Τάιγκα

Κατανομή της τάιγκας στον παγκόσμιο χάρτη

Η τάιγκα στον Καναδά

Δάσος κοντά στη λίμνη Βαϊκάλη στη Ρωσία

Η τάιγκα (ρωσικά: тайга́‎‎, προφορά [tɐjˈɡa], ταταρικής αρχής), επίσης γνωστή ως βόρειο δάσος, είναι ένα μεγαοικοσύστημα (διάπλαση) του βορείου ημισφαιρίου που χαρακτηρίζεται από δάση κωνοφόρων. Είναι η μεγαλύτερη επίγεια διάπλαση του πλανήτη, αποτελεί το 29% των δασικών εκτάσεων της γης (περίπου 13,5 εκατ. τετραγωνικά χιλιόμετρα) και από μόνη της καταλαμβάνει το 11% της έκτασης του βόρειου ημισφαιρίου.

Γεωγραφία και κλίμα

Σχηματίζει μια ζώνη βλάστησης που απλώνεται ως σχεδόν συνεχής κύκλος 12.000 χλμ. περίπου και καλύπτει ευρεία ζώνη της Ευρασίας και της Βόρειας Αμερικής. Διακόπτεται από τον Βερίγγειο πορθμό και τον Ατλαντικό ωκεανό. Στην Ευρασία, καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της Σουηδίας, της Φινλανδίας, μεγάλο μέρος της Νορβηγίας, ορισμένες πεδινές / παράκτιες περιοχές της Ισλανδίας, ένα μεγάλο μέρος της Ρωσίας από την Καρελία στα δυτικά μέχρι τον Ειρηνικό ωκεανό, το μεγαλύτερο μέρος της Σιβηρίας και περιοχές του βόρειου Καζακστάν, της βόρειας Μογγολίας και βόρεια της Ιαπωνίας (στο νησί Χοκκάιντο). Στη Βόρεια Αμερική καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της ενδοχώρας του Καναδά και της Αλάσκας, καθώς και τμήματα των βόρειων Ηνωμένων Πολιτειών.

Η τάιγκα στην κοιλάδα του ποταμού κοντά στο Βερχογιάνσκ στη Ρωσία, όπου παρατηρείται η πιο ακραία θερμοκρασία τον χειμώνα

Η τάιγκα οριοθετείται στα βόρεια από την τούνδρα και στα νότια από τη στέπα. Αντιστοιχεί με περιοχές πολικού ψύχους και κρύο ηπειρωτικό κλίμα. Οι εποχές χωρίζονται σε σύντομα, υγρά και μετρίως ζεστά καλοκαίρια και μακρείς δριμείς χειμώνες (έως έξι μήνες με μέσες θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν). Οι θερμοκρασίες κατά μέσο όρο το καλοκαίρι είναι μεταξύ 10 και 15 °C, αλλά η μέση ελάχιστη χειμώνα μπορεί να πέσει κάτω από - 30 °C. Το επίπεδο των υδατωδών κατακρημνισμάτων κυμαίνεται στα 250-750mm στη διάρκεια του έτους, κυρίως με τη μορφή βροχής κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών αλλά και χιονιού. Η ομίχλη επικρατεί ιδιαίτερα σε περιοχές με χαμηλό υψόμετρο, κατά τη διάρκεια και μετά το ξεπάγωμα των αρκτικών θαλασσών, γεγονός που σημαίνει ότι η ηλιοφάνεια δεν είναι άφθονη στην τάιγκα, ακόμη και κατά τη διάρκεια των μεγάλων καλοκαιρινών ημερών. Δεδομένου των χαμηλών ποσοστών εξάτμισης για το μεγαλύτερο μέρος του έτους, η βροχόπτωση υπερβαίνει την εξάτμιση και έτσι είναι επαρκής για να στηρίξει την έντονη ανάπτυξη της βλάστησης. Το χιόνι μπορεί να παραμείνει στο έδαφος για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των εννέα μηνών, επίσης είναι πολύ μικρή (περίπου 50 έως 100 ημέρες) η περίοδος χωρίς παγετό.

