Saltar ao contido

Universidade de Coímbra

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Universidade de Coímbra
Universidade de Coimbra
Datos xerais
Fundación1290 / 1537
Datos actuais
Alumnos23,386 (2013)[1]
Datos de contacto
Páxina webuc.pt
Facebook: univdecoimbra Twitter: univdecoimbra Instagram: ucoimbra BNE: XX129261 Dialnet: 2431740 Editar o valor en Wikidata
[ editar datos en Wikidata ]

A Universidade de Coímbra (UC) é unha universidade pública de investigación en Coímbra, Portugal. Establecida por primeira vez en Lisboa en 1290, cambiou de sede varias veces até ficar definitivamente en Coímbra en 1537. Está entre as universidades máis antigas en funcionamento continuo do mundo, a máis antiga de Portugal, e tivo un papel influente no desenvolvemento da educación superior na Lusofonía.[2] En 2013, a UNESCO declarou a universidade Patrimonio da Humanidade, sinalando a súa arquitectura, cultura e tradicións únicas e o seu papel histórico.[2]

A universidade contemporánea está organizada en oito facultades, que outorgan títulos de licenciado, mestre (máster) e doutor. Dá nome ao Grupo Coimbra de universidades europeas fundado en 1985, do que foi membro fundador. Con máis de 20.000 estudantes matriculados, máis do 15% internacionais, é unha das universidades máis cosmopolitas de Portugal.[3] [4]

Entre os antigos alumnos de Coímbra ao longo dos séculos figuran o poeta nacional portugués Luís de Camões, o matemático Pedro Nunes, moitos estadistas, primeiros ministros e presidentes de Portugal e o premio Nobel António Egaz Moniz.

Historia

[editar | editar a fonte]

Idade Media

[editar | editar a fonte]
O rei Dinís I de Portugal ratificou o Studium Generale en Portugal en 1290.
Estatua de Don Dinís, en Coímbra.

A universidade foi fundada en 1290 polo rei D. Dinís, comezando a súa existencia en Lisboa co nome de Studium Generale (Estudo Geral).[5] Scientiae thesaurus mirabilis, a carta real que ratificaba a institución da universidade estaba datada o 1 de marzo dese ano. Tíñanse feito esforzos polo menos desde 1288 para crear esta primeira universidade en Portugal, a segunda máis antiga na Península Ibérica. A confirmación do Papa Nicolao IV tamén se deu en 1290 (o 9 de agosto); de acordo coa Bula poderían establecerse todas as Facultades "lícitas", agás a de Teoloxía. As Facultades de Letras, Dereito, Dereito Canónico e Medicina foron as primeiras en crearse. Porén, non permaneceu moito tempo en Lisboa. En 1308, probabelmente por problemas de emancipación da Igrexa (as relacións entre esta e o poder político eran algo tensas na época) e conflitos entre os habitantes da cidade e os estudantes, a universidade trasladouse a Coímbra. Esta vila xa contaba con tradición na educación, sendo sede do colexio do Mosteiro de Santa Cruz. A universidade estableceuse entón no lugar coñecido como "Estudos Velhos", que corresponde grosso modo á zona onde hoxe se atopa a Biblioteca Principal.

En 1338, durante o reinado de Afonso IV, foi trasladada de novo a Lisboa, de onde volveu en 1354, esta vez ao centro da cidade, daquela en expansión. En 1377, durante o reinado do rei Fernando, foi trasladada de novo a Lisboa, onde permaneceu durante un século e medio. A autorización para unha Facultade de Teoloxía probabelmente data deste período, arredor de 1380.

Sede definitiva. Idade Moderna e Contemporánea

[editar | editar a fonte]

En 1537, durante o reinado de Xoán III, a universidade trasladouse definitivamente a Coímbra, onde se instalou no Palacio de Alcaçova, despois adquirido á Familia Real en 1597.[6]

A institución universitaria, incluíndo todos os libros da súa biblioteca, trasladouse de Lisboa a Coímbra. Aos profesores non se lles garantiu un posto no novo local e moitos non se desprazaron; de feito, a maior parte do novo profesorado estivo anteriormente na Universidade de Salamanca. Na súa maior parte, o currículo mantívose.[7] Ao mesmo tempo, creáronse colexios universitarios (suprimidos no s. XIX[8]), acometeuse unha reestruturación dos currículos e admitíronse novos profesores, portugueses e estranxeiros.

O rei Xoán III de Portugal fixo de Coímbra a sede definitiva da universidade.

