Vidi fonton por Dole

{{Aliaj signifoj|Dole-Ville (stacidomo)}}
{{Informkesto urbo
| nomo = Dole
| tipo = [[Komunumo (Francio)|komunumo]]
| regiono  = {{Burgonjo-Franĉkonteo}}
| departemento = {{Jura}}
| arondismento = ''[[arondismento Dole|Dole]]''
| kantono = centro de du kantonoj (Dole-1 kaj -2)
| komunumaro = [[Grand Dole]]
| regiono-ISO=FR-39
| tipo1 = reliefo
| situo sur mapo2=Francio
| tipo2 = reliefo
| bildo = <!-- se nenio ĉi-tie indikiĝas, kutime preniĝas bildo el vikidatumoj -->
| bildo-priskribo = 
}} 
'''Dole''' [dol], en esperanto '''Dolo''', estas [[franca komunumo]] lokita en la [[Francaj departementoj|departemento]] [[Jura (departemento)|Jura]] kaj en la [[Francaj regionoj|regiono]] [[Burgonjo-Franĉkonteo]]. Ĝi estas unu el la [[subprefektejo]]j de la departemento, kaj do estras unu [[arondismento]]n. Ĝi havas proksimume 25 000 loĝantojn, kiujn oni kutime nomas ''dolois'' [dolŭa'] (Dolanoj). Dolo estas la plej granda urbo de la departemento, kvankam ĝi ne estas la prefektejo.

== Geografio ==
Dolo, arta kaj historia urbo, situas ĉe la bordoj de la rivero [[Doubs]] kaj de la kanalo el la [[Rodano]] al la [[Rejno]], meze de la vojo inter [[Dijon]] kaj [[Besançon]]. Dole estas aŭtovojonodo.

=== Demografio ===
[[Dosiero:Population - Municipality code {{#property:p374}}.svg|eta|maldekstra|Loĝantaro]]
Dole etendiĝas sur {{#invoke:WikidataGeo|AreoKunUnuo|alt}} kaj havis {{nombro|{{WikidataLoĝantaro}}}}&#160;loĝantojn laŭ la lasta oficiala nombro de {{WikidataLoĝantaroDato}}, tiel ke la loka [[loĝdenso]] estas po {{formatnum:{{#invoke:WikidataGeo|denseco|2}}}} homoj kilometre alt du<ref>[http://www.insee.fr/fr/themes/comparateur.asp?codgeo=com-{{#property:p374}} La nombroj de la INSEE] {{fr}}</ref>.

== Historio ==
En [[1423]], la duko [[Filipo la 3-a (Burgonjo)|Filipo la 3-a]] fondis en Dolo universitaton por [[Burgonjo]] kaj [[Franĉ-Konteo]].

En [[1474]], la duko [[Karlo la brava]] difinis la rolon de parlamento kiu kunsidis alternative en [[Beaune|Bono]] kaj Dolo por juĝadoj en Burgonjo kaj Franĉ-konteo kaj iĝis sendependa de la parlamento de [[Parizo]]<ref>[http://www.beaune.fr/spip.php?article1903 Parlamento de Bono-Dolo] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20140413140348/http://www.beaune.fr/spip.php?article1903 |date=2014-04-13 }} {{fr}}</ref>.

Fine de februaro [[1477]], kiam ''Marie'' la filino de la forpasinta [[Karlo la brava]] komprenis, ke la reĝo [[Ludoviko la 11-a (Francio)|Ludoviko la 11-a]] perfidis ŝin, ŝi ribelis kaj poste la urbo Dolo estis sieĝita de ''La Trémoille'' (la sinjoro de Craon la franca guberniestro de Burgonjo) sed vane. En [[1479]] la franca armeo revenis denove kaj detruis la urbon.

En 1593 Dole denove iĝis espana.

