Eksterlingvaj verkistoj
Tio ĉi estas Listo de eksterlingvaj verkistoj (foje nomataj 'ekzofonaj' verkistoj[1][2] aŭ translingvaj verkistoj[3]) t.e. tiuj kiuj verkas eksterlingve, tio estas en lingvo ne ĝenerale rigardata kiel ilia unua aŭ denaska lingvo, ĝenerale lingvon kiun ili 'adoptis'[4]. Aleksandra Lun (en kies hispanlingva libro Los Palmimpestos[5] ŝi prezentas plurajn verkistojn, kiuj ĉiuj ne verkis en sia gepatra lingvo kiel ekzemple ĉiuj aŭtoroj kiuj verkas en Esperanto[6]), opinias ke ŝanĝo de genro aŭ de lando, same kiel ne verki en sia gepatra lingvo, estas facile rigardata kiel iom perfida. Tamen ĉiu verkisto estas libera verki en iu ajn lingvo de sia prefero, ĉar lingvo estas nenies propraĵo[7].
Eksterlingvaj verkistoj
[redakti | redakti fonton]Kiuj estas ĉi tiuj "internaciaj verkistoj", kiuj tiel bone regas alian lingvon, ke ili verkas literaturajn ĉefverkojn en tiu lingvo? La kialoj por verki en lingvo kiu ne estas via denaska lingvo povas esti personaj, politikaj aŭ artaj. Foje la celo estas krei ion novan kaj valoran kun fremda lingvo.
Verki en alia lingvo estas defio por multaj verkistoj, sed aliflanke la lingvoj de la 'grandaj popoloj' malfermis la vojon al tutmonda sukceso por iuj aŭtoroj.
La listo estas intence mallonga, evitante kompleksajn detalojn pri etneco/nacieco kaj simile: la donitaj landoj kaj/aŭ lingvoj estas nur gvidilo al la ĉefa origino kaj eksofona lingvo de la verkisto - por detaloj vidu la koncernan artikolon pri la verkisto.
Esperanto-verkistoj
[redakti | redakti fonton]- Abel Montagut, kataluna-esperanta verkisto
- Ba Jin (ĉine 巴金, esperante Bakin), ĉina verkisto kiu verkis en la ĉina kaj Esperanto.[8]
- István Nemere, hungara-esperanta verkisto
- William Auld, skota-esperanta verkisto
- Trevor Steele, aŭstralia-esperanta verkisto
- Spomenka Ŝtimec, kroata-esperanta verkistino
- Llna Gabrielli, itala-esperanta verkistino
- Julian Modest, bulgara-esperanta verkisto
- John Islay Francis, skota-esperanta verkisto
- Vidu ankaŭ: Aŭtoroj de originala esperantlingva literaturo (ne nur verkistoj, sed ankaŭ tradukistoj)
Ne-esperantistaj verkistoj
[redakti | redakti fonton]- Tanja Maljarĉuk, ukraina verkistino kaj ĵurnalistino laboranta en Vieno (Aŭstrio) verkas ankaŭ en la germana.
- Kader Abdolah, persa–nederlanda verkisto, poeto kaj kolumnisto kiu skribas en la nederlanda.
- Yoko Tawada, japana-germana verkistino
- Dragica Rajčić, kroata poeto kiu verkas en la germana[9]
- Adel Karascholi, siria poeto kiu verkas en la germana
- Aleksandra Lun, pola verkistino kiu verkas en la hispana
- Chimamanda Ngozi Adichie, niĝeria verkistino kiu verkas en la angla
- Milan Kundera, ĉeĥa-franca verkisto[10]
- Jiří Gruša, ĉeĥa-germana verkisto[10]
- Libuše Moníková, ĉeĥa verkistino kiu verkis en la germana[10]
- Stanislav Struhar, ĉeĥdevena germana verkisto
- Ota Filip, ĉeĥa verkistino kiu verkas en la germana[10]
- Věra Linhartová, ĉeĥa verkistino kiu verkis en la franca[10],
- Pierre Lepori, svisa verkisto kiu verkas en la itala kaj franca
- Feridun Zaimoglu, turkdevena germana verkisto
- Abbas Khider, irakdevena germana verkisto
- Zsuzsanna Gahse, hungardevena germana verkistino
- Olga Grjasnowa, germana verkistino de azerbajĝana deveno
- Omar Jusef Sulejman, siria kaj franca verkisto, kies denaska lingvo estas la araba
- Dorĵe Batu, ukraina verkisto naskita en Rusio kaj kies gepatraj lingvoj estas la burjata kaj rusa kiu verkas en la ukraina
- Olha Kobilanska, ukraina-germana verkistino
- Wladimir Kaminer, germana verkisto de juda-rusa deveno
- Emile Coran, franca filozofo naskita en Rumanio kaj studanta la francan en plenaĝeco
- Chinua Achebe, niĝeriano kiu vivis plejparto de sia pli posta vivo en Usono. denaska parolanto de la Igba lingvo kiu verkis unuavice en la angla.
