Benešov

	Benešov
	germane Beneschau
	urbo
	Placo de Masaryk de nordo, en fono Templo de Sankta Anna
Flago	Blazono
	Oficiala nomo: Benešov
Ŝtato	Ĉeĥio
Regiono	Mezbohemia regiono
Distrikto	Distrikto Benešov
Administra municipo	Benešov
Historia regiono	Bohemio
Montaro	Beneŝova montetaro
Situo	Benešov
- alteco	360 m s. m.
- koordinatoj	49° 46′ 58″ N 14° 41′ 19″ O / 49.78278 °N, 14.68861 °O (mapo)
Areo	46,87 km² (4 687 ha)
Loĝantaro	17 035 (2024)
Denseco	363,45 loĝ./km²
Fondo	11-a jarcento
Horzono	MET (UTC+1)
- somera tempo	MET (UTC+2)
Poŝtkodo	256 01
NUTS 3	CZ020
NUTS 4	CZ0201
NUTS 5	CZ0201 529303
Katastraj teritorioj	2
Partoj de urbo	15
Bazaj setlejunuoj	24
	Situo enkadre de Ĉeĥio Situo enkadre de Ĉeĥio
	Vikimedia Komunejo: Benešov
	Retpaĝo: www.benesov-city.cz
	Portalo pri Ĉeĥio

Por aliaj signifoj, bv. rigardi la apartigilan paĝon: Benešov (apartigilo)

Koordinatoj: 49° 46′ 58″ N 14° 41′ 19″ O / 49.78278 °N, 14.68861 °O (mapo)

Ruino de preĝejo de monaĥejo de minoritanoj en Na Karlově en Benešov

Benešov estas distrikta urbo en Mezbohemia regiono en Ĉeĥio. Ĝi estas t.n. komunumo kun plivastigita kompetenteco kaj ankaŭ la plej granda urbo en la distrikto. Ĝi situas 40 km sudoriente de Prago, en averaĝa altitudo 368 m. Ĝia areo estas 4687 ha kaj vivas en ĝi 17 035 loĝantoj (2024). Laŭ la urbo nomiĝas Beneŝova montetaro.

La najbaraj municipoj de la setlejo estas Struhařov, Chlístov, Václavice, Bukovany, Bystřice, Mrač, Neveklov, Petroupim, Soběhrdy, Teplýšovice, Tisem, Týnec nad Sázavou kaj Poříčí nad Sázavou.

Historio

En la 11-a jarcento dum regado de Premislidoj okazadis koloniigo de ĝis tiam neloĝataj regionoj sude de Prago. La unua skriba mencio pri Benešov devenas el la jaro 1219. La unua restadejo de Benešov estis sur loko nomata Na Karlově, kie ekestis sinjora korto, preĝejo kaj apud ili domaro. Poste la centro pro konstruo de urba bazaro transiĝis sur loko de nuna Masaryk-placo. Sur Karlov estis fondita minoritana monaĥejo kaj posedanto fariĝis episkopo de Prago Tobio el Benešov, kiu post nelonga tempo konstruis sian novan sidejon – Konopiště. Post elmorto de Benešovanoj ekposedis Benešov Sternbergoj. Post ili restis al la urbo blazono – okpinta ora stelo en blua kampo. Husana militestro Jan Žižka el Trocnov bruldezertigis monaĥejon en la jaro 1420, kiam li militiris al Prago.

Husanoj ne tute detruis la monaĥejon. Benešov fariĝis signifoplena dum regado de Georgo de Podebrado. En la jaro 1451 en la monaĥejo okazis kongreso kun ĉeesto de Georgo, tiam landa administranto, kaj Eneas Silvio Piccolomini, reprezentanto de la roma kurio. Estis pritraktata paciĝo kun katolika Eŭropo. En la jaro 1473 tie ankaŭ kongresis reĝedzino Johanka kaj dum trihora parolo en dezertiĝinta monaĥeja templo morbonigis ĉeĥan sinjoraron kaj apelis ilin rememori regadon de konkordeco de ŝia edzo kaj forpasinta reĝo Georgo kaj forlasi kverelojn inter si kaj konkorde zorgi pri bono kaj gloro de sia patrujo. Temis pri la plej bona ŝtatana prezentiĝo tiutempa. Johanka laŭ historiisto František Palacký estis prezentota ankaŭ en plia kongreso en Benešov en la jaro 1474, sed tiam okazis granda malagordo inter ŝi kaj reĝo Vladislao la 2-a Jogajlido. Poste la reĝedzino fermiĝis en sia vidvina sidejo en Mělník, kie ŝi en la jaro 1475 forpasis.

