Πρόεδρος της Λιθουανίας

Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Λιθουανίας ;
	Προεδρικό έμβλημα
	Κάτοχος; Γκιτάνας Ναουσέντα; από 12 Ιουλίου 2019
Προσφώνηση	Κε Πρόεδρε; (ανεπίσημα); Η Αυτού Εξοχότης; (διπλωματικά);
Κατοικία	Προεδρικό Μέγαρο, Βίλνιους;
Διορισμός από	άμεση εκλογή
Αρχικός κάτοχος	Αντάνας Σμετόνα
Δημιουργία	4 Απριλίου 1919
Αναπληρωτής	Πρόεδρος του Σέιμας
Μισθός	119.460 € ετησίως
Ιστοσελίδα	lrp.lt

Ο πρόεδρος της Λιθουανίας (λιθουανικά: Lietuvos Respublikos Prezidentas‎‎) είναι ο αρχηγός του κράτους της Δημοκρατίας της Λιθουανίας. Ο πρόεδρος διευθύνει και διορίζει την εκτελεστική εξουσία της κυβέρνησης της Λιθουανίας, εκπροσωπεί το έθνος διεθνώς και είναι ο ανώτατος διοικητής των Λιθουανικών Ενόπλων Δυνάμεων. Ο πρόεδρος εκλέγεται απευθείας από τους πολίτες της χώρας για πενταετή θητεία, με τον κάτοχο του αξιώματος να περιορίζεται σε δύο συνεχόμενες θητείες.

Σημερινός πρόεδρος είναι ο Γκιτάνας Ναουσέντα, ο οποίος ανέλαβε τα καθήκοντά του στις 12 Ιουλίου 2019.

Εκλογιμότητα

Για να είναι επιλέξιμοι για εκλογή, οι υποψήφιοι, εκτός από το να πληρούν τα κριτήρια εκλογιμότητας των βουλευτών, πρέπει να είναι τουλάχιστον 40 ετών την ημέρα των εκλογών και να διαμένουν στη Λιθουανία για τουλάχιστον τρία χρόνια. Πρόεδρος δεν μπορεί να εκλεγεί πρόσωπο που έχει απομακρυνθεί από το αξίωμα μέσω παραπομπής για παραβίαση του συντάγματος ή όρκου.^[2]

Εξουσίες

Ο πρόεδρος της Λιθουανίας έχει κάπως μεγαλύτερη εκτελεστική εξουσία από τους ομολόγους του στις γειτονικές Εσθονία και Λετονία. Η λειτουργία του αξιώματος μοιάζει πολύ με αυτή των προέδρων της Γαλλίας και της Ρουμανίας. Παρόμοια με αυτούς, αλλά σε αντίθεση με τους προέδρους σε ένα πλήρως προεδρικό σύστημα όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, ο πρόεδρος της Λιθουανίας έχει γενικά μεγαλύτερη εξουσία στις εξωτερικές υποθέσεις. Εκτός από τις συνήθεις διπλωματικές εξουσίες των αρχηγών κρατών, δηλαδή τη λήψη των διαπιστευτηρίων ξένων πρεσβευτών και την υπογραφή συνθηκών, ο πρόεδρος καθορίζει τις βασικές κατευθυντήριες γραμμές της εξωτερικής πολιτικής της χώρας. Ο πρόεδρος είναι επίσης ο ανώτατος διοικητής των Λιθουανικών Ενόπλων Δυνάμεων και, κατά συνέπεια, ηγείται του Κρατικού Συμβουλίου Άμυνας και έχει το δικαίωμα να διορίσει τον Αρχηγό Άμυνας (με την επιφύλαξη της συγκατάθεσης του Κοινοβουλίου).^[3]

Ο πρόεδρος έχει επίσης σημαντικό ρόλο στην εσωτερική πολιτική, καθώς έχει το δικαίωμα να υποβάλλει νομοσχέδια στο Κοινοβούλιο (Σέιμας) και να ασκεί βέτο στους νόμους που ψηφίζονται από αυτό, να διορίζει τον πρωθυπουργό και να εγκρίνει την κυβέρνηση που σχηματίζεται από αυτούς, καθώς και το δικαίωμα να διαλύει το Κοινοβούλιο και μα προκηρύσσει πρόωρες εκλογές μετά από επιτυχή πρόταση δυσπιστίας ή εάν το Κοινοβούλιο αρνηθεί να εγκρίνει τον προϋπολογισμό της κυβέρνησης εντός εξήντα ημερών. Ωστόσο, το επόμενο εκλεγμένο Κοινοβούλιο μπορεί να ανταποδώσει ζητώντας νωρίτερα προεδρικές εκλογές.^[4]

Τέλος, ο πρόεδρος διασφαλίζει την αποτελεσματικότητα της δικαστικής εξουσίας, καθώς είναι υπεύθυνος για τον διορισμό του ενός τρίτου των δικαστών του Συνταγματικού Δικαστηρίου και του συνόλου του Ανωτάτου Δικαστηρίου για διορισμό από το Κοινοβούλιο. Ο πρόεδρος έχει επίσης το δικαίωμα να διορίζει άμεσα όλους τους άλλους δικαστές.