No século XVIII, o marqués de Pombal, ministro do reino, realizou reformas na universidade, sobre todo no que respecta ao ensino das ciencias, de acordo co seu credo ilustrado e anticlerical. Durante moitas décadas foi a única universidade de Portugal, desde a súa fundación en 1290 até 1559 (unha universidade en Évora funcionou entre 1559 e 1759), e de novo entre 1759 e 1911 (en 1911 creáronse a Universidade de Lisboa e a Universidade de Porto).

Século XX e XXI

[editar | editar a fonte]

A longa historia e o predominio pasado da Universidade de Coímbra fixeron dela un importante foco de influencia en Portugal, non só educativa, senón tamén política e social. Os primeiros pasos cara a certa converxencia dos sistemas europeos de educación superior déronse coa sinatura da declaración da Sorbona polos ministros encargados da educación superior de Francia, Italia, Reino Unido e Alemaña, en 1998, e posteriormente, en 1999, coa sinatura da declaración de Boloña. O proceso de Boloña, destinado a crear un Espazo Europeo de Educación Superior mediante a implementación dunha estrutura de títulos comparables, estándares comúns de garantía de calidade e promovendo a mobilidade de estudantes e profesores, supuxo unha revolución no ensino europeo. A globalización, o cambio tecnolóxico e o aumento da competencia internacional pola man de obra altamente cualificada destacaron a importancia de facer que as institucións europeas de educación superior sexan atractivas en todo o mundo. O proceso recibiu críticas referentes á idea de que as reformas pretenden unha progresiva política de mercantilización do mundo universitario[9]. A Universidade de Coímbra decidiu aprazar a adopción do novo modelo do Proceso de Boloña de 2006 a 2007/2008 (con excepcións autorizadas para algúns programas nos que se acadara un consenso nacional para o cambio entre as institucións) transición mantendo os máis altos estándares de calidade e integridade académica. Só no curso 2008/2009 toda a universidade adoptou plenamente os novos programas dentro das súas 8 facultades.

Organización

[editar | editar a fonte]

O seu goberno está asegurado polo reitor, o Claustro e a Asemblea Universitaria, último responsable da elección do Reitor e do Claustro. Corresponde ao reitor a principal responsabilidade da dirección estratéxica e da administración xeral da universidade, xunto co Claustro e asistido polo Consello de Administración.

A universidade está dividida en oito facultades diferentes (Letras, Dereito, Medicina, Ciencias e Tecnoloxía, Farmacia, Economía, Psicoloxía e Ciencias da Educación e Ciencias do Deporte e Educación Física), que inclúen preto de 25.000 estudantes. A Facultade de Ciencias e Tecnoloxía (FCTUC) é a maior en número de profesores e estudantes, outorga o maior número de títulos académicos e xestiona máis aulas e unidades de investigación que calquera outra da UC. Tanto o Instituto Nacional de Medicina Legal, unha organización baixo a supervisión directa do Ministerio de Xustiza portugués, que presta servizos de ciencia forense ás forzas policiais e axencias gobernamentais de Portugal, como os HUC (Hospitais da Universidade de Coimbra), un hospital universitario coñecido como centro de investigación cunha ampla gama de servizos clínicos e especialidades médicas, son xestionados pola Facultade de Medicina (FMUC).[10]

Biblioteca Joanina.

A universidade alberga unha enorme biblioteca central, xardíns botánicos, estadios e outras instalacións deportivas, un observatorio astronómico, unha editorial, unha capela, un teatro (Teatro Gil Vicente), e moitas instalacións de apoio como comedores e salas de estudo. Ademais, a universidade xestiona varios museos e outras organizacións culturais, incluíndo un museo científico, un de arte sacra e un museo académico.

Un mosaico do selo da universidade diante da porta principal.

A universidade ten cinco campus principais ou outros sitios:

  • Pólo I (o monumental núcleo universitario antigo, cos principais servizos de biblioteca e administración, así como facultades de dereito, medicina, letras, psicoloxía e ciencias naturais, activo desde os primeiros tempos universitarios antes do século XVI, con grandes expansións no século XVIII e dende os anos 40 até os 60, durante o Estado Novo)
  • Pólo II (enxeñaría, ciencias e tecnoloxía - construído durante as décadas de 1990 e 2000)
  • Pólo III (medicina, farmacia e hospital universitario - construído na década de 1980 con grandes expansións na década de 2000)
  • Faculdade de Economía (Economía, Ciencias Sociais – fundada nos anos 70)
  • Faculdade de Ciências do Desporto e Educação <i>Física</i>

Estudantes

[editar | editar a fonte]
Universidade de Coímbra, estudantes en bata para a primeira semana de clases (2019)

Os estudantes están representados polo sindicato de estudantes Associação Académica de Coimbra (AAC). Constituído o 3 de novembro de 1887, é o sindicato universitario máis antigo de Portugal, cunha longa historia de loita contra as políticas estatais impopulares, formando no camiño a destacados políticos e intelectuais. Tamén alberga unha vida asociativa dinámica, con numerosas seccións deportivas e culturais, e outros organismos autónomos. A AAC desenvolve actividades como teatro, cine, emisión de radio e televisión, música, canto coral, xornalismo, filatelia, remo, atletismo e moitos outros deportes. Todo estudante, e ocasionalmente algúns non estudantes, teñen dereito a pertencer a estas seccións.