En la jaroj 1541–1566 vivis en Benešov sonorilfaristo nomata Matěj Špic, el kies laborejo devenis multe da sonoriloj, kiujn li muldis por preĝejoj en ĉirkaŭo. Granda plago por la urbo estis la Tridekjara milito kaj speciale okupo de sveda armeo en la jaro 1648, pro kies sekvoj la urbo poste suferis multajn jarojn. En la jaro 1703 estis fondita piarista studenta hejmo, en kiu estis instruataj rundimentaj konoj kaj ekestis ankaŭ gimnazio. Benešov elaĉetis sin el servuteco en la jaro 1802 kaj kiel etnike ĉeĥa urbo ĝi fariĝis loko de patriotaj aktivaĵoj. Ekde la jaro 1871 iras tra la urbo fervoja linio Prago – České Budějovice.

Sabate la 21-n de decembro 1918 estis en Benešova stacidomo solene bonvenigita prezidento de la respubliko Tomáš Garrigue Masaryk, kiu tra ĉi tie reveturis el emigracio al Prago per speciala trajno.

Dum la dua mondmilito la urbo fariĝis konsisto de soldata ekzercejo de Armiloj SS Benešov kaj ĝiaj loĝantoj devis la 1-an de aprilo 1943 forloĝiĝi.

Memorindaĵoj

Preĝejo Sankta Nikolao – preĝejo kun memstara masonita kampanelo sur altaĵo Karlov devenas el la 13-a jarcento, estis multfoje alikonstruata. En la kampanelo estas dokumentita sonorilo František (Francisko) el la jaro 1480 de Venceslao el Velvary, sonorilo Mikuláš (Nikolao) el la jaro 1483 de la sama sonorilfandisto kaj sonorilo Salvátor (Salvatoro) el la jaro 1603 de Jakub Konvář.
Ruino de monaĥeja preĝejo de minoritanoj – la monaĥejo estis fondita en la unua duono de la 13-a jarcento kaj en la jaro 1420 estis kune kun la tuta urbo forbruligita fare de husanoj. Apud la monaĥejo staras masonita sonorilturo en kiu troviĝas valora sonorilo el la jaro 1322 de sonorilfaristo Rudger, kiu estas la dua plej malnova datumita sonorilo en Ĉeĥio. La sonorilo estis trovita okaze de fosado en postrestaĵoj de estinta Minoritana monaĥejo en la jaro 1799.
Piarista studenta hejmo kaj preĝejo Sankta Anna – estis fondita en la jaro 1703 fare de František Karel Přehořovský el Kvasejovice. La tuta konstruaĵo estis finkonstruita nur en la jaro 1717 fare de Jan Josef el Vrtba, la plej alta burgrafo de la Ĉeĥa reĝolando, kiu al la monaĥejo konstruigis la preĝejon Sankta Anna. Super la ĉefa enirejo estas lia blazono kun latinlingva surskribo.
Konopiště (kastelo) – fondita verŝajne fine de la 13-a jarcento
Malnova juda tombejo – fondita en la 17-a jarcento, funkciis ĝis la jaro 1883, post la jaro 1980 estis preskaŭ likvidita, nun parketo kun kelkaj tomboŝtonoj
Bierfarejo Ferdinand – gardata kultura memorindaĵo el la komenco de 20-a jarcento
Konstruaĵo de gimnazio – konstruita en novrenesanca stilo en la jaroj 1905 – 1907
Domo de Josef Suk – domo, kie dum finaj jaroj de la vivo loĝis kaj ankaŭ mortis komponisto kaj violonisto Josef Suk pli aĝa
Konstruaĵo de stacidomo – enskribita en Listo de nemoveblaj kulturaj memoraĵoj en Ĉeĥio

Preĝejo Sankta Nikolao kun kampanilo
Kastelo Konopiště
Preĝejo Sankta Anna
Gimnazio, ĉefa enirejo

Loĝantaro

Evoluo de nombro de loĝantoj

La datoj devenas el datumbazo de Vikidatumoj

Jaro	Loĝantoj
1869	5 345
1880	6 240
1890	7 413
1900	8 450
1910	8 857
1921	7 828

Jaro	Loĝantoj
1930	8 307
1950	9 110
1961	9 348
1970	10 769
1980	15 172
1991	15 892

Jaro	Loĝantoj
2001	16 323
2011	16 264
2014	16 520
2016	16 555
2017	16 544
2018	16 522

