Henrik Wergeland

Henrik Wergeland
Persona informo
Naskonomo	Henrik Arnold Wergeland
Naskiĝo	17-an de junio 1808 (1808-06-17) en Kristiansand
Morto	12-an de julio 1845 (1845-07-12) (37-jaraĝa) en Christiania
Mortis pro	Naturaj kialoj vd
Mortis per	vd
Tombo	Vår Frelsers gravlund en Oslo vd
Religio	luteranismo vd
Lingvoj	norvega • dana vd
Loĝloko	Grotten • Q11975534 vd
Ŝtataneco	Norvegio vd
Alma mater	Universitato de Oslo Osla Katedrala Lernejo vd
Familio
Patro	Nicolai Wergeland (mul) vd
Patrino	Alette Dorothea Wergeland (en) vd
Gefratoj	Camilla Collett (en) , Augusta Antoinette Wergeland Vedøe (en) , Harald Titus Alexis Wergeland (en) kaj Joseph Frantz Oscar Wergeland (en) vd
Edz(in)o	Amalie Sofie Bekkevold (en) (1839–nekonata valoro) vd
Infanoj	Olaf Knudsen (en) vd
Profesio
Alia nomo	Siful Sifadda vd
Okupo	poeto arkivisto ĵurnalisto teologo historiisto verkisto dramaturgo vd
Postenoj Postenoj National archivist of Norway (en) (1840–1845) vd
Membrecoj Membrecoj Reĝa Norvega Scienca Societo vd
vd	Fonto: Vikidatumoj

Henrik Arnold WERGELAND (naskiĝis 17-a de junio 1808 en Kristiansand, Norvegujo, mortis 12-a de julio 1845 en Christiania) estis norvega aŭtoro. Multaj pensas pri li kiel la plej grava lirikisto de Norvegujo tra la tempoj. Oni komparas lin al poetoj kiel Byron, Puŝkin kaj Victor Hugo. Li havis kelkajn kaŝnomojn, la plej konata estas Siful Sifadda. La poezio de Wergeland estas malfacile tradukebla, kaj li kelkfoje esprimis ke aparteni al malgranda lingvosocio estas malhelpo. Lia sento de manko de mondlingvo ekzemple esprimiĝis en la poemo "Følg Kaldet" (1844). Sed li samtempe vidis la sencon en verki por "eta amikema ularo".

Malgraŭ ke Wergeland ankaŭ estis grava dramisto, liaj dramoj restas tro nekonataj.

Wergeland estis tre agema, kaj faris pionirajn laborojn en pluraj kampoj en la juna Norvegujo post 1814. Li estis nelacigebla instruisto kaj varmkora prizorgisto. Li kontribuis fonde fari la novan ŝtaton kulturnacio, per sia verkado kaj per sia multflanka agado. Li ankaŭ interesiĝis pri la lukto por libereco de subpremitaj popoloj de aliaj lokoj en la mondo, kiel en Polujo, Irlando kaj Brazilo. Li kunflankis kun Barato kontraŭ la koloniiga potenco.

Patrioto kaj mondcivitano

En Norvegujo oni skribis la danan lingvon, sed Wergeland volis ke la juna ŝtato Norvegujo havu memstaran norvegan skriblingvon. Li ekuzis apartajn norvegajn vortojn, kaj norvegajn fleksiojn en siaj tekstoj. Li eĉ verkis kantojn en dialektoj. Wergeland laboris por norvega sendependceo, sed samtempe li ankaŭ sekvis kion okazis en eksterlando. Li skribis honorpoemon pri la Julia monarkio, kaj riproĉis la rusan caron post la atako al Polujo en 1831. Per sia plumo li subtenis la strebojn por libereco en aliaj mondpartoj. En sia verkado li ne ĝenis sin pri landlimoj, sed skribis pri kaj Barato kaj Brazilo.

Kelkaj de liaj verkoj

• Digte. Første Ring, 1829
• Skabelsen, Mennesket og Messias, 1830
• Spaniolen, 1833
• Papegøien : et Fastelavensriis, 1835 (de Siful Sifadda)
• De Sidste Kloge, 1835 (de Siful Sifadda)
• Barnemordersken, 1835
• Stockholmsfareren, 1837 (de Siful Sifadda)
• Vinterblommer i Barnekammeret, 1840
• «Vord Lys» kaj «Skaaltale for et godt Aar», 1840
• Jan van Huysums Blomsterstykke, 1840
• Mig selv, 1841
• Norges Konstitutions Historie, 1841-43
• Svalen : et skærsommermorgensæventyr for mødre som har mistet børn, 1841
• Jøden : ni blomstrende tornekviste, 1842
• Jødesagen i det norske storthing, 1842
• Den engelske Lods, 1844
• Jødinden : elleve blomstrende tornekviste, 1842
• Mennesket, 1845
• Til min Gyldenlak, 1845
• Hassel-Nødder : med og uden Kjerne, dog til Tidsfordriv, plukkede af min henvisnede Livs-Busk, 1845
• Fjeldstuen, 1845

Verkoj tradukitaj al Esperanto

• La Papilio (Sommerfuglen), tradukita de Odd Tangerud

Periodaĵoj

Kiel verkisto

• For Almuen, 1830-1839
• For Menigmand, 1836-38
• For Arbeidsklassen, 1839-45

Kiel redaktoro

• Statsborgeren : en tidende for Norges vel