Cultura, deportes e tradicións

[editar | editar a fonte]

As tradicións e institucións académicas da universidade colorean a vida da cidade. As antigas "Repúblicas" (residencias autónomas de estudantes) permanecen, así como algunhas festas tradicionais, entre as que destaca a Queima das Fitas (unha festa de fin de graduación, simbolizada pola queima das cintas coas cores de cada unha das oito). facultades), a Festa das Latas, o uso frecuente da vestimenta tradicional, o Fado de Coimbra (que agora se canta en espectáculos organizados máis que nas tradicionais serenatas de rúa), e as cerimonias académicas, como a concesión de títulos de doutoramento.

Desfile da Queima das Fitas da universidade.

As cores oficiais das Facultades da Universidade de Coímbra son:

Estas cores empréganse no selo institucional e outros símbolos de cada facultade, nos actos universitarios de entrega dos títulos de doutoramento, e tamén son empregadas polos estudantes nos seus lazos relacionados coas tradicións académicas (véxase Queima das Fitas). A cor do selo universitario e da Reitoría, que representa a toda a institución no seu conxunto, é verde escuro. A bandeira da Universidade de Coímbra (bandeira branca co selo verde escuro no medio) érguese sempre, enriba da antiga torre da universidade, o 1 de marzo, día da universidade, sendo ocasión durante unha semana de debates, conferencias, obradoiros e eventos especiais relacionados con múltiples aspectos da institución.

Capela de São Miguel da Universidade.

A Praxe

[editar | editar a fonte]

É un conxunto de rituais e costumes fundados en tradicións antigas e é unha parte moi controvertida da vida académica de Coímbra.[11][12] Aínda que estes rituais son vistos como groseiros e violentos por algúns, seguen sendo unha referencia importante na experiencia académica dos estudantes para outros. As normas da praxe están recollidas nun libro (O Código de Praxe Académica, por un comité de estudantes maiores da AAC), que prescribe o comportamento adecuado do alumnado para actividades como a elaboración, avaliación, grupos ou bandas e as Rituais da queima das cintas. Mesmo dentro da AAC hai grupos antipraxe e persoas que avogan por reformas máis profundas nos rituais tradicionais.

A praxe case desapareceu nos anos posteriores á revolución do 25 de abril de 1974. Timidamente foi restablecida na década de 1980. Non obstante, o significado da vestimenta académica tradicional cambiou substancialmente. Nos séculos anteriores era unha práctica común que un estudante a usase durante os seus estudos. Hoxe o traxe académico é un vestido cerimonial para usar no cerimonial formal dos estudantes. Tamén é algo caro, e non o vestido práctico do tempo pasado.

Porta do Pazo da Universidade.

Deportes

[editar | editar a fonte]

As seccións deportivas da AAC xogan un papel importante na vida deportiva de Coímbra, sendo a miúdo o principal representante da cidade nesa zona. Inclúen rugby, balonmán, baloncesto, béisbol, artes marciais, atletismo, ximnasia e natación, entre outros. Do mesmo xeito que ocorre coas seccións culturais, todos os estudantes, incluídos os deportistas profesionais ou semiprofesionais, poden pertencer a eles.

O principal club de fútbol da cidade, coñecido xeralmente como "Académica de Coimbra" ou "Briosa", é en termos formais un organismo autónomo da AAC e chámase AAC-OAF, pero en termos prácticos é un club independente, só vagamente conectado á súa nai. institución. É un equipo relativamente importante, sobre todo polo seu gran número de seguidores en todo o país, e xoga nas principais ligas portuguesas de fútbol, sendo o primeiro vencedor da historia da Copa de Fútbol de Portugal, en 1939.