- Sholem Aleichem, naskiĝinto en la rusa Imperio kiu poste elmigris al Svislando. Lia denaska lingvo estis la jida, sed li ankaŭ verkis en la hebrea kaj rusa.
- Nadeem Aslam, pakistana-brita romanisto
- Thomas Stearns Eliot, usona kaj franca verkisto naskita en Usono
- Samuel Beckett, irlanda-franca dramaturgo kaj romanisto
- José María Blanco White, hispana-angla verkisto
- Karen Blixen (Isak Dinesen), dana verkisto kiu verkis en la dana kaj la angla.
- André Brink, sudafrika romanisto kiu verkas en la angla kaj afrikansa.
- Joseph Brodsky, rusa-usona poeto kaj verkisto naskita en Rusio
- Eugen Chirovici, rumana-brita romanisto
- Don Mee Choi, korea-usona poeto kaj tradukisto
- Emil Cioran, rumana-franca verkisto
- Joseph Conrad, pola-brita romanisto
- Boris Fishman, rusa-usona romanisto
- Kahlil Gibran, libana-usona poeto
- David Dephy, kartvela-usona poeto, romanisto, eseisto kaj multmedia artisto
- Julien Green, usona verkisto kiu verkis en la franca
- Xiaolu Guo, ĉina-brita romanisto
- Najat El Hachmi, maroka-kataluna romanisto kaj ĵurnalisto
- Aleksandar Hemon, bosnia-usona romanisto kaj ĵurnalisto
- Stefan Heym, germana-usona romanisto
- Rolando Hinojosa, usona-meksika romanisto
- Khalid Hosseini, afgana-usona romanisto
- Nancy Huston, kanada romanisto
- Kazuo Ishiguro, japana-brita romanisto
- Tahar Ben Jelloun, maroka-franca romanisto
- Ha Jin, ĉina-usona poeto kaj romanisto
- Diego Jourdan Pereira, uruguaja-ĉilia verkisto
- Jack Kerouac, usona-kebekia romanisto kaj poeto
- Yasmina Khadra, alĝeria-franca romanverkisto
- Imam Ahmad Raza Khan, barata urdu-araba-persa-hindia sufiisma poeto kaj verkisto.
- Arthur Koestler, hungara-brita aŭtoro kaj ĵurnalisto
- Agota Kristof, hungara-franca romanisto
- Milan Kundera, ĉeĥa-franca verkisto
- Jhumpa Lahiri, brita-usona verkisto, verkanta en la itala
- Tahar Lamri, alĝerian-itala ĵurnalisto kaj verkisto de noveloj
- Claudileia Lemes Dias, brazila-itala romanisto
- Aga Lesiewicz, pola-brita romanisto,
- Hideo Levy, japananlingva aŭtoro kiu naskiĝis en Usono
- Yiyun Li, ĉina-usona verkistino kiu verkas en la angla
- Antonio Tabucchi, itala verkisto kiu verkis ankaŭ libron en la portugala
- Jonathan Littell, usona-franca romanisto
- Ramon Llull, majorka, kataluna, latina-araba verkisto
- Lucian, siria satiristo kiu verkis en la atika (dialekto de la antikva greka lingvo)
- Amin Maalouf, libana-franca romanisto
- Merab Mamardashvili, kartvela filozofo kiu verkis ekskluzive en la rusa
- Vladimir Nabokov, rusa-usona romanisto
- C.W. Nicol, kimra-japana verkisto
- Téa Obreht, bosnia-usona romanisto
- Fernando Pessoa, portugala-angla/franca poeto
- Edith Philips, usona-franca verkisto kaj edukisto
- Atiq Rahimi, afgana/persa-franca kaj angla romanisto kaj filmreĝisoro
- Ayn Rand, rusa-usona romanisto
- Elif Şafak, turka-angla romanverkiisto kaj ĵurnalisto
- Mohammad-Hossein Shahriar, turka-persa poeto
- Gary Shteyngart, rusa-usona romanverkisisto
- Shumona Sinha, barata-franca romanisto
- Tom Stoppard, ĉeĥa-brita dramaturgo
- Yoko Tawada, japana-germana verkistino
- Stefan Themerson pola-franca-angla romanisto, poeto, filmreĝisoro
- R.S. Thomas, angla poeto, kimra verkisto de aŭtobiografioj kaj memuaroj.
