аш

See also: ащ, -аш, and Appendix:Variations of "as"

Azerbaijani

Noun

аш (definite accusative ашы, plural ашлар)

1. Cyrillic spelling of aş

Bashkir

Etymology

From Common Turkic *aš (“food, meal”), from Proto-Turkic *(i)aĺ (“food, meal”).

Cognate with Old Uyghur [script needed] (aš, “food, meal”); Uzbek osh (“hot meal; pilaf”), Turkish aş (“cooked food, meal”), Yakut ас (as, “food, meal”), etc.

Pronunciation

• IPA^(key): [ɑʂ]
• Hyphenation: аш (one syllable)

Noun

аш • (aş)

1. food; meal
2. soup

   Аштың тоҙо сыҡмаған.

   Aştıñ toźo sıqmağan.

   The soup is undersalted.

Declension

Declension of аш (aş)

	singular	plural
absolute	аш (aş)	аштар (aştar)
definite genitive	аштың (aştıñ)	аштарҙың (aştarźıñ)
dative	ашҡа (aşqa)	аштарға (aştarğa)
definite accusative	ашты (aştı)	аштарҙы (aştarźı)
locative	ашта (aşta)	аштарҙа (aştarźa)
ablative	аштан (aştan)	аштарҙан (aştarźan)

Derived terms

• ашҡаҙан (aşqaźan, “stomach”)
• ашъяулыҡ (aşʺyawlıq, “tablecloth”)
• ашхана (aşxana, “canteen, dining hall”)

Chuvash

Noun

аш • (aš)

1. meat

Verb

аш • (aš)

1. to trample down

Further reading

• “аш”, in Электронлă сăмахсар‎^[1] (overall work in Russian and Chuvash), 1996.

Karaim

Etymology

From Proto-Turkic *(i)aĺ.

Noun

аш • (aş)

1. food.

References

• N. A. Baskakov, S.M. Šapšala, editor (1973), “аш”, in Karaimsko-Russko-Polʹskij Slovarʹ, Moscow: Moskva, →ISBN

Kazakh

Alternative scripts
Arabic	اش
Cyrillic	аш
Latin	aş
Yañalif	ac

Etymology

From Proto-Turkic *ạ̄č (“hungry, hunger”).

Cognate with Old Turkic 𐰀𐰲 (āč), Bashkir ас (as), Kyrgyz ач (ac), Uzbek och, Turkish aç (“hungry”), Yakut аас (aas, “hungry”), etc.

Adjective

аш • (aş)

1. hungry

Derived terms

• аштық (aştyq)

Moksha

Etymology

(This etymology is missing or incomplete. Please add to it, or discuss it at the Etymology scriptorium.)

Pronunciation

• IPA^(key): /ɑʃ/

Particle

аш • (aš)

1. negative particle; no
   • O. Je. Poljakov (1993) Russko-mokšanskij razgovornik [Russian-Moksha phrasebook], Saransk: Mordovskoje knižnoje izdatelʹstvo, →ISBN

     нет — аш, аф

     ńet — aš , af

     no [in Russian] — no

     мес аш?

     mes aš ?

     why not? (~ why "no"?)

2. there isn't, there aren't (indicating absence)
   • O. Je. Poljakov (1993) Russko-mokšanskij razgovornik [Russian-Moksha phrasebook], Saransk: Mordovskoje knižnoje izdatelʹstvo, →ISBN

     мезевок аш

     meźevok aš

     (there) isn't anything

     ашель

     ašeľ

     (there) wasn't

     монь аш пингозе

     moń aš pingoźe

     I don't have time

   • Альманах мокшанской художественной литературы, 1952

     Комнатать кучкаса, стулть лангса озада ащезь, мон ванондонь перьфпяльге страннай чувстваса: мезе-бди тяса тейне ульсь содаф. Улень мон, штоли, тяса мзярда-бди? Аш, ашелень. И сембе сяка мон содаса тя комнатать, мон сонь няине онцтон, кодама-бди страшнай, ёжефтома онцтон.

     Komnatať kučkasa, stulť langsa ozada aščeź, mon vanondoń peŕfpäľge strannaj čuvstvasa: meźe-bďi ťasa ťejńe uľś sodaf. Uľeń mon, štoľi, ťasa mźarda-bďi? Aš, ašeľeń . I śembe śaka mon sodasa ťa komnatať, mon soń ńajińe oncton, kodama-bďi strašnaj, jožeftoma oncton.