Recepción ao Caloiro

[editar | editar a fonte]

En Portugal, o regreso a casa coñécese como Recepción ao Caloiro. Inclúe numerosos acontecementos e tradicións nadas no s. XIX en Coímbra. Defínese como unha benvida aos novos estudantes, os caloiros , e ten lugar a comezos de curso nas cidades universitarias portuguesas. En todas as universidades públicas clásicas de Portugal celébrase anualmente o regreso a casa. Os eventos son seguidos en diferentes graos por outras institucións menos tradicionais ou máis pequenas. Sempre se organiza un desfile de estudantes, concertos e eventos deportivos para a recepción dos estudantes de primeiro ano. O desfile da Recepção ao Caloiro organizado en varias das principais universidades portuguesas coñécese como Latada, e o seu nome provén da tradición de atar latas ás pernas dos estudantes de primeiro ano.[13]

Gran Aula de Exames da Universidade.
Unha estatua do rei Xoán III, quen estableceu a universidade permanentemente en Coímbra.
Biblioteca Joanina da universidade, fundada en 1717

Anos da ditadura

[editar | editar a fonte]

Houbo estudantes condenados a sete anos de cárcere por brindar pola liberdade, o que levou directamente á fundación de Amnistía Internacional en 1961. En 1968 algúns estudantes engraxaban rúas para que a policía montada tivese dificultades para perseguilos para romper as manifestacións.

Viveiro de empresas e parque científico

[editar | editar a fonte]

O Instituto Pedro Nunes (IPN), fundado pola Universidade, é un viveiro de empresas e un centro de innovación e transferencia de tecnoloxía que traballa para as comunidades empresarial e de investigación aplicada. O Coimbra iParque é un parque científico fundado pola Universidade de Coímbra xunto a outros socios. Entre as empresas emergentes destacadas nadas na Universidade destacan ISA, Critical Software, Crioestaminal, Ciberbit e Feedzai.

Reputación

[editar | editar a fonte]

  A reputación da Universidade de Coímbra no ensino e investigación está testemuñada por clasificacións e informes externos independentes. Segundo The Times Higher Education Supplement (2007 QS World University Rankings, de QS – Quacquarelli Symonds), a Universidade de Coímbra ocupa o posto número 3 entre as universidades dos países lusófonos (detrás da Universidade de São Paulo e da Universidade de Campinas), e ocupou o posto 318 da clasificación mundial xeral. En 2006 foi clasificada como número un entre as universidades dos países lusófonos.[14] En 2012 ocupa o posto número un en Portugal, o número 3 entre as universidades da CPLP e o 394 do mundo (234 en Ciencias Naturais, 260 en Enxeñaría e TI, 282 en Ciencias Sociais, 290 en Artes e Humanidades, 325 en Ciencias da Vida).[15] Ademais, conta con estudantes de 70 nacionalidades diferentes; case o 20% dos seus estudantes son estranxeiros, estando entre as universidades máis internacionais de Portugal.[4]

A Universidade de Coímbra está entre os principais centros científicos e tecnolóxicos de investigación aplicada e fundamental en Portugal. Un dos supercomputadores máis potentes de Portugal pertence á Universidade de Coímbra e está xestionado polo Laboratorio de Computación Avanzada do Departamento de Física da Universidade de Coímbra. Construído a mediados da década de 2000, a supercomputadora chamábase Milipeia, utilizando 528 procesadores e 1000 GB de memoria. A súa capacidade foi ampliada dende entón. As principais tarefas do supercomputador da universidade inclúen modelaxe e cálculo en bioloxía molecular, xenética, física de partículas, astrofísica, matemáticas, enxeñaría, xeofísica, física da materia condensada, etc. Ademais dos investigadores da Universidade, outros membros da comunidade científica portuguesa poden traballar con Milipeia.[16]

A universidade tamén é notoria en Portugal por ser a universidade nacional coa maior taxa de endogamia académica, cun 80% do seu profesorado contratado que obtivo os seus títulos de doutoramento en Coímbra,[17] [18] este factor é máis acusado na Facultade de Dereito (100%) e a Facultade de Medicina (97%).[19]

Organización e duración dos cursos

[editar | editar a fonte]
Patio da antiga Facultade de Farmacia

O calendario escolar comeza en outubro e remata en xullo. En 2004, estivo entre as primeiras universidades de Portugal en limitar o tempo para rematar o título. Os graos teñen un tempo mínimo e máximo estipulado para a súa realización. O prazo é de 6 anos desde a data da primeira matrícula para os de 4 anos e de 8 anos desde a data da primeira matrícula para os graos de 6 anos (Medicina). Despois diso, os estudantes teñen que pagar todos os custos dos seus cursos. O prezo da matrícula dos títulos de grao foi de 356 €/ano no curso 2002/2003. Aumentou a 880 €/ano no 2004/2005 e a 901,23 €/ano no 2005/2006, cota máxima permitida por lei ás universidades estatais. Aínda co límite de tempo e aumento das taxas de matrícula, a universidade tivo un alto número de solicitantes cada ano. As aulas masificadas foron frecuentes nalgunhas disciplinas das Facultades de Ciencias e Tecnoloxía, Dereito e Economía. Nesas ocasións, o alumnado pode estar de pé durante as clases ou mesmo quedar fóra da aula. Estas facultades teñen a taxa de abandono máis alta e o maior tempo medio para rematar o título. Os novos edificios, a ampliación do campus e as infraestruturas modernizadas dende finais dos anos 90 e 2000, moitos destes problemas.