- Matthew Tree, angla-kataluna verkisto kaj romanisto
- Héctor Tobar, guatemala-usona ĵurnalisto kaj romanisto
- Ayelet Tsabari, israela-kanada verkisto
- Anselm Turmeda, Majorcan, kataluna-araba verkisto
- Voltaire, franca filozofo kiu ankaŭ verkis kaj eldonis en la angla
- David Zoppetti, svisa-japana romanisto kaj ĵurnalisto
- Irena Brežná, slovaka-svisa verkisto kaj ĵurnalisto.
- Sholeh Rezazadeh, irana-nederlanda verkistino kaj poetino verkante en la nederlanda
- Romain Gary (Émile Aĵar), rusdevena franca verkisto verkante en la angla kaj franca
- Mira Feticu, rumandevena nederlanda verkistino verkante en la rumana kaj nederlanda
- Louis Wolfson, usona verkisto kiu verkas en la franca malgraŭ lia skizofrenio.
Vidu ankaŭ
[redakti | redakti fonton]Aŭtoroj de originala esperantlingva literaturo
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ (eo) Filip Noubel, "Ekzofona" verkisto: lingvo estas mondo kie vi elektas vivi, rubriko Tutmondaj Voĉoj, p. 4, Heroldo de Esperanto, n-ro 2317, februaro 2021.
- ↑ (eo) Filip Noubel, Intervjuo kun Aleksandra Lun, pola denaskulino, kiu fariĝis fama hispanlingva verkistino, Global Voices en Esperanto, la 20-an de januaro 2021.
- ↑ (en) Steven G. Kellman, Natasha Lvovich, Introduction to Special Issue: Literary Translingualism: Multilingual Identity and Creativity (PDF) (Academia.edu), En: L2 Journal, Volume 7 (2015), Special Issue, paĝoj 3-5
- ↑ (en) Yoko Tawada's Portrait of a Tongue: An Experimental Translation by Chantal Wright, An Experimental Translation by Chantal Wright Arkivigite je 2022-06-16 per la retarkivo Wayback Machine, University of Ottawa Press, 2013
- ↑ Los Palmimpestos, Goodreads
- ↑ (en) Sabine Fiedler, Literary Translingualism in Esperanto, En: Steven G. Kellman, Natasha Lvovich, The Routledge Handbook of Literary Translingualism, paĝoj 113-124.
- ↑ (nl) Schrijfster Aleksandra Lun: 'Een taal is niemands eigendom’, BRUZZ, la 4-an de oktobro 2020.
- ↑ (en) Geoffrey Sutton, Concise Encyclopedia of the Original Literature of Esperanto, paĝo 180, eld. Mondial, Novjorko, ISBN 978-1-59569-090-6
- ↑ (en) Ein Haus, nirgends, Scottish Poetry Library
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 (de- Renata Cornejo, Heimat im Wort Zum Sprachwechsel der deutsch schreibenden tschechischen Autorinnen und Autoren nach 1968 Eine Bestandsaufnahme, p. 20, Praesens Verlag, Wien 2010, ISBN 978-3-7069-0602-9