Jump to content

źle

From Wiktionary, the free dictionary
See also: zle, zlé, and złe

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]

From zły +‎ -e. First attested in the end of the 14th century.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /ʑlʲɛ/
  • IPA(key): (15th CE) /ʑlʲɛ/

Adverb

[edit]

źle (comparative gorzej)

  1. (attested in Lesser Poland) badly, wrongly (not as it should be, inappropriately, inappropriately)
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[1], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 17, 24:
      Bo strzegl iesm drog boszich any iesm zle nosil od boga mego (nec impie gessi a deo meo)
      [Bo strzegł jeśm drog bożych ani jeśm źle nosił od Boga mego (nec impie gessi a Deo meo)]
  2. (attested in Lesser Poland) badly (messily, carelessly)
    • 1876-1929 [15th century], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎[2], volume XIV, Sieciechów, page 506:
      Przetho szle napyssano, esze malo pywa we dzbanye imyano
      [Przeto źle napisano, eże mało piwa we dzbanie imiano]
  3. (attested in Lesser Poland) badly (wrongly, falsely)
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[3], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 49, 22:
      Wnimal ies zle (inique), isze bødø tobe podobni
      [Wnimał jeś źle (inique), iże będę tobie podobny]
  4. insufficiently
  5. (attested in Masovia) badly (to no avail; unsuccessfully)
    • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 47:
      Abi... synowye nye prosili gimyenya... oth oczcza pirzvey,... nyszlyby tedy yako swey poczcziwosczy rosproscza gymyenye... szle (indebite) rospraszal
      [Aby... synowie nie prosili jimienia... ot oćca pirzwej,... niżliby tedy jako swej poczciwości rozproszca jimienie... źle (indebite) rozpraszał]
  6. (attested in Lesser Poland) badly (immmorally)
    • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎[5], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 37, 20:
      Roszmnoszili se sø, gisz nenasrzeli me zle (inique)
      [Rozmnożyli sie są, jiż nienaźrzeli mie źle (inique)]
  7. badly (shamelessly, indecently)
    • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej‎[6], Modlitewnik Nawojki, page 163:
      Kazy szyerczv memv wznacz..., czom zlye mowyla albo myslyla o sprosznych rzeczach
      [Każy siercu memu uznać..., com źle mowiła albo myśliła o sprosnych rzeczach]
  8. badly (vexatiously, severely, cruelly)
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎[7], page 257:
      Ovasz vzdrovyon a yvsch nye zgrzeschay vyeczey, aby szye potem nye przygodzylo gorzey (deterius Jo 5, 14)
      [Owaś uzdrowion a już nie zgrzeszaj więcej, aby sie potem nie przygodziło gorzej (deterius Jo 5, 14)]
  9. The meaning of this term is uncertain.
    • 1874-1891 [15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎[8], [9], [10], volume XLVII, page 357:
      Peius szlye, *gorzyech
      [Peius źle, gorzej]

Derived terms

[edit]
adjectives
nouns
verbs

Descendants

[edit]
  • Polish: źle
  • Silesian: źle

References

[edit]
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “źle”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish źle. By surface analysis, zły +‎ -e. Compare Kashubian zle and Slovincian zlê.

Pronunciation

[edit]
 
  • Audio:(file)
  • Rhymes: -ɛ
  • Syllabification: źle

Adverb

[edit]

źle (comparative gorzej, superlative najgorzej)

  1. badly, wrongly (in a not as it should be)
    Synonym: niedobrze
    Antonym: dobrze
  2. badly (unbeneficially) [with dative]
    Synonym: niedobrze
    Antonym: dobrze
  3. badly (in a way suggesting future badness)
    Synonyms: licho, niedobrze
    Antonym: dobrze
  4. badly; wrongly (in an unkind or unfair manner)
    Synonym: niedobrze
    Antonym: dobrze
  5. badly; negatively (in a way showing one's disapproval)

Derived terms

[edit]
proverbs
verbs

Trivia

[edit]

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), źle is one of the most used words in Polish, appearing 7 times in scientific texts, 3 times in news, 6 times in essays, 11 times in fiction, and 43 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 70 times, making it the 930th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References

[edit]
  1. ^ Ida Kurcz (1990) “źle”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 2, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 794

Further reading

[edit]
  • źle in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • źle in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “źle”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • “ŹLE”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 16.07.2010
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “źle”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “źle”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “źle”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 8, Warsaw, page 677

Silesian

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish źle. By surface analysis, zły +‎ -e.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): /ˈʑlɛ/
  • Rhymes: -ɛ
  • Syllabification: źle

Adverb

[edit]

źle (comparative gorzij, superlative nojgorzij)

  1. badly
  2. incorrectly
  3. evilly

Further reading

[edit]
  • zle in dykcjonorz.eu
  • źle in silling.org
  • Henryk Jaroszewicz (2022) “źle”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 166
Retrieved from "https://en.wiktionary.org/w/index.php?title=źle&oldid=82251751"