Lista de prefixos e sufixos

Sufixación e prefixación nas linguas do mundo.

O léxico técnico e científico utiliza adoito prefixos e sufixos na creación de palabras que denominen novos conceptos tomándoos habitualmente do latín ou do grego. Como é natural, este feito non se dá só no eido científico.

• Prefixo é todo elemento que se coloca diante dunha palabra ou raíz para modifica-lo significado da palabra ou formar unha nova palabra cun significado diferente.
• Sufixo é todo elemento que se coloca detrás dunha palabra ou raíz co mesmo obxectivo.

A

• a: ausencia, privación, negación. Ante vogal toma a forma an.
  • acromático, anemia, anestesia, anorexia, ápodo, ateísmo, atrofia, avitaminose
• ab: separación
  • abdución, ablación
• ad: dirección, proximidade, contacto
  • adrenal, adución, adverbio, adverso, adxacente
• aero: aire
  • aerofaxia, aeronave, aeroporto
• alo: diferente, variante
  • alóctono, alopatía, alopecia
• alxia: dor
  • artralxia, neuralxia
• anti: oposto, de propiedades contrarias
  • antibiótico, anticonceptivo, anticorpo, anticristo, antihistamínico, antimicrobiano
• antropo: home
  • antropoloxía, antropomorfo
• anxio: relativo ós vasos sanguíneos
  • anxiografía, anxioma
• artro: articulación
  • artrite, artrose
• auto: por un mesmo, propio
  • autobiografía, autoinmune, automático, automóbil, autosuxestión, autótrofo
• axe: pode expresar acción, conxunto de obxectos ou dereitos que se pagan.
  • aprendizaxe, embalaxe
  • ramaxe
  • almacenaxe

B

• bi: dous, dúas veces. Pode tomala forma bis ou biz.
  • bicorne, bimensual, bisexual
  • bisavó

C

• cardio: corazón
  • cardiopatía, electrocardiograma, miocardio
• cefalo: cabeza
  • cefalorraquídeo, cefalotórax
• cida: matador, exterminador
  • bactericida, biocida, espermicida, insecticida, raticida
• co, com e con: simultaneidade, unión, conxunto, participación ou cooperación
  • copiloto, coautor, coexistencia, compadre, convivir
• coco: gran, redondeado
  • estafilococo, pneumococo
• copro: excremento
  • coprofaxia, coprólito
• cromo: cor
  • cromatografía, cromosoma
• crono: tempo
  • cronoloxía, cronómetro, síncrono

D

• derma: pel. Pode adoptar tamén as formas derm, dermat ou dermato, e, como sufixo, dermia.
  • dermatite, epiderma, equinodermo, hipoderme, hipodérmico, paquidermo, taxidermia
• des: privación, negación
  • desconformidade, descontinudo
• dis: dificultade, anomalía. Tamén pode significar negación, contrariedade
  • disfaxia, disglosia, dislexia, dispepsia, dispnea
  • discordancia, desculpa
• duto: (ductus) conduto
  • oviduto

E

• eco
  • ecocardiograma, ecografía, ecoloxía
• ecto: fóra, por fóra, no exterior
  • ectoparasito, histerectomía
• electro: electricidade
  • eléctrico, electrocardiograma, electrodoméstico, electroforese
• endo: dentro, no interior
  • endocardio, endoscopia, endotelio, endóxeno
• entero: intestino, tubo dixestivo
  • enterite, enteromorfo
• epi: sobre
  • epidemia, epiderma, epidural, epílogo
• esperma: esperma, semente
  • espermicida, espermatoxénese
• estoma: boca, abertura
  • estomatoloxía
• eu: ben
  • eucalipto, eutanasia
  • eira
• en/em: dentro de, no interior de
  • enterrar
  • embarcar

F

• fago, faxia
  • aerofaxia, coprofaxia, hematófago
• fero: que leva, lleva, contén ou produce
  • mamífero
• filia: afección, simpatía
  • bibliófilo, anglofilia
• fito: planta, vexetal
  • fitoterapia, micrófito
• fobia: temor (irracional)
  • agarofobia, claustrofobia, fotofobia
• fono: voz, son
  • fonendoscopio, foniatría, lusofonía, teléfono
• forese: migración de substancias
  • electroforese
• foto: luz
  • fotofobia, fotografía

G

• gastr: estómago, zona ventral. Por veces toma as formas gastero e gastro.
  • gasterópodo, gástrico, gastrite, gastroscopia
• glosa: lingua
  • disglosia, glosopeda
• gnose: coñecemento
  • agnóstico, diagnose
• grafos: descrición, escritura, representación fráfica
  • ecografía, fotografía, mecanografía, monografía, tomografía
• grama: escrito, gráfico
  • diagrama, electrocardiograma, telegrama

H

• hemi: medio, metade
  • hemimandíbula, hemiplexia, hemisferio
• hemo: sangue. Tamén pode adopta-las formas hema, hemat, hemato. Nalgún caso, o h desaparece.
  • anemia, hematocrito, hematoma, hematófago, hemorraxia, hipertermia, hemostaxe, uremia
• hetero: outro, diferente
  • heterosexual, heterótrofo, heteroxéneo
• hiper: superioridade, exceso
  • hiperactividade, hipertermia, hipertensión, hipertricose, hipertrofia
• hipo: debaixo de, escaseza
  • hipoderme, hipodérmico, hipotiroidismo
• hister: útero, matriz
  • histerectomía, histeria
• histo: tecido orgánico
  • histoloxía, histocompatibilidade
• homeo: semellante, parecido
  • homeopatía, homeostase
• homo: igual
  • homófobo, homosexual

