A Capela

A Capela
Localización
	43°26′07″N 8°04′20″O / 43.435277777778, -8.0722222222222
Estado	España
Comunidade autónoma	Galicia
Provincia	Provincia da Coruña
Capital	As Neves
Contén a división administrativa	A Capela ; Caaveiro ; Cabalar
Poboación
Poboación	1.185 (2023) (20,43 hab./km²)
Xeografía
Parte de	Eume
Superficie	58 km²
Comparte fronteira con	San Sadurniño ; Cabanas ; Fene ; Monfero ; As Pontes de García Rodríguez ; Neda
Organización política
• Alcalde da Capela	Manuel Meizoso López
	Eleccións municipais na Capela
Identificador descritivo
Código postal	15
Fuso horario	UTC+01:00
Prefixo telefónico	981
Código INE	15018
Sitio web	concellodacapela.es

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: A Capela (homónimos).

A Capela é un concello da provincia da Coruña, pertencente á comarca do Eume. Segundo o IGE en 2015 tiña 1.334 habitantes. O xentilicio é «capelao».^[1]

Poboación

Censo total (2015)	1334 habitantes
Menores de 15 anos	135 (10,12 %)
Entre 15 e 64 anos	797 (59,75 %)
Maiores de 65 anos	402 (30,13 %)

Evolución da poboación de A Capela Fontes: INE e IGE.
1900	1930	1950	1981	2004	2009	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
3.960	4.333	4.792	3.244	1.526	1.399	1.386	1.376	1.366	1.334	1.318	1.274	1.238	1.238	1.232	1.221
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Xeografía

O concello, de 58,00 km²,^[2] limita ao norte con San Sadurniño, ao sur con Monfero, ao leste coas Pontes de García Rodríguez, ao oeste con Cabanas e unha pequena parte ao noroeste linda con Neda .

Ten unha altitude media de 450 m, e está atravesada polos vales dos ríos Eume e Belelle. No val do primeiro están as Fragas do Eume. O Belelle baixa da serra do Forgoselo, e o concello de leste a oeste.

Historia

Desde a Idade Media e durante o Antigo Réxime o territorio do concello era propiedade do mosteiro de Caaveiro.

A comezos do século XIX constituíuse o concello de Caaveiro, pertencente ao Partido Xudicial de Pontedeume. En 1835 constituíuse o concello da Capela, formado por nove parroquias. En setembro de 1836 o concello de Cabanas solicitou á Deputación da Coruña que a parroquia de Cabalar fose incluída no seu territorio. En 1842 a Deputación estudou a redución do número de concellos, pero A Capela contaba daquela con dezaseis parroquias: as actuais máis Vilavella (As Pontes de García Rodríguez), Sillobre e Magalofes (Fene), Regoela, Santa Cruz do Salto e Soaserra (Cabanas).

En xullo de 1925 a parroquia de San Boulo de Caaveiro pasou do concello de Cabanas ao da Capela. O 8 de xullo de 1982 a Xunta de Galicia decretou a segregación das parroquias de Bermui, Espiñaredo, San Pedro de Eume, Ribadeume, A Faeira, Goente e San Xoán de Seixa, que pasaron a formar parte do concello das Pontes^[3].

Goberno municipal

Anxo López Sueiro (PSdeG-PSOE) foi alcalde da Capela dende 1987 ata 2011, encadeando seis mandatos consecutivos. Malia obter cinco maiorías absolutas consecutivas, en 2007 a súa formación baixou aos 4 concelleiros, o que obrigou a asinar un pacto de goberno co único edil do BNG, que mantivo a Sueiro na Alcaldía.

Nas eleccións de 2011, proclamouse alcalde a Manuel Meizoso López, tamén do PSdeG-PSOE, aínda que sen maioría absoluta ao repetir os catro concelleiros do último mandato de López Sueiro.

Completan a corporación dous edís do PPdeG, outros dos dos independentes da AIAC e un concelleiro do BNG.

Patrimonio histórico e artístico

Destaca o Mosteiro de San Xoán de Caaveiro, situado na parroquia da Capela. Estableceuse desde o ano 934 e foi abandonado no 1800. Na actualidade está en proceso de rehabilitación.

A igrexa parroquial de Santiago da Capela, situada no lugar de Pazo, é de orixe románica. Nela destaca a torre campanario, á que se accede dende o exterior mediante unha escaleira de pedra, que se fai de caracol no interior da torre.

A capela de Nosa Señora das Neves, é tamén de orixe románica, do século XIII. Ten planta rectangular dunha soa nave e unha torre engadida do século XIX de planta cadrada e campanario de catro arcos, coroado por unha cúpula de media laranxa.

A igrexa parroquial de San Braulio de Caaveiro é de orixe románica, mantendo a ábsida do século XIII. A fachada foi reconstruída no século XIX. Ten planta rectangular cunha soa nave, de fachada simétrica cun campanario central de dous ocos rematados en pináculos.

A igrexa parroquial de Santa María de Cabalar, é do século XIX. De planta rectangular dunha soa nave e fachada simétrica cun campanario central de dous ocos rematados en pináculos con bola.

Hai cruceiros no Pazo, Cabalar e As Neves.

Da importancia da auga na forma de vida da poboación da Capela da boa mostra a existencia dunha ferrería hidráulica, o machuco, que se atopa no río da Graña, e é unha das poucas construcións deste tipo conservadas en Galicia. Actualmente só se conserva o banzado construído totalmente en pedra, e as bases da que fora a ferrería.

O museo Etnográfico da Capela ten a súa sede central na Casa do Pazo, onde se recrea un fogar tradicional en tanto que unidade básica do sistema cultural galego rural, non só como refuxio da familia, senón tamén respondendo ás necesidades sociais e derivadas dunha economía de autosuficiencia.

O Parque etnográfico do Sesin, a carón do río Sesin, explica os aproveitamentos tradicionais dos recursos das Fragas: os muíños de auga, o carbón vexetal, as castañas, a casca das árbores (principalmente o carballo)...

O Museo da Escola representa un centro de ensino típico de comezos do século XX, facendo fincapé na evolución da ensinanza ao longo dos anos.