Jaro	Loĝantoj
2019	16 656
2020	16 758
2021	16 369
2022	16 448
2023	16 875
2024	17 035

Partoj de urbo

La urbon kreas du katastraj distriktoj kaj dek kvin lokaj partoj:

Benešov u Prahy (sur dekstra flanko de Konopišťský potok (Kopišťský rivereto)): centro kaj lokaj partoj Baba, Bedrč, Boušice, Červený Dvůr, Dlouhé Pole, Chvojen, Konopiště, Mariánovice, Okrouhlice, Pomněnice a Radíkovice;
Úročnice (sur dekstra flanko de Konopišťský potok): lokaj partoj Úročnice, Buková Lhota kaj Vidlákova Lhota.

Kulturo

En Benešov estas urba biblioteko kaj kinejo, malfermita estas ankaŭ Belarta Muzeo kaj filio de Muzeo de regiono sub Blaník, kiu troviĝas en secesia domo nr. 74. Tiun ĉi domon konstruis en la jaroj 1904–1905 laŭ planoj de Marcel Dusil Okresní hospodářská záložna v Benešově (distrikta ekonomia monpruntejo). En la jaro 1992 ĉi tie estis al publiko alirebligita ekspozicio dediĉita al historio de la urbo kaj ĉirkaŭo, al artaj memoraĵoj de la regiono kaj al belartistoj, kiuj ĉi tie laboris. En Benešov funkcias ankaŭ la urba teatro kaj kulturdomo Karlov.

Sporto

En Benešov aktivas kelke da sportaj kluboj: hokea, futbala, florbala, korbopilka, retpilka, flugkikada, ĵuda, karatea.

En Benešov troviĝas glacistadiono, futbala ludejo, Sokola gimnastejo kaj naĝostadiono.

Esperanto en Benešov

Esperanto-rondeto en la urbo funkcias ekde 1983. Ĝia longjara prezidanto estas Václav Stibůrek. Inter la 12-a kaj la 14-a de oktobro 2018 Benešov estis gastiganto de la Konferenco de Ĉeĥa Esperanto-Asocio (^[1]).

Homoj

Naskiĝintoj

Adam Trajan (1586–1650), čeĥa predikisto kaj verkisto
Otakar Novotný (1880–1959), arĥitekto, profesoro
Vladimír Haering (1882–1942), militkuracisto, legiano kaj rezistanto
Karel Nový (1890–1980), verkisto kaj ĵurnalisto
Vladimír Antušek (1901–1968), pentristo, aŭtoro de mozaiko en katedralo de sankta Vito en Praga burgo
Jan Noha (1908–1966), verkisto
Václav Krása (* 1951), sendito, prezidanto de Nacia konsilantaro de handikapuloj
Vladimír Hirsch (* 1954), komponisto kaj muzikisto
Miroslav Beránek (* 1957), estinta ĉeĥoslovaka futbalisto
Kateřina Winterová (* 1976), aktorino de Nacia teatro en Prago, kantistino Ecstasy of St. Theresa
Monika Absolonová (* 1976), muzikala kantistino kaj aktorino
Jitka Bartoničková (* 1985), ĉeĥa atletino, anino de olimpika teamo
Aneta Langerová (* 1986), ĉeĥa kantistino

Personoj ligitaj al Benešov

Svatopluk Čech (1846–1908), poeto, prozaisto, publicisto kaj esplorvojaĝanto, naskiĝinto el Ostředek, honora civitano de Benešov
Karel Vladislav Zap (1812–1871), historiisto kaj verkisto, vivis kaj mortis en Benešov
František Veselý (1863–1935), čeĥa kaj ĉeĥoslovaka advokato kaj politikisto, urbestro de Benešov
Josef Suk pli aĝa (1874–1935), komponisto, violonisto kaj pedagogo, vivis kaj mortis en Benešov
Emil Artur Longen (1885–1936), dramisto, reĝisoro, aktoro, verkisto kaj pentristo studis gimnazion en Benešov kaj mortis ĉi tie
Ladislav Šíma (1885–1956), pentristo, profesoro de Gimnazio en Benešov
Vladislav Vančura (1891–1942), verkisto, dramisto, filma reĝisoro, studis gimnazion en Benešov
Vladimír Pičman (* 1935), poeto, redaktisto, tradukisto, studis gimnazion en Benešov
Josef Topol (1935–2015), dramisto, poeto, studis gimnazion en Benešov
Michal Viewegh (* 1962), verkisto kaj publikisto, studis gimnazion en Benešov