.[9]

Μερικές από τις καταστάσεις που αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης θρόμβων περιλαμβάνουν κολπική μαρμαρυγή (μια μορφή καρδιακής αρρυθμίας), αντικατάσταση καρδιακής βαλβίδας, πρόσφατο έμφραγμα του μυοκαρδίου, παρατεταμένες περιόδους αδράνειας (βλέπε εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση) και γενετικές ή σχετιζόμενες με ασθένειες ελλείψεις στις ικανότητες πήξης του αίματος.

Σχηματισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ενεργοποίηση των αιμοπεταλίων συμβαίνει μέσω τραυματισμών που βλάπτουν το ενδοθήλιο των αιμοφόρων αγγείων, εκθέτοντας το ένζυμο που ονομάζεται παράγοντας πήξης VII, μια πρωτεΐνη που κανονικά κυκλοφορεί μέσα στα αγγεία, στον ιστικό παράγοντα, ο οποίος είναι μια πρωτεΐνη που κωδικοποιείται από το γονίδιο F3. Η ενεργοποίηση των αιμοπεταλίων μπορεί δυνητικά να προκαλέσει μια αλληλουχία διαδικασιών, οδηγώντας τελικά στον σχηματισμό του θρόμβου.[10] Αυτή η διαδικασία ρυθμίζεται μέσω της θρομβορύθμισης.

  • Μικρογραφία που δείχνει έναν θρόμβο (κέντρο εικόνας) μέσα σε ένα αιμοφόρο αγγείο του πλακούντα. Σημάδι H&E.
    Μικρογραφία που δείχνει έναν θρόμβο (κέντρο εικόνας) μέσα σε ένα αιμοφόρο αγγείο του πλακούντα. Σημάδι H&E.
  • Απεικόνιση που δείχνει τον σχηματισμό θρόμβου πάνω από την αρτηριακή πλάκα.
    Απεικόνιση που δείχνει τον σχηματισμό θρόμβου πάνω από την αρτηριακή πλάκα.
  • Σύνθεση φρέσκου θρόμβου σε μικροσκόπηση, που δείχνει πυρηνικά συντρίμμια σε φόντο ινώδους και ερυθρών αιμοσφαιρίων.
    Σύνθεση φρέσκου θρόμβου σε μικροσκόπηση, που δείχνει πυρηνικά συντρίμμια σε φόντο ινώδους και ερυθρών αιμοσφαιρίων.

Πρόληψη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κύρια λήμματα: Θρομβόλυση, Πρόληψη θρόμβωσης και Θεραπεία επαναιμάτωσης

Τα αντιπηκτικά είναι φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την πρόληψη του σχηματισμού θρόμβων αίματος, μειώνοντας τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, καρδιακής προσβολής και πνευμονικής εμβολής. Η ηπαρίνη και η βαρφαρίνη χρησιμοποιούνται για την αναστολή του σχηματισμού και της ανάπτυξης των υπαρχόντων θρόμβων, με την πρώτη να χρησιμοποιείται για οξεία αντιπηκτική αγωγή ενώ η δεύτερη για μακροχρόνια αντιπηκτική αγωγή.[6] Ο μηχανισμός δράσης της ηπαρίνης και της βαρφαρίνης είναι διαφορετικοί, καθώς λειτουργούν σε διαφορετικά μονοπάτια της διαδικασίας της πήξης.[11] Η ηπαρίνη δρα δεσμεύοντας και ενεργοποιώντας τον αναστολέα του ενζύμου αντιθρομβίνη III, ένα ένζυμο που δρα απενεργοποιώντας τη θρομβίνη και τον παράγοντα Xa.[11] Αντίθετα, η βαρφαρίνη δρα αναστέλλοντας την αναγωγάση της εποξειδικής βιταμίνης Κ, ένα ένζυμο που απαιτείται για τη σύνθεση των εξαρτώμενων από τη βιταμίνη Κ παραγόντων πήξης II, VII, IX και X.[11][12] Ο χρόνος αιμορραγίας με θεραπεία με ηπαρίνη και βαρφαρίνη μπορεί να μετρηθεί με τον χρόνο μερικής θρομβοπλαστίνης (PTT) και τον χρόνο προθρομβίνης (PT), αντίστοιχα.[12]

Θεραπευτική αγωγή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μόλις σχηματιστούν θρόμβοι, μπορούν να χρησιμοποιηθούν άλλα φάρμακα για την προώθηση της θρομβόλυσης ή της διάσπασης του θρόμβου. Η στρεπτοκινάση, ένα ένζυμο που παράγεται από στρεπτοκοκκικά βακτήρια, είναι ένα από τα παλαιότερα θρομβολυτικά φάρμακα.[12] Αυτό το φάρμακο μπορεί να χορηγηθεί ενδοφλεβίως για τη διάλυση θρόμβων αίματος στα στεφανιαία αγγεία. Ωστόσο, η στρεπτοκινάση προκαλεί συστηματική ινωδολυτική κατάσταση και μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα αιμορραγίας. Ο ενεργοποιητής πλασμινογόνου ιστού (ΕΠΙ) είναι ένα διαφορετικό ένζυμο που προάγει την αποικοδόμηση του ινώδους στους θρόμβους αλλά όχι το ελεύθερο ινωδογόνο.[12] Αυτό το φάρμακο παράγεται από διαγονιδιακά βακτήρια και μετατρέπει το πλασμινογόνο στο ένζυμο που διαλύει τους θρόμβους, την πλασμίνη.[13] Πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι ο ΕΠΙ θα μπορούσε να έχει τοξικές επιδράσεις στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Σε περιπτώσεις σοβαρού εγκεφαλικού επεισοδίου, ο ΕΠΙ μπορεί να διασχίσει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και να εισέλθει στο διάμεσο υγρό, όπου στη συνέχεια αυξάνει τη διεγερτική τοξικότητα, επηρεάζοντας δυνητικά τη διαπερατότητα του αιματοεγκεφαλικού φραγμού[14] και προκαλώντας εγκεφαλική αιμορραγία.[15]

Υπάρχουν επίσης ορισμένα αντιπηκτικά που προέρχονται από ζώα που δρουν διαλύοντας το ινώδες. Για παράδειγμα, η Haementeria ghilianii, μια βδέλλα του Αμαζονίου, παράγει ένα ένζυμο που ονομάζεται αιμεντίνη από τους σιελογόνους αδένες της.[16]

Πρόγνωση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο σχηματισμός θρόμβου μπορεί να έχει ένα από τα τέσσερα αποτελέσματα: διάδοση, εμβολισμό, διάλυση και οργάνωση και επανακαναλοποίηση.[17]

  1. Η διάδοση ενός θρόμβου συμβαίνει προς την κατεύθυνση της καρδιάς και περιλαμβάνει τη συσσώρευση πρόσθετων αιμοπεταλίων και ινώδους. Αυτό σημαίνει ότι είναι πρόσθιο στις φλέβες ή ανάδρομο στις αρτηρίες.
  2. Ο εμβολισμός συμβαίνει όταν ο θρόμβος απελευθερώνεται από το αγγειακό τοίχωμα και γίνεται κινητός, ταξιδεύοντας έτσι σε άλλες θέσεις στο αγγειακό σύστημα. Μια φλεβική εμβολή (κυρίως από εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση στα κάτω άκρα) θα ταξιδέψει μέσω της συστηματικής κυκλοφορίας, θα φτάσει στη δεξιά πλευρά της καρδιάς και θα ταξιδέψει μέσω της πνευμονικής αρτηρίας, με αποτέλεσμα την πνευμονική εμβολή. Η αρτηριακή θρόμβωση που προκύπτει από υπέρταση ή αθηροσκλήρωση μπορεί να γίνει κινητή και οι προκύπτουσες εμβολές μπορούν να φράξουν οποιαδήποτε αρτηρία ή αρτηρίδιο κατάντη του σχηματισμού θρόμβου. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να προκληθεί εγκεφαλικό εγκεφαλικό επεισόδιο, έμφραγμα του μυοκαρδίου ή να προσβληθεί οποιοδήποτε άλλο όργανο.
  3. Η διάλυση συμβαίνει όταν οι ινωδολυτικοί μηχανισμοί διασπούν τον θρόμβο και η ροή του αίματος αποκαθίσταται στο αγγείο. Αυτό μπορεί να υποβοηθηθεί από ινωδολυτικά φάρμακα όπως ο ενεργοποιητής πλασμινογόνου ιστού (tPA) σε περιπτώσεις απόφραξης στεφανιαίας αρτηρίας. Η καλύτερη ανταπόκριση στα ινωδολυτικά φάρμακα είναι μέσα σε λίγες ώρες, προτού αναπτυχθεί πλήρως το πλέγμα ινώδους του θρόμβου.
  4. Η οργάνωση και η επανακαναλοποίηση περιλαμβάνει την εσωτερική ανάπτυξη λείων μυϊκών κυττάρων, ινοβλαστών και ενδοθηλίου στον πλούσιο σε ινώδες θρόμβο. Εάν προχωρήσει η επανακαναλοποίηση, παρέχει κανάλια μεγέθους τριχοειδούς μέσω του θρόμβου για τη συνέχεια της ροής του αίματος μέσω ολόκληρου του θρόμβου, αλλά μπορεί να μην αποκαταστήσει επαρκή ροή αίματος για τις μεταβολικές ανάγκες του κατάντη ιστού.[5]

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ «Persistent clotting protein pathology in Long COVID/Post-Acute Sequelae of COVID-19 (PASC) is accompanied by increased levels of antiplasmin». Cardiovasc Diabetol 20 (1): 172. August 2021. doi:10.1186/s12933-021-01359-7. PMID 34425843. 
  2. ↑ 2,0 2,1 Singh, Davinder P.· Basit, Hajira· Malik, Ahmad· Mahajan, Kunal (5 Νοεμβρίου 2021). «Mural Thrombi» (στα Αγγλικά). PMID 30484999. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2022. 
  3. ↑ «A critical reappraisal of the treatment modalities of normal appearing thoracic aorta mural thrombi». Ann Transl Med 5 (15): 306. August 2017. doi:10.21037/atm.2017.05.15. PMID 28856146. 
  4. ↑ «Thrombus Formation - Virchow's triad & Types of Thrombi». www.thrombosisadviser.com. Bayer AG. Ανακτήθηκε στις 20 Μαρτίου 2020. 
  5. ↑ 5,0 5,1 Kumar, Vinay· Abbas, Abul (2014). Robbins & Cotran Pathologic Basis of Disease (9th έκδοση). Philadelphia, PA: Elsevier. ISBN 9781455726134. 
  6. ↑ 6,0 6,1 «Venous thromboembolism (VTE) | McMaster Pathophysiology Review». www.pathophys.org (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2018. 
  7. ↑ Kushner, Abigail; West, William P.; Pillarisetty, Leela Sharath (2020), «Virchow Triad», StatPearls (Treasure Island (FL): StatPearls Publishing), PMID 30969519, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539697/, ανακτήθηκε στις 2020-06-18 
  8. ↑ «Hypercoagulability and thrombotic complications in hemolytic anemias». Haematologica 94 (11): 1481–1484. 10 May 2020. doi:10.3324/haematol.2009.013672. PMID 19880774. 
  9. ↑ Marieb, Elaina N. (1 Ιανουαρίου 2010). Human Anatomy and Physiology (11η έκδοση). Pearson. 
  10. ↑ Furie, Bruce; Furie, Barbara (2008). «Mechanisms of Thrombus Formation». The New England Journal of Medicine 359 (9): 938–49. doi:10.1056/NEJMra0801082. PMID 18753650. 
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 Harter, K.; Levine, M.; Henderson, S. O. (2015). «Anticoagulation Drug Therapy: A Review». The Western Journal of Emergency Medicine 16 (1): 11–17. doi:10.5811/westjem.2014.12.22933. PMID 25671002. 
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 Whalen, Karen· Finkel, Richard S. (2015). Lippincott Illustrated Reviews: Pharmacology (6η έκδοση). Φιλαδέλφεια (Πενσυλβάνια): Wolters Kluwer. ISBN 9781451191776. 
  13. ↑ Saladin, Kenneth S. (2012). Anatomy & Physiology: The Unity of Form and Function (6th έκδοση). New York, NY: McGraw-Hill. σελ. 710. ISBN 978-0-07-337825-1. 
  14. ↑ Fredriksson, L.; Lawrence, D. A.; Medcalf, R. L. (2016). «TPA modulation of the blood–brain barrier: A unifying explanation for the pleiotropic effects of tPA in the CNS?». Seminars in Thrombosis and Hemostasis 43 (2): 154–168. doi:10.1055/s-0036-1586229. PMID 27677179. 
  15. ↑ Medcalf, R. (2011). «Plasminogen activation-based thrombolysis for ischaemic stroke: the diversity of targets may demand new approaches». Current Drug Targets 12 (12): 1772–1781. doi:10.2174/138945011797635885. PMID 21707475. 
  16. ↑ Budzynski, A. Z. (1991). «Interaction of hementin with fibrinogen and fibrin». Blood Coagulation & Fibrinolysis 2 (1): 149–52. doi:10.1097/00001721-199102000-00022. PMID 1772982. 
  17. ↑ Kumar, Vinay (2007). Robbins Basic Pathology (8th έκδοση). Philadelphia: Saunders/Elsevier. ISBN 978-1-4160-2973-1. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Θρόμβος&oldid=10783350"