Saltu al enhavo

Vjetnamoj

El Vikipedio, la libera enciklopedio
Vjetnamoj
Kinh-homoj
người Việt
người Kinh
Junulinoj vestantaj aŭzaĵojn ĉe la Lago Hoan Kiem.
etno
Viet-Muong peoples
Suma populacio
~90 000 000
Ŝtatoj kun signifa populacio
 Vjetnamio 82085826 (2019) [1]
 Usono 2067527 (2016) [2]
 Kamboĝo 400000-1000000 [3][4][5]
 Japanio 420415 (2020) [6]
 Francio ~400000 [7][8]
 Tajvano 320000 (2019) [9]
 Aŭstralio >300000 (2018) [10][11]
 Kanado 240514 [12]
 Sud-Koreio 224518 (2020) [13]
 Germanio 188000 (2019) [14]
 Rusio 150000 [15]
 Laoso 122000 [16]
 Tajlando 100000 [17]
 Ĉeĥio 90000 [18]
 Malajzio 80000 [19]
 Pollando 60000-80000 [20]
 Britio 50000-100000 [21]
 Angolo 45000 [22]
 Ukrainio 10000-50000 [23][24]
 Ĉinio (2010) 36205[noto 1]/28199 (2010)[noto 2] [25][26]
 Filipinoj 27600
 Norvegio 27366 (2020) [27]
 Nederlando 23488 (2019) [28]
 Svedio 20676 (2020) [29]
 Makao ~20000 (2018) [30]
 Unuiĝintaj Arabaj Emirlandoj 20000 [31]
 Sauda Arabio 20000 [32][33][34]
 Danio 15953 (2020) [35]
 Belgio 14000 (2012) [36]
 Finnlando 12051 [37]
 Singapuro 12000 (2012) [38]
Lingvo(j)
Vjetnama lingvo
Religio
Ĉefe tradiciaj vjetnamaj kredoj,
signifa nombro da budhistoj,
minoritatoj de kristanoj
kaj aliaj grupoj.[39]
Parencoj
v • d • r

Vjetnamoj (vjetname người Việt aŭ người Kinh), aŭ Kinh-homoj, estas la ĉefa etno loĝanta en Vjetnamio. Ili parolas la Vjetnaman lingvon, kiu estas tonlingvo, kaj kiu malgraŭ kelkaj supraĵaj similecoj al la Ĉina, apartenas al la aŭstralazia lingvaro, ne al la ĉinotibeta, kaj nuntempe estas skribata per latinaj literoj, antaŭe ĝi estas ankaŭ skribita per ĉinaj literoj (chữ nôm)[40]. Dum la Vjetnama milito multaj Vjetnamoj fuĝis el sia lando, kaj nuntempe ekzistas granda Vjetnama diasporo tra la tuta mondo.

Etna grupo parolanta la vjetnaman ĉirkaŭ en Gŭangŝjio nomiĝas ĝingoj[41] (ĉine: 京族, Jīngzú; vjetname: Người Kinh).

Tradicia vivo

[redakti | redakti fonton]

Tradicie la vjetnamoj loĝis en vilaĝoj po de kelkcent ĝis kelkmil da loĝantoj, apud riveroj. Ili estis terkulturistoj. Ilia vivmaniero necesigis kunlaboron. Tradiciaj vjetnamaj domoj estis konstruitaj rekte sur la grundo kaj lokitaj danke al geomanciistoj. La socio estis patriarka, tio estis organizo en kiu la viroj estras sian familion kaj donas sian nomon al la infanoj. Oni nomas la klanon tộc[40].

Originoj

[redakti | redakti fonton]

Skribita historio konas la antikvajn vjetnamojn unue simple kiel la Lạc aŭ Lạc Việt, kaj la landon Vjetnamio kiel Văn Lang. Arkeologia evidenteco de la Bronzepoko "Đông Sơn" Kulturo ( ankaŭ sciata kiel Lạc Socio ) sugestas ke la antikvaj Vjetnamaj homoj estis el la unuaj praktiki agrikulturon.

Laŭ esplora studo farita de la Hôpital Saint-Louis en Parizo, Francio: " la komparo de la Vjetnamaj kun aliaj orientaziaj populacioj montris proksiman genetikan rilaton de la studata loĝantaro kun aliaj Orientanoj ", kun la escepto de sep unika markiloj.