Εκλογή

Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Λιθουανίας που ισχύει από το 1992, ο πρόεδρος εκλέγεται για πενταετή θητεία βάσει τροποποιημένου συστήματος δύο γύρων: για να εκλεγεί ένας υποψήφιος στον πρώτο γύρο, έχει ανάγκη την απόλυτη πλειοψηφία των ψήφων σε συνδυασμό με συμμετοχή ψηφοφόρων άνω του 50% των εγγεγραμμένων, είτε το ποσοστό ψήφων του να ισοδυναμεί τουλάχιστον με το ένα τρίτο του αριθμού των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων^[5]. Εάν κανένας υποψήφιος δεν εκλεγεί, οι δύο υποψήφιοι με τις περισσότερες ψήφους αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλον στον δεύτερο γύρο που διεξάγεται δύο εβδομάδες αργότερα. Με την ανάληψη των καθηκόντων του, ο πρόεδρος πρέπει να αναστείλει κάθε επίσημη συμμετοχή του σε πολιτικό κόμμα.^[4]

Εάν ο πρόεδρος πεθάνει ή καταστεί ανίκανος κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο Πρόεδρος του Κοινοβουλίου αναλαμβάνει το αξίωμα έως ότου οριστεί νέος πρόεδρος μετά τις νέες εκλογές.

Κατάλογος προέδρων

Αρ.	Πρόεδρος (γέννηση-θάνατος)	Εκλογή	Από	Έως	Σημειώσεις
1	Αντάνας Σμετόνα (1874–1944)	1919	4 Απριλίου 1919	19 Ιουνίου 1920	Πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Λιθουανίας
Ο Πρόεδρος της Συντακτικής Συνέλευσης Αλεξάντρας Στουλγκίνσκις εκτέλεσε χρέη Προέδρου από τις 19 Ιουνίου 1920 ως τις 21 Δεκεμβρίου 1922.
2	Αλεξάντρας Στουλγκίνσκις (1885–1969)	1922	21 Δεκεμβρίου 1922	7 Ιουνίου 1926
3	Κάζις Γκρίνιους (1866–1950)	1926	7 Ιουνίου 1926	18 Δεκεμβρίου 1926	Ο τελευταίος δημοκρατικά εκλεγμένος Πρόεδρος της Λιθουανίας κατά τον Μεσοπόλεμο.
Μετά το πραξικόπημα του 1926, ο Γιόνας Σταουγκάιτις και ο Αλεξάντρας Στουλγκίνσκις εκτελούσαν χρέη Προέδρου από τις 18 Δεκεμβρίου 1926 ως τις 19 Δεκεμβρίου 1926.
(1)	Αντάνας Σμετόνα (1874–1944)	1926	19 Δεκεμβρίου 1926	15 Ιουνίου 1940	Αντιδημοκρατικά εκλεγείς Πρόεδρος μέχρι την Σοβιετική κατάληψη της Λιθουανίας το 1940.
Μετά την έναρξη της σοβιετικής κατοχής της Λιθουανίας και μέχρι την προσάρτησή της στην ΕΣΣΔ ως «Λιθουανική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία», ο Πρωθυπουργός Αντάνας Μέρκις εκτελούσε χρέη Προέδρου μέχρι την επιβολή του Γιούστας Παλέκις από τους Σοβιετικούς τρεις μέρες μετά.
Ο στρατηγός Γιόνας Ζεμάιτις αναγνωρίστηκε μετά θάνατον ως Πρόεδρος από τις 16 Φεβρουαρίου 1949 ως τις 26 Νοεμβρίου 1954.
Ο συνταγματάρχης Αντόλφας Ραμανάουσκας αναγνωρίστηκε μετά θάνατον ως Πρόεδρος από τις 26 Νοεμβρίου 1954 ως τις 29 Νοεμβρίου 1957.
Ο Πρόεδρος του Σέιμας Άλγκιρντας Μπραζάουσκας εκτέλεσε χρέη Προέδρου από τις 25 Νοεμβρίου 1992 ως τις 25 Φεβρουαρίου 1993.
4	Άλγκιρντας Μπραζάουσκας (1932–2010)	1993	25 Φεβρουαρίου 1993	25 Φεβρουαρίου 1998	Πρώτος άμεσα εκλεγμένος Πρόεδρος της Δημοκρατίας
5	Βάλντας Άνταμκους (γενν. 1926)	1997–98	26 Φεβρουαρίου 1998	26 Φεβρουαρίου 2003
6	Ρολάντας Πάξας (born 1956)	2002–03	26 Φεβρουαρίου 2003	6 Απριλίου 2004	Εξέπεσε του αξιώματος κατόπιν μομφής
Ο Πρόεδρος του Σέιμας Αρτούρας Παουλάουσκας εκτελούσε χρέη Προέδρου από τις 6 Απριλίου ως τις 12 Ιουλίου 2004.
(5)	Βάλντας Άνταμκους (γενν. 1926)	2004	12 Ιουλίου 2004	12 Ιουλίου 2009
7	Ντάλια Γκριμπαουσκάιτε (γενν. 1956)	2009, 2014	12 Ιουλίου 2009	12 Ιουλίου 2019	Πρώτη γυναίκα Πρόεδρος. Πρώτη επανεκλεγείσα στο αξίωμα.
8	Γκιτάνας Ναουσέντα (γενν. 1964)	2019, 2024	12 Ιουλίου 2019	σήμερα