Admisión

[editar | editar a fonte]
Xardín Botánico da Universidade

A admisión baséase estritamente no mérito e a universidade ten varios departamentos coñecidos por unha selectividade superior á media. Numerus clausus aplícase para seleccionar entre os candidatos competidores. Para programas como medicina, farmacia, enxeñaría biomédica e arquitectura, a admisión é un proceso extraordinariamente difícil, e esixen unha nota media mínima de bacharelato máis as probas de acceso, que adoitan oscilar entre 170 e 200 (sobre 200). As taxas de aceptación poden variar significativamente de facultade a facultade ou de departamento a departamento. Os solicitantes estranxeiros supoñen normalmente máis do 10 por cento do grupo de solicitantes, e son considerados individualmente polos méritos acadados no seu respectivo estado de orixe ou mediante protocolos bilaterais entre o goberno de Portugal e os gobernos estranxeiros. Tamén existen outros procesos extraordinarios de admisión para persoas maiores (admisión para candidatos maiores de 23 anos), deportistas, titulares doutras institucións, estudantes doutras institucións (transferencia académico), antigos alumnos (reamisión), etc., que están suxeitos a normas e regulamentos específicos fixados por cada departamento ou facultade.

Antigos alumnos e estudantes destacados

[editar | editar a fonte]

Moitos persoeiros históricos portugueses e profesionais destacados pola súa actividade en campos que van desde a política, a cultura e as ciencias, asistiron á Universidade de Coímbra como estudantes ou profesores. A longa lista de personalidades inclúe a Luís Vaz de Camões, considerado o maior poeta de Portugal, o único Premio Nobel de Medicina portugués Egas Moniz, o ditador portugués António de Oliveira Salazar, Arístides de Sousa Mendes, cónsul xeral en Bordeos, que en xuño de 1940 desafiou o réxime de Salazar para emitir decenas de miles de visados aos xudeus, recoñecido postumamente como un Xusto entre as Nacións, o primeiro diplomático homenaxeado, ou matemáticos como Pedro Nunes, un dos maiores matemáticos portugueses de sempre, e o alemán Christopher Clavius, principal arquitecto do moderno calendario gregoriano.

Patio do antigo Palacio Real convertido en Universidade
Patio do antigo Palacio Real convertido en Universidade
Vista desde o alto do campanario do antigo Palacio Real

Lista de unidades de investigación

[editar | editar a fonte]

Os centros de investigación e estudos da Universidade de Coímbra inclúen:

[editar | editar a fonte]

No capítulo 6 da novela de Voltaire Cándido ou o optimismo, publicada por primeira vez en 1759, o narrador comenta que a Universidade de Coímbra decidira que "a queima dunhas poucas persoas vivas a lume lento, e con gran cerimonia, é un segredo infalible para estorbar. a terra de tremer".

Na serie de banda deseñada Tintín, Senhor Pedro João Dos Santos é un físico portugués da Universidade de Coímbra. Foi membro do equipo de expedición de Decimus Phostle para recuperar mostras dun meteorito caído no océano Ártico, a Expedición Aurora. Só se ve en A estrela fugaz, o décimo volume de As aventuras de Tintín. A historia foi publicada diariamente en Le Soir, o principal xornal francófono de Bélxica, desde outubro de 1941 até maio de 1942.

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ "Facts & Figures". uc.pt. Consultado o 7 March 2015. 
  2. ↑ 2,0 2,1 Centre, UNESCO World Heritage. "University of Coimbra – Alta and Sofia". UNESCO World Heritage Centre (en inglés). Consultado o 2022-08-05. 
  3. ↑ "University Coimbra". Times Higher Education (THE): World-university-rankings (en inglés). 
  4. ↑ 4,0 4,1 "University of Coimbra". www.shanghairanking.com. 
  5. ↑ "University of Coimbra". Top Universities (en inglés). Consultado o 2022-08-04. 
  6. ↑ "University of Coimbra - Visitors and Travel Agents - greathall". www.uc.pt. Arquivado dende o orixinal o 13 de xuño de 2021. Consultