Wak Kimi Janaab' Pakal
| Biografía | |
|---|---|
| Nacemento | 13 de novembro de 799 (Gregoriano) Palenque, México |
| Morte | valor descoñecido |
| Ajaw de Palenque | |
| 17 de novembro de 799 – valor descoñecido ← K'inich K'uk' Bahlam II – Supresión do cargo → | |
| Actividade | |
| Ocupación | monarca |
Wak Kimi Janaab' Pakal[1] ou Janaab Pakal III[2] foi un ahau ou gobernante maia do ajawlal ou señorío de B'aakal, cuxa sede era Lakam Ha', no presente coñecida como a zona arqueolóxica de Palenque, no actual estado mexicano de Chiapas. É tamén referido como 6 Cimi Pakal. O seu nome foi traducido como 6 Escudo Morte. É o derradeiro gobernante que se coñece de Palenque.
Traxectoria
[editar | editar a fonte]De acordo á conta longa do calendario maia, foi entronizado o 9.18.9.4.4 7 k'an 17 muwan, equivalente ó 13 de novembro do ano 799. É o único dato que se coñece deste personaxe, o cal foi atopado nunha vasilla de cerámica de cor negra do complexo cerámico Balunté.[3] A vasilla foi atopada nun complexo residencial. Esta data é, ademais, a última que se ten documentada de Palenque.[4]
Pola forma en que se escribiron as datas do calendario obsérvase unha influencia das culturas do centro de México. Crese que foi nesta época cando ocorreu o colapso de Palenque. Aínda que existe un ladrillo con data do ano 814 que se atopou en Comalcalco que ten o glifo de B'aakal, descoñécese se este fai referencia a Palenque ou a Comalcalco, pois esta última localidade tamén utilizou o mesmo glifo.[5]
Notas
[editar | editar a fonte]Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Eggerbrecht, Eva; et al. (2001). Maya' Amaq'. Mundo maya (en castelán). Guatemala: Fundación Cholsamaj. ISBN 99922-56-41-9. Consultado o 11 de xaneiro de 2013.
- Florescano, Enrique (2009). Los orígenes del poder en Mesoamérica (en castelán). México: Fondo de Cultura Económica. ISBN 978-607-16-0140-7.
- Grube, Nikolai (2006). Los mayas (en castelán). China: Könemann. ISBN 978-3-8331-1959-0.
- Liendo Stuardo, Rodrigo (2003). La organización de la producción agrícola en un centro maya del Clásico: patrón de asentamiento en la región de Palenque, Chiapas, México (en castelán). México: Instituto Nacional de Antropología e Historia. ISBN 970-18-9510-X. Consultado o 12 de xaneiro de 2013.
- Skidmore, Joel (2008). "The Rulers of Palenque. A Beginner's Guide" (PDF) (en inglés). Mesoweb Publications. Consultado o 16 de decembro de 2012.