Jonas Lie

*Jonas en syn frou Thomasine Lie yn 1892*

Jonas Lauritz Idemil Lie (Modum, 6 novimber 1833 - Stavern, 5 july 1908) wie in Noarsk skriuwer, dy't hearde ta de Grutte Fjouwer fan de Noarske literatuer.

Libben en wurk

Lie waard berne yn it suden fan Noarwegen, mar brocht in grut part fan syn jeugd troch yn Tromsø, dêr't syn heit haadynspekteur fan de plysje wurden wie. Hy gie nei de seefeartskoalle yn Fredriksværn, mar moast fanwege syn minne eagen in karriêre op see opjaan. Hy gie doe nei de Latynske skoalle yn Bergen en dêrnei gong er nei de Universiteit fan Kristiania yn 1851, dêr't er yn de kunde rekke mei Henrik Ibsen en Bjørnson. Yn 1857 wie er klear my de stúdzje Rjocht.

Hy begûn mei in abbekatepraktyk yn Kongsvinger. De praktyk wie net drok, dat Lie hie it oan tiid en publisearre yn ferskate Noarske blêden. Yn 1866 ferskynde syn earste dichtbondel, Digte, dêr'er net folle súkses mei hie. Yn de neifolgjende jierren kaam er troch de tiid as sjoernalist. Hy fûn net in soad wurdearring foar syn wurk en fertsjinne min. Dan yn 1870 folge syn proazadebút mei Dem Frensynte in samling ferhalen oer de see en it byleauwe, dy't harren ôfspylje in Noard-Noarwegen. Fan 1870 oant 1893 reizge er - mei help fan in reisbeurs - troch Europa. Hy sette earst ôf nei Rome. Hy wenne in skoft yn Noard-Dútslân en brocht de winter faak troch yn Parys. Yn 1882 wie er efkes werom yn Noarwegen, mar al rillegau begûn it reizgjen nei Europa wer. Syn frijwillige ferballing kaam ta in ein yn de maitiid fan 1893, doe't er him deljoech yn Holskogen, by Kristiansund.

Yn dy tiid publisearre er tal fan boeken. De famyljekronyk Familien paa Gilje út 1883 is syn bekendste boek. It is in sterk portret fan in offisiershúshâlding en it bytsje mooglikheden foar de dochters út sokke famyljes om harren maatskiplik te ûntjaan. Guon beskôgje it as it Noarske ekwifalint fan wurk fan Britske skriuwers as Jane Austen en de susters Brontë. Lie skreau ek in stikmannich mearkes. Thomas Mann hie Lie's wurk heech.

Wurk

Digte 1866
Den Fremsynte 1870
Tremasteren Fremtiden 1872
Fortællinger og Skildringer 1872
Lodsen og hans Hustru 1874
Faustina Strozzi 1875
Thomas Ross 1878
Adam Schrader 1879
Rutland 1880
Grabows Kat 1880
Gaa paa! 1882
Livsslaven 1883
Familjen paa Gilje 1883
En Malstrøm 1884
Otte Fortællinger 1885
Kommandørens Døtre 1886
Et Samliv 1887
Maisa Jons 1888
Digte 1889
Onde Magter 1890
Trold I-II 1891-92
Niobe 1893
Lystige Koner 1894
Naar Sol gaar ned 1895
Dyre Rein 1896
Lindelin 1897
Wulffie & Co 1897
Faste Forland 1899
Naar Jerntæppet falder 1901
Ulfvungerne 1903
Østenfor Sol, vestenfor Maane og bagom Babylons Taarn! 1905
Eventyr 1908
Jonas Lie og hans samtidige 1915