I

• iatría: rama da medicina que estuda a curación das enfermidades
  • pediatría, psiquiatría, xeriatría
• infra: inferior, debaixo de
  • infrahumano, infraorde, infrascrito
• inmuno: relacionado co mecanismo inmunitario
  • autoinmune, inmune, inmunidade, inmunodepresivo, inmunoloxía
• inter: entre, en medio; neste caso pode adoptar a forma intro, intra. Tamén pode significar 'entre varios'.
  • intercostal, intramuscular, intravenoso
  • interdisciplinar, interespecífico
• iso: igual
  • isotermo
• ite: inflamación
  • dermatite, flebite, gastrite, nefrite
• in: negación, carencia
  • inhumano, inédito

L

• logo
• loxía
  • nefroloxía, reumatoloxía

M

• masto: mama, peito, teta
  • mastite, mastodonte, mastoloxía, mastoplastia
• melas
  • melanoma
• metr: matriz
  • metrite, metrorraxia
• micro
  • microbio, microorganismo, microscópico, microscopio
• mio: músculo
  • miocardio, mioma
• morfo: forma
  • amorfo, morfoloxía

N

• nefro
  • nefrite
• neuro: nervio, sistema nervioso
  • neuralxia, neurose, neurotomía

O

• oma: tumor ou outra alteración patolóxica
  • melanoma, mioma, osteosarcoma, papiloma
• ose: dexeneración, enfermidade ou, ás veces, anomalía. Pode toma-las formas ase ou ese.
  • artrose, diurese, esclerose, estenose, micose, psoríase, silicose
• osteo: relativo ós ósos
  • osteopatía, osteoporose, periósteo
• ovi: ovo, óvulo
  • oviduto, ovíparo, ovopositor
• or: oficio
  • profesor

P

• para: xunto a, á marxe de
  • paradoxo, parasimpático
• paro: que pare, que se reproduce
  • multípara, primípara
• pato: enfermidade, doenza, afección
  • cardiopatía, patoloxía, patóxeno
• peri: ó redor de
  • pericarpio, perímetro, periodental, periósteo, periscopio, perístilo
• plastia: reconstrución
  • mastoplastia, rinoplastia
• plexia
  • apoplexía, hemiplexía, paraplexía
• pneumo: pulmón
  • pneumático, pneumococo, pneumonía, pneumotórax
• podo: pé
  • ápodo, podólogo, pseudópodo
• poli: varios
  • polideportivo, polisémico
• pre: con anterioridade, prioridade
  • prebiótico, precongresual, precordial, prefixo, prehistoria, prenatal, preposición
• pro: antes, diante, ou movemento cara a diante. Tamén, 'en vez de'
  • probiótico, prólogo, promover, proxenitor
  • procónsul, pronome
• proto: prioridade, superioridade
  • proteína, prototipo
• pseudo: falso
  • pseudópodo
• psico
  • psicólogo, psicosomático, psiquiatría
• ptero: ala
  • áptero, coleóptero, himenóptero, quiróptero

R

• raxia: fluxo
  • hemorraxia, metrorraxia
• renal: relativo ós riles
  • adrenal, adrenalina
• retro: cara a atrás
  • retrotraer

S

• sarco: carne
  • sarcoidose, sarcoma
• scopia: exame, vista, exploración
  • fonendoscopio, gastroscopia, microscópico, rinoscopia.
• semi: medio, case
  • semiesférico, semitransparente
• sobre: aumento, exceso, posterioridade no tempo, enriba de
  • sobrenatural
• soma: corpo
  • cromosoma, somático
• sub: baixo, debaixo de. Pode toma-las formas so, sos, su ou sus. Tamén pode te-lo significado de inferior, secundario.
  • subcutáneo, subdural, subsolo, suburbano, suburbio, sufixo
  • sorrir, subarrendar, subdelegado
• super: encima de, máis alá, en exceso
  • supermercado

T

• tanato: morte
  • eutanasia, tanatoloxía, tanatorio
• taxis: ordenación, clasificación
  • taxonomía
• tele: a distancia
  • teléfono, telemedicina, telepatía, televisión
• telio: mamila
  • endotelio, epitelio
• terapia: tratamento (dunha enfermidade)
  • inmunoterapia, quimioterapia, terapeuta, terapia
• termo: calor, quente, temperatura
  • homeotermo, isotermo, termodinámica, termómetro
• tomo, tomía: que corta ou divide; que se corta ou divide en partes
  • átomo, microtomo, tomografía
• torax
  • cefalotórax, pneumotórax, toracotomía
• trans
  • transfusión, transmitir
• trico
  • hipertricose
• trofo: que se alimenta
  • atrofia, autótrofo, heterótrofo, hipertrofia
• tropos: movemento
  • fototropismo

U

• uro
  • uremia, urolitíase, uroxenital

V

• vascular: relativo ós vasos (sanguíneos)
  • intravascular, vascularización

X

• xeno: que xera, produce ou é producido
  • antíxeno, endóxeno, lacrimóxeno, patóxeno
• xeno: alleo, estranxeiro
  • xenofobia, xenolito
• xeria: vellez
  • xeriátrico
• xino: feminino
  • andróxino, xinecoloxía

Z

• zoo: animal
  • protozoo, zoonose, zooplacto