     In the middle of the room, sitting on a chair, I looked all around in a weird feeling: as if this place was familiar to me. Had I been here before? No, I hadn't. And yet I know (~ recognize) this room, I had seen it in a dream, a terrible, crazy dream.

Conjugation

Past I conjugation of аш

person	singular	person	plural
мон (mon)	ашень / изень (ašeń / iźeń)	минь (miń)	ашеме / иземе (ašeme / iźeme)
тон (ton)	ашеть / изеть (ašeť / iźeť)	тинь (ťiń)	ашеде / изеде (ašeďe / iźeďe)
сон (son)	ашезь / изь (ašeź / iź)	синь (śiń)	ашесть / исть (ašeśť / iśť)

Past II/subjunctive conjugation of аш

person	singular	person	plural
мон (mon)	ашелень (ašeľeń)	минь (miń)	ашелеме (ašeľeme)
тон (ton)	ашелеть (ašeľeť)	тинь (ťiń)	—
сон (son)	ашель (ašeľ)	синь (śiń)	ашельхть (ašeľhť)

Past I objective (1st person object) conjugation of аш

person	singular	person	plural
мон (mon)	—	минь (miń)	—
тон (ton)	ашемайть (ašemajť)	тинь (ťiń)	ашемасть (ašemaśť)
сон (son)	ашемань (ašemań)	синь (śiń)	ашемазь (ašemaź)

Past I objective (2nd person object) conjugation of аш

person	singular	person	plural
мон (mon)	ашихтень (ašihťeń)	минь (miń)	ашедязь (ašeďaź)
тон (ton)	—	тинь (ťiń)	—
сон (son)	ашензе (ašeńźe)	синь (śiń)	ашедязь (ašeďaź)

Past I objective (3rd person object) conjugation of аш

person	singular	person	plural
мон (mon)	ашине (ašińe)	минь (miń)	ашеськ (ašeśk)
тон (ton)	ашить (ašiť)	тинь (ťiń)	ашесть (ašeśť)
сон (son)	ашезе / ашезень (ašeźe / ašeźeń)	синь (śiń)	ашезь (ašeź)

Coordinate terms

• аф (af)

Russian

Etymology

Borrowed from French âche, ache.

Pronunciation

• IPA^(key): [aʂ]

Noun

аш • (aš) n inan (indeclinable)

1. The Roman letter H, h (aitch).

   аш два о ― aš dva o ― H₂O

Usage notes

• This term, rather than эйч (ejč) is used in science (e.g. maths, chemistry) and chess.

See also

• эйч (ejč)

Southern Altai

Etymology

From Common Turkic *aš (“food, meal”), from Proto-Turkic *(i)aĺ (“food, meal”).

Cognate with Old Uyghur [script needed] (aš, “food, meal”); Kazakh ас (as), Kyrgyz аш (aş), Crimean Tatar aş, Kumyk аш (aş), Uzbek osh (“hot meal; pilaf”), Azerbaijani aş, Turkish aş (“cooked food, meal”), Shor аш, Western Yugur as (“food”), Yakut ас (as, “food, meal”), etc.

Noun

аш • (aš)

1. food, meal

Derived terms

• аш-курсак (aš-kursak, “food”)
• ашкана (aškana, “restaurant”)

References

• N. A. Baskakov, Toščakova N.A, editor (1947), “аш”, in Ojrotsko-Russkij Slovarʹ, Moscow: M.: OGIZ, →ISBN
• Čumakajev A. E., editor (2018), “аш”, in Altajsko-russkij slovarʹ, Gorno-Altaysk: NII altaistiki im. S.S. Surazakova, →ISBN

Tatar

Etymology

From Common Turkic *aš (“food, meal”), from Proto-Turkic *(i)aĺ (“food, meal”).

Cognate with Old Uyghur [script needed] (aš, “food, meal”); Uzbek osh (“hot meal; pilaf”), Turkish aş (“cooked food, meal”), Yakut ас (as, “food, meal”), etc.