En [[1636]], la princo [[Henri la 2a de Bourbon-Condé]] klopodis vane preni la urbon, kiu rezistis dum 80 tagoj. Finfine la urbo estis liberigita de la duko [[Karolo la 4-a (Loreno)|Karolo la 4-a]].

...

En [[1674]], la reĝo [[Ludoviko la 14-a (Francio)|Ludoviko la 14-a]] kun [[Sébastien Le Prestre de Vauban|Vauban]] prenis la urbon definive.

== Lokaj famuloj ==
=== Naskiĝis en Dole la jenaj famuloj ===
<gallery>
Dosiero:Bust of Jean de Vienne (Versailles) 01.jpg|[[Jean de Vienne]] (1321-1396).
Dosiero:Diptique de Jean Carondelet par Jan Gossaert au Louvre.jpg|[[Jean Carondelet (ĉefepiskolpo)|Jean Carondelet]] (1469-1544).
Dosiero:Jean-Baptiste Girard 1732.jpg|[[Jean-Baptiste Girard (Jezuito)|Jean-Baptiste Girard]] (1680-1733).
Dosiero:Claude François de Malet.jpg|[[Claude-François Malet]] (1754-1812).
Dosiero:Général Gilbert Désiré Joseph Bachelu.jpg|[[Gilbert Bachelu]] (1777-1849).
Dosiero:Bernard, Simon.jpg|[[Simon Bernard]] (1779-1839).
Dosiero:Louis Pasteur.jpg|[[Louis Pasteur]] (1822-1895).
Dosiero:Betouart IMG 0101.JPG|[[Antoine Béthouart]] (1889-1982).
Dosiero:André Besson.jpg|[[André Besson]] (1927-).
Dosiero:Philippe Erulin img 3483.jpg|Philippe Erulin (1932-1979).
Dosiero:Hubert Félix Thiéfaine, 24° Festival chorus, photo F. Loock (16).JPG|[[Hubert-Félix Thiéfaine]] (1948-).
</gallery>

=== Vivis en Dole ===
<gallery>
Dosiero:Bonnat Portrait of Jules Grevy.jpg|[[Jules Grévy]] (1807-1891).
Dosiero:Marcel Aymé 1929.jpg|[[Marcel Aymé]] (1902-1967).
Dosiero:Pierre Duc.jpg|[[Pierre Duc]] (1945-).
Dosiero:Elysabeth 3 .jpg|[[Élizabeth Herrgott]] (1947-).
Dosiero:Dominique Voynet - Anti-EPR demonstration in Toulouse 0025 2007-03-17 cropped.jpg|[[Dominique Voynet]] (1958-).
</gallery>

Dolo estas la urbo, kie [[Marcel Aymé]] estis gimnaziano.
La politikistino [[Dominique Voynet]] aktivis en tiu urbo kaj estis elektita de ĝi kiel deputitino de la 10-an de julio 2001 ĝis la 16-an de junio 2002.

=== Vivis en Dole la jenaj famuloj ===
* [[Camille Jourdy]] scenaristino de [[bildstrio]]j vivis en Dole ĝis 20-jaraĝa.

=== En rilato kun Dole ===
* [[Jean-Louis Thouard]] scenaristo-desegnisto de [[bildstrio]]j kreis bildstrion pri Dole : "Il était une fois Dole, de [[Jacques Duhamel]] à nos jours (1967-2017), eldonita en 2017.
* [[Jean-Denis Attiret]], jezuito kaj kortega pentristo de la imperiestro de [[Ĥinujo]]

== Vidindaĵoj ==
* [[Pasteur-muzeo en Dole|Pasteur-muzeo]]

La heredaĵo de Dolo konsistas el stratetoj, tipaj de la malnova kvartalo, kun domoj datiĝanta ekde la [[15-a jarcento|15-a]] ĝis la [[18-a jarcento]]j ĉirkaŭ la Kolegiejo ''Notre-Dame''. Ekzistas multaj rimarkindaj ŝtuparoj, kaj bela kvartalo nomita ''Petite Venise'' ("Eta [[Veneco]]").