Βλάστηση

Αποτελείται κυρίως από κωνοφόρα που αναπτύσσονται κοντά μεταξύ τους για να προστατευτούν από το κρύο και τον αέρα. Είναι χαμηλότερα στο ύψος από τους συγγενείς τους των νοτιότερων περιοχών (τα δάση των βουνών της Ευρώπης λ.χ.) εξ αιτίας των φτωχών εδαφών στα οποία αναπτύσσονται. Τα κωνοφόρα (κυρίως πεύκα, έλατα, ερυθρελάτη και λάριξ) επικρατούν λόγω της μεγαλύτερης αντοχής τους στο κρύο.

Στην τάιγκα υπάρχουν επίσης κάποια μικρά πλατύφυλλα φυλλοβόλα δέντρα, όπως σημύδα, ιτιές και λεύκες ως επί το πλείστον σε περιοχές μακριά από το ακραίο κρύο του χειμώνα. Τα πολύ νοτιότερα τμήματα της τάιγκα μπορεί να έχουν τα δέντρα όπως δρυς, σφενδάμι, φτελιές και φίλυρα διάσπαρτα ανάμεσα στα κωνοφόρα, όπως και πολλά είδη μούρων.

Έδαφος

Τo έδαφος της τάιγκα είναι λεπτό, φτωχό σε θρεπτικά συστατικά και όξινο. Στερείται τα βαθιά, οργανικά εμπλουτισμένα προφίλ που επικρατούν σε εύκρατα δάση φυλλοβόλων. Η λεπτότητα του εδάφους οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο κρύο, γεγονός που παρεμποδίζει την ανάπτυξη του εδάφους και την ευκολία με την οποία τα φυτά μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα θρεπτικά συστατικά του. Οι πευκοβελόνες και τα βρύα μπορεί να παραμείνουν στο δάπεδο του δάσους για μεγάλο χρονικό διάστημα σε δροσερό, υγρό κλίμα, γεγονός που περιορίζει τη βιολογική συμβολή τους στο χώμα· οξέα από βελόνες αειθαλών εκλύονται περαιτέρω στο έδαφος, δημιουργώντας ποντσόλ. Δεδομένου ότι το έδαφος είναι όξινο λόγω της πτώσης των πευκοβελόνων, στην επιφάνεια του δάσους αναπτύσσονται μόνο λειχήνες και βρύα. Σε ξέφωτα μέσα στο δάσος και σε περιοχές με περισσότερα αρκτικά φυλλοβόλα δέντρα, υπάρχουν περισσότερα βότανα και μούρα. Η ποικιλομορφία των οργανισμών του εδάφους στα δάση τάιγκα είναι υψηλή, παρόμοια με το τροπικό δάσος. Τα εδάφη της τάιγκας δεν είναι κατάλληλα για τη γεωργία αλλά μας προμηθεύουν με τεράστιες ποσότητες ξυλείας.

Καφέ αρκούδα στη χερσόνησο Καμτσάτκα

Πανίδα

Η τάιγκα, υποστηρίζει ένα ευρύ φάσμα ζώων. Τα αρκτικά δάση του Καναδά περιλαμβάνουν 85 είδη θηλαστικών, πάνω από 300 είδη πουλιών, 130 είδη ψαριών, και κατ' εκτίμηση 32.000 είδη εντόμων. Τα ζωικά είδη περιλαμβάνουν μεγάλα φυτοφάγα θηλαστικά, όπως ταράνδους, άλκες, ελάφια και ζαρκάδια, μεγαλύτερα θηλαστικά όπως αρκούδες και πολλά αρπακτικά όπως λύκους, τσακάλια, τίγρη της Σιβηρίας, νυφίτσες, κουνάβια. Τα περισσότερα είδη έχουν μέτριο μέγεθος, όπως τα τρωκτικά, οι λαγοί και οι λύγκες. Υπάρχει μεγάλη ποικιλία πουλιών που μετακινούνται νοτιότερα για να διαχειμάσουν και λίγα αμφίβια και ερπετά.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Βόρεια Δάση/Τάιγκα (WWF) Αρχειοθετήθηκε 2012-01-03 στο Wayback Machine.
• Αρκτική και Τάιγκα (Canadian Geographic)
• Χερσαία οικοσυστήματα Αρχειοθετήθηκε 2012-06-28 στο Wayback Machine.