Aldo Manuzio
Aldo Manuzio, nado en Bassiano en 1449 e finado en Venecia o 6 de febreiro de 1515, foi un humanista e impresor italiano, fundador da Imprenta Aldina. O seu nome en italiano era Teobaldo Mannucci, pero é máis coñecido pola forma latina do seu nome, Aldus Manutius, adaptada ao galego como Aldo Manucio.
Traxectoria
[editar | editar a fonte]Naceu na cidade de Bassiano, que pola época do seu nacemento pertencía aos Estados Pontificios. Recibiu unha xenerosa educación: estudou latín e grego en Roma e Ferrara, respectivamente, baixo a titoría de Guarino dá Verona. En 1482 foi vivir á cidade de Mirandola co seu vello amigo e compañeiro de estudos Giovanni Pico; alí pasou dous anos, perfeccionando os seus estudos de literatura grega. Cando Pico se trasladou a Florencia, deixou en mans de Manuzio a titoría dos seus sobriños Alberto e Lionello Pío, príncipes de Carpi; pouco tempo despois, o príncipe Alberto Pío proporcionoulle a Aldo terras en Carpi e os fondos necesarios para iniciar un obradoiro de impresión.
A literatura grega
[editar | editar a fonte]Unha das ambicións de Manuzio era evitar que as obras da literatura grega caesen no esquecemento ou a perda física, polo que as converteu nos seus principais proxectos de edición. Na época, só catro cidades italianas compartían a honra de publicar obras mestras da literatura grega: Milán, coa gramática de Lascaris, Esopo, Teócrito, un Salterio grego e Isócrates, publicadas entre 1476 e 1493; Venecia co Erotemata de Chrysoloras publicado en 1484; Vicenza coas reimpresións da gramática de Lascaris e o Erotemata de 1488 e 1490 respectivamente; e para rematar, a cidade de Florencia co Homero impreso por Lorenzo dei Alopa en 1488. Destes traballos, só o Teócrito e o Isócrates publicados en Milán e o Homero florentino eran clásicos gregos.
Traslado a Venecia
[editar | editar a fonte]Manucio seleccionou a cidade de Venecia como o lugar máis adecuado para desenvolver os seus labores; estableceuse alí no ano de 1490, e pouco tempo despois brindou ao mundo as edicións de Hero e Leandro de Museo, o Galeomyomachia, e o Salterio grego. Estes primeiros libros non están datados, pero sen dúbida son as edicións máis antigas sacadas pola imprenta Aldina e son considerados como "os precursores da biblioteca grega"
Ao establecerse definitivamente en Venecia, Manucio rodeouse dun numeroso equipo de estudosos gregos e compoñedores de texto ou caixistas. O seu negocio foi administrado por gregos e por tal razón o grego foi o idioma no que traballou: As instrucións aos encargados de empastar os libros e os caixistas eran dadas en grego e o limiar de todas as súas edicións escribíase nesta lingua. Cidadáns gregos da illa de Creta revisaron manuscritos, leron probas de impresión e déronlle a Manucio modelos de caligrafía grega para fundir tipos deste alfabeto. Sen contar aos artesáns empregados nos labores do seu taller, Manucio mantivo polo menos a trinta destes asistentes gregos dentro da súa familia; A súa enerxía, así como a industria editorial dese tempo era incesante. No ano de 1495 produciu o primeiro volume da edición dun libro de Aristóteles. Catro volumes máis foron completados entre 1497 e 1498. Nove comedias de Aristófanes publicáronse en 1498. Tucídides, Sófocles e Herodoto foron os seguintes libros publicados no ano de 1502; o Hellenos de Xenofonte e un libro de Eurípides en 1503 e Demóstenes en 1504.
Os problemas de Italia, que oprimían duramente á cidade de Venecia, detiveron os traballos de Manucio durante un tempo. Foi en 1508 cando retomou a súa serie cunha edición dos oradores gregos, e en 1509 publicou os traballos menores de Plutarco. Tras isto veu outra parada motivada pola guerra da Liga de Cambrai (1508-16). En 1513 reaparece cunha edición de Platón, que dedica a León X nun prefacio elocuente e sincero comparando as miserias da guerra e os inimigos de Italia cos obxectos tranquilos e sublimes da vida do estudante. Píndaro, Hesiquio e Ateneo seguiron en 1514.
Esta é a lista de traballos principais de Manucio sobre literatura grega. Máis tarde os seus sucesores continuaron o seu labor publicando as primeiras edicións de Pausanias, Estrabón, Esquilo, Galeno, Hipócrates e Lonxino. Outras imprentas traballaban en Italia; e, dos clásicos publicados en Florencia, Roma ou Milán, Manucio tomounas dedicándose a cotexalos cos códices e a corrección dos textos.
Tampouco estivo a Imprenta Aldina ociosa con respecto aos clásicos latinos e italianos. Os Asolani de Bembo, a colección de textos de Poliziano, o Hypnerotomachia Poliphili (Soño de Polífilo), a Divina Comedia de Dante, os poemas de Petrarca, unha colección de poetas latinos da época cristiá, as cartas de Plinio o Mozo, os poemas de Pontano, a Arcadia de Sannazaro, Quintiliano, Valerio Máximo e os Adagia de Erasmo foron impresos, ben primeiras edicións ou cunha beleza dos tipos e o papel non alcanzada anteriormente, entre os anos 1495 e 1514. Para esas publicacións Manucio utilizou a tipografía que leva o seu nome. Dise que foi copiada da escritura propia de Petrarca, e gravada baixo a dirección de Francesco Griffo.
O entusiasmo de Manucio pola literatura grega saíu da súa imprenta. Gañou o recoñecemento dos estudosos contemporáneos, así como a dos seus compañeiros de traballo. Para promocionar os estudos de grego, Manucio fundou unha academia de helenistas en 1500, co nome de A Nova Academia.
En 1499, Manucio casa con María, filla de Andrea Torresano de Arrasa. Andrea xa comprara a imprenta de Nicolas Jenson de Venecia. O nome de Aldo e Asolano asociáronse nas publicacións da imprenta Aldina. Tras a súa morte en 1515, o seu fillo Paolo (1512-1574) e posteriormente o seu neto Aldo (1547-1597) continuaron co seu labor de impresión.
A Manucio atribúeselle a creación da tipografía itálica en 1501. Con todo, é probable que o verdadeiro creador sexa Francesco Griffo, colaborador do impresor. O seu uso difería do actual: utilizábase para crear textos máis compactos e poder facer libros en formatos de peto.
Proxecto Manucio
[editar | editar a fonte]O nome de Aldo Manucio inspirou o Progetto Manuzio [1], un proxecto italiano similar ao proxecto Gutenberg.
Aldus
[editar | editar a fonte]A súa figura deu nome a empresa de software gráfico Aldus, creadora do Pagemaker para Apple Macintosh, que combinados coa linguaxe de descrición de páxinas Postscript e a impresora láser cambiaron o panorama do deseño gráfico nos anos 80 coa difusión da autoedición.
Notas
[editar | editar a fonte]Galería
[editar | editar a fonte]-
Viñeta de Aldo Manucio coa áncora e o golfiño (Venecia, 1502)
-
Páxina da Hypnerotomachia Poliphili (Venecia, 1499)
-
Dobre páxina da Hypnerotomachia Poliphili
-
Páxina das Odas de Horacio con texto en itálicas imitando a cursiva (Venecia, 1501)
| Control de autoridades |
|
|---|