Pronunciation

• Hyphenation: аш (one syllable)

Noun

аш • (aş)

1. food; meal
2. soup

Declension

Declension of аш

	singular	plural
nominative	аш (aş)	ашлар (aşlar)
genitive	ашның (aşnıñ)	ашларның (aşlarnıñ)
definite accusative	ашны (aşnı)	ашларны (aşlarnı)
dative	ашка (aşka)	ашларга (aşlarga)
locative	ашта (aşta)	ашларда (aşlarda)
ablative	аштан (aştan)	ашлардан (aşlardan)

Possessive forms of аш

	nominative
	singular	plural
минем (“my”)	ашым (aşım)	ашларым (aşlarım)
синең (“your”)	ашың (aşıñ)	ашларың (aşlarıñ)
аның (“his/her/it”)	ашы (aşı)	ашлары (aşları)
безнең (“our”)	ашыбыз (aşıbız)	ашларыбыз (aşlarıbız)
сезнең (“your”)	ашыгыз (aşığız)	ашларыгыз (aşlarığız)
аларның (“their”)	ашы (aşı)	ашлары (aşları)
	genitive
	singular	plural
минем (“my”)	ашымның (aşımnıñ)	ашларымның (aşlarımnıñ)
синең (“your”)	ашыңның (aşıñnıñ)	ашларыңның (aşlarıñnıñ)
аның (“his/her/it”)	ашының (aşınıñ)	ашларының (aşlarınıñ)
безнең (“our”)	ашыбызның (aşıbıznıñ)	ашларыбызның (aşlarıbıznıñ)
сезнең (“your”)	ашыгызның (aşığıznıñ)	ашларыгызның (aşlarığıznıñ)
аларның (“their”)	ашының (aşınıñ)	ашларының (aşlarınıñ)
	definite accusative
	singular	plural
минем (“my”)	ашымны (aşımnı)	ашларымны (aşlarımnı)
синең (“your”)	ашыңны (aşıñnı)	ашларыңны (aşlarıñnı)
аның (“his/her/it”)	ашын (aşın)	ашларын (aşların)
безнең (“our”)	ашыбызны (aşıbıznı)	ашларыбызны (aşlarıbıznı)
сезнең (“your”)	ашыгызны (aşığıznı)	ашларыгызны (aşlarığıznı)
аларның (“their”)	ашын (aşın)	ашларын (aşların)
	dative
	singular	plural
минем (“my”)	ашымга (aşımga)	ашларымга (aşlarımga)
синең (“your”)	ашыңга (aşıñga)	ашларыңга (aşlarıñga)
аның (“his/her/it”)	ашына (aşına)	ашларына (aşlarına)
безнең (“our”)	ашыбызга (aşıbızga)	ашларыбызга (aşlarıbızga)
сезнең (“your”)	ашыгызга (aşığızga)	ашларыгызга (aşlarığızga)
аларның (“their”)	ашына (aşına)	ашларына (aşlarına)
	locative
	singular	plural
минем (“my”)	ашымда (aşımda)	ашларымда (aşlarımda)
синең (“your”)	ашыңда (aşıñda)	ашларыңда (aşlarıñda)
аның (“his/her/it”)	ашында (aşında)	ашларында (aşlarında)
безнең (“our”)	ашыбызда (aşıbızda)	ашларыбызда (aşlarıbızda)
сезнең (“your”)	ашыгызда (aşığızda)	ашларыгызда (aşlarığızda)
аларның (“their”)	ашында (aşında)	ашларында (aşlarında)
	ablative
	singular	plural
минем (“my”)	ашымнан (aşımnan)	ашларымнан (aşlarımnan)
синең (“your”)	ашыңнан (aşıñnan)	ашларыңнан (aşlarıñnan)
аның (“his/her/it”)	ашыннан (aşınnan)	ашларыннан (aşlarınnan)
безнең (“our”)	ашыбыздан (aşıbızdan)	ашларыбыздан (aşlarıbızdan)
сезнең (“your”)	ашыгыздан (aşığızdan)	ашларыгыздан (aşlarığızdan)
аларның (“their”)	ашыннан (aşınnan)	ашларыннан (aşlarınnan)

Tuvan

Noun

аш • (aş) (definite accusative [please provide], plural [please provide])

1. hunger

Udi

Etymology

From Aghwan 𐔰𐕐 (aš, “work”).

Noun

аш • (aš) (Vartashen)

1. work, labor

Alternative forms

• аьш (äš)

Derived terms

• ашбал (ašbal)
• ашнутӏ (ašnuṭ)

Further reading

• Gukasjan, Vorošil (1974) “аш”, in Удинско-азербайджанско-русский словарь‎^[2], Baku: Academy Press, page 55