== Administrado ==
{{AdmKomenco|Titolo= Listo de la sinsekvaj urbestroj}}
{{Adm|Komenco= 1944 |Fino= 1947 |Nomo= [[François Mugnier-Pollet]]|Partio= [[divers gauche]] |Funkcio= instruisto }}
{{Adm|Komenco= 1947 |Fino= 1968 |Nomo= [[Charles-Laurent Thouverey]] |Partio= [[Parti radical]] |Funkcio= senatano}}
{{Adm|Komenco= 1968 |Fino= 1976|Nomo= [[Jacques Duhamel]] |Partio= [[PDM]] |Funkcio=parlamentano, ministro }}
{{Adm|Komenco= 1976 |Fino= 1977 |Nomo= Armand Truchot |Partio= [[UDR]] |Funkcio= kuracisto}}
{{Adm|Komenco= 1977 |Fino= 1983 |Nomo= [[Jean-Pierre Santa Cruz]]|Partio= [[PS]] |Funkcio= kuracisto, parlamentano}}
{{Adm|Komenco= 1983 |Fino= 2008 |Nomo= [[Gilbert Barbier]] |Partio= [[UDF]] [[UMP]]|Funkcio= kirurgo, parlamentano, senatano }}
{{Adm|Komenco= 2008 |Fino= 2014 |Nomo= [[Jean-Claude Wambst]] |Partio=[[PS]] |Funkcio= juristo, instruisto}}
{{Adm|Komenco= 2014 |Fino= 2017|Nomo= [[Jean-Marie Sermier]] |Partio= [[UMP]][[LR]] |Funkcio= parlamentano}}
{{Adm|Komenco= 2017 |Fino= 2020|Nomo= [[Jean-Baptiste Gagnoux]] |Partio= [[UMP]][[LR]] |Funkcio= instruisto pri historio kaj geografio}}
{{AdmInformoj}}
{{AdmFino}}
{{-}}

== Partneraj urboj ==
* {{Ĝemeleco|Northwich|Britio|1959}}
* {{Ĝemeleco|Lahr (Nigra Arbaro)|Germanujo|1962}}
* {{Ĝemeleco|Carlow (Irlando)|Irlando|1982}}
* {{Ĝemeleco|Sestri Levante|Italio|1983}}
* {{Ĝemeleco|Kostroma|Rusio|1993}}
* {{Ĝemeleco|Tábor|Ĉeĥio|1997}}
* {{Ĝemeleco|Taza|Maroko|2007}}
* {{Ĝemeleco|Olesa de Montserrat|Hispanio|}}

Ĝemelprojekto estas antaŭsubskribita kun [[Chaohu]] en [[Ĉinio]], la 20-an de majo 1999.

== Esperanto ==
- [[Jura-Esperanto]] partoprenis en la loka Socia Forumo printempe 2012 kaj 2014.

- Post interkonsento inter la [[kulturoteko "Albert Camus" en Dole]] kaj [[Jura-Esperanto]] kiuj rendevuis en [[Nacia Esperanto-Muzeo (Gray)]] aŭtune 2012,
* [[Mireille Grosjean]] prelegis en [[kulturoteko "Albert Camus" en Dole]] la 28-an de majo 2013.
Jura-Esperanto kunlaboris kun la skipo de la kulturoteko por sukcesigi la prelegon kadre de [[Communauté d'agglomération du Grand Dole]]. Venis pli ol 20 personoj.
* Sekve dum junio 2013 en kulturoteko "Albert Camus" plenkreskuloj kunvenis ĉirkaŭ Emmanuel Desbrières de la 18a kaj 30 minutoj ĝis la 20-a horo
kaj Philippe Gindre kaj Balbina Serrano malkovrigas esperanton al infanoj.
* La 18-an de junio en kulturoteko "Albert Camus" Jura-Esperanto akceptis esperantistojn el Ĉeĥio [[Petr Chrdle]] kaj Milada, lia kunulino.
* Alain Droyer prezentis esperantan muzikon la 25-an de junio.