Tiuj rezultoj, kune kun restaĵoj de Taja enzimo-morfoj, indiki teorio de duobla etna origino de la Vjetnama loĝantaro de ĉina kaj taja loĝantaroj.[42]

2001 HLA studo estrita de laboratorioj ĉe la Mackay Memorial Hospitalo en Tajpeo (Tajvano) klasifikas la vjetnaman popolon en la sama genetika fasko kiel la Miao (Hmonga), Southern Han (Suda ĉina), Buyei (Bo Y-homa) kaj taja, kun diferenca familio konsistante Taja ĉina kaj Singapura ĉina, Minnan (Hoklo) kaj Hakka .[43]

Noto pri la nomo de Vjetnamio

[redakti | redakti fonton]

En sia Listo de Normaj Landnomoj de 1989, la Akademio de Esperanto rekomendis la formon "Vjet-Namo" por la lando (kaj sekve Vjet-Namanoj por la vjetnamoj). En sia Listo de Rekomendataj Landnomoj de 2009 ĝi ŝanĝis sian rekomendon al "Vjetnamujo/Vjetnamio" laŭ la superrega lingvouzo.

Notoj

[redakti | redakti fonton]
  1. ↑ Ĉi tiuj datumoj rilatas nur al vjetnamaj civitanoj en kontinenta Ĉinio, eksklude de ĝinjoj kaj datumoj en Honkongo, Makao kaj Tajvano
  2. ↑ Ĉi tiu cifero referas nur al ĝingoj de kontinenta Ĉinio.

Referencoj

[redakti | redakti fonton]
  1. ↑ Report on Results of the 2019 Census. General Statistics Office of Vietnam. Alirita 1 May 2020.
  2. ↑ ASIAN ALONE OR IN ANY COMBINATION BY SELECTED GROUPS: 2016. U.S. Census Bureau. Arkivita el la originalo je 13 February 2020. Alirita 24 September 2017. Arkivigite je 2020-02-13 per Archive.today
  3. ↑ "Ethnic Vietnamese in Cambodia Left in Limbo Without Citizenship", Radio Free Asia, 19 March 2014.
  4. ↑ Vietnamese in Cambodia. Alirita 13 March 2018.
  5. ↑ A People in Limbo, Many Living Entirely on the Water. The New York Times (2018-03-28).
  6. ↑ 令和２年６月末現在における在留外国人数について. Immigration Services Agency, Ministry of Justice (2020-10-09). Alirita 2021-02-02.
  7. ↑ Les célébrations du Têt en France par la communauté vietnamienne (france). Le Petit Journal. Alirita 2020-09-28.
  8. ↑ Étude de la Transmission Familiale et de la Practique du Parler Franco-Vietnamien (in French) Retrieved on 22-12-2015.
  9. ↑ Ŝablona eraro: la argumento titolo estas bezonata.
  10. ↑ 2016 Census Community Profiles. Australian Bureau of Statistics. Arkivita el la originalo je 2017-08-05. Alirita 11 April 2018.
  11. ↑ . Main Features - Country of birth (2012-05-24).
  12. ↑ Census Profile, 2016 Census. Statistics Canada (7 February 2017). Alirita 19 July 2018.
  13. ↑ Vietnam ranks second in number of foreigners staying in RoK
  14. ↑ Bevölkerung in Privathaushalten 2019 nach Migrationshintergrund. Federal Statistical Office of Germany (Statistisches Bundesamt) (28 July 2020).
  15. ↑ (2019) Money and Moralities in Contemporary Asia. Amsterdam University Press. ISBN 9789048543151.
  16. ↑ [1]
  17. ↑ Chủ tịch Quốc hội gặp gỡ cộng đồng người Việt Nam tại Thái Lan (vjetname). Alirita 2021-02-02.
  18. ↑ https://www.e-polis.cz/clanek/specifika-zivota-vietnamske-komunity-v-cr.html
  19. ↑ "Viet Nam, Malaysia’s trade unions ink agreement to strengthen protection of migrant workers", International Labour Organization, 16 March 2015.
  20. ↑ Wietnamczycy upodobali sobie Polskę. Może być ich 60 tys. w naszym kraju (pole). Alirita 2015-11-02.
  21. ↑ Vietnam who after 30 years in the UK. Alirita 2021-02-06.
  22. ↑ Cuộc sống người Việt ở Angola. RFA (1 June 2013).
  23. ↑ Vietnamese come to Ukraine for a better life, although many long to return to homeland. Kyiv Post (December 3, 2009).
  24. ↑ Protecting Vietnamese community in Ukraine. Vietnamese Embassy in Ukraine. Alirita 2021-02-02.
  25. ↑ Major Figures on Residents from Hong Kong, Macao and Taiwan and Foreigners Covered by 2010 Population Census. National Bureau of Statistics of China (April 29, 2011). Arkivita el la originalo je May 14, 2011. Alirita May 4, 2011.
  26. ↑ 中國2010年中华人民共和国第六次全国人口普查数据. 中华人民共和国国家统计局. Arkivita el la originalo je 2012-11-27. Alirita 2014-07-25.
  27. ↑ Immigrants and Norwegian-born to immigrant parents. Alirita 2021-02-02.
  28. ↑ Population; sex, age, migration background and generation, 1 January. Statistics Netherlands. Alirita 2021-02-02.
  29. ↑ Population by country of birth and year. Alirita 2021-02-02.
  30. ↑ Việt Nam opens consulate office in China’s Macau. Alirita 2 February 2021.
  31. ↑ Embassy of the UAE in Hanoi » Vietnam - UAE Relations-Bilateral relations between UAE - Vietnam. Arkivita el la originalo je 2014-01-10. Alirita 2014-02-25. Arkivigite je 2014-01-10 per la retarkivo Wayback Machine
  32. ↑ CỘNG ĐỒNG NGƯỜI VIỆT NAM Ở Ả-RẬP XÊ-ÚT MỪNG XUÂN ẤT MÙI - 2015. Alirita 2021-02-06.
  33. ↑ Người trong cuộc kể lại cuộc sống "như nô lệ" của lao động Việt ở Ả Rập Saudi. Alirita 2021-02-06.
  34. ↑ Tình cảnh ‘Ô-sin’ Việt ở Saudi: bị bóc lột, bỏ đói. Alirita 2021-02-06.
  35. ↑ FOLK1C: Population at the first day of the quarter by region, sex, age (5 years age groups), ancestry and country of origin (angle). Statistics Denmark.
  36. ↑ [2]. Chimviet.free.fr(in French). Retrieved on 2019-11-19.
  37. ↑ Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2021-02-11. Alirita 2021-02-10.
  38. ↑ [3]
  39. ↑ Pew Research Center: La tutmonda religia pejzaĝo 2010 Arkivigite je 2013-07-19 per la retarkivo Wayback Machine (angle)
  40. ↑ 40,0 40,1 Philippe DEVILLERS, Pierre-Bernard LAFONT,  NGUYÊN TRÂN HUÂN, Michèle PIRAZZOLI-t'SERSTEVENS, Matthieu SALOMON, Stéphanie SOUHAITÉ, Christian TAILLARD. (2012) Encyclopædia Universalis VIETNAM.
  41. ↑ "Esperanta-Ĉina Vortaro", Pekino, 1986
  42. ↑ Ivanova R (decembro 1999). “Mitochondrial DNA polymorphism in the Vietnamese population (Mitokondria DNA polimorfismo en la vjetnama loĝantaro)”, Eur. J. Immunogenet. 26 (6), p. 417–22. doi:10.1046/j.1365-2370.1999.00184.x.  Arkivigite je 2013-01-02 per Archive.today Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2013-01-02. Alirita 2015-01-02.
  43. ↑ Lin M (marto 2001). “The origin of Minnan and Hakka, the so-called "Taiwanese" (La origino de Minnan kaj Hakka, tiel nomitaj "Tajvananoj"), laŭ HLA studo”, Tissue Antigens 57 (3), p. 192–9. doi:10.1034/j.1399-0039.2001.057003192.x.  [rompita ligilo]

Vidu ankaŭ

[redakti | redakti fonton]
Ĉi tiu artikolo estas verkita en Esperanto-Vikipedio kiel la unua el ĉiuj lingvoj en la tuta Vikipedia projekto.
Bibliotekoj
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Vjetnamoj&oldid=8782726"