Jura-Esperanto translokigis sian sidejon al la kulturoteko,
kaj organizas kursojn de esperanto ekde oktobro 2013.

=== 2014 ===
* La 5-an de julio 2014, Jura-Esperanto organizis esperantan tagon kun riĉa programo: "la 200 000a artikolo ĉe Vikipedio", ekspozicio "Esperanto-2014" kun prezentado de originalaj dokumentoj el la [[Nacia Esperanto-Muzeo (Gray)]], kaj spektado de la filmo " Esperanto" de [[Jean-Dominique Gautier]].
* la 11-an de oktobro 2014, Jura-Esperanto ricevis [[Stano Marĉek]], ano de [[Akademio de Esperanto]].

=== 2015 ===
* La 25-an de junio 2015, Jura-Esperanto iĝas registrita asocio sub la nomo [[Dole-Esperanto]].
* De septembro kaj oktobro DOLE-ESPERANTO organizas kursojn en [[kulturoteko "Albert Camus" en Dole]] kaj l'Escale, centre social du Poiset 2, bd de la corniche.

=== 2016 ===
* La 29-an de aprilo 2016, Dole-Esperanto bonvenigis esperantistoj el [[Seatlo]], Les kaj Arlyn Kerr. Tiuokaze estis la unua ĉiĉeronado en esperanto de la [[Pasteur-muzeo en Dole]].
* La 22-an de oktobro 2016 okazis Esperanto-sabato en "Centre social Escale". Pli ol 30 uloj partoprenis el Dole, [[Diĵono]], [[Bezansono]], [[Valentigney]], [[Belfort|Belforto]], [[Chalon-sur-Saône]], [[Bourg-en-Bresse]], [[Mesvres]], [[Liono]] ktp. Dum tiu okazo Magali Lautrou kaj Olivier Buisson prezentis sian verkon : [[La Strigo de Diĵono]], disponebla ĉe la turisma oficejo en Diĵono en 4 lingvoj (franca,angla,germana,esperanta), eldonita en 2016.
* De oktobro 2016 Dole-Esperanto estas en kontakto kun la esperantistoj de la ĝemelita urbo [[Sestri Levante]].

=== 2017 ===
* La 14-an de januaro 2017, okazis Esperanto-sabato en "Centre social Escale".
* La 27-an de julio delegacio de Dole-Esperanto estis akceptita de ''Valentina Ghio'', urbestrino de [[Sestri Levante]], ĝemela urbo de Dole, pere de [[Grupo Esperanto-Tigulio (GET)]].
* La 7-an de oktobro 2017, okazis Esperanto-sabato en "Centre social Escale".

== Notoj kaj referencoj ==
{{Referencoj}}

== Vidu ankaŭ ==
* [[Komunumoj de Jura]]
* [[Listo de urboj de Francio]]
* [[Kulturoteko "Albert Camus" en Dole]]
* [[Dole-Ville (stacidomo)]]

== Eksteraj ligiloj ==
* {{Oficiala retejo}} ({{fr}})
* [http://jxuraseo.free.fr/dole-esperanto_eo.php retejo de la loka Esperanto-grupo] {{Webarchiv|url=https://web.archive.org/web/20230705112451/http://jxuraseo.free.fr/dole-esperanto_eo.php |date=2023-07-05 }} ({{eo}} kaj {{fr}})

[[Dosiero:Dole cathedrale2.JPG|eta|maldekstra|250px|La kolegiejo]]

{{Bibliotekoj}}

[[Kategorio:Dole| ]]
[[Kategorio:Komunumoj de Jura]]
[[Kategorio:Subprefektejoj de Francio]]
[[Kategorio:Urboj de Francio]]
[[Kategorio:Etapaj urboj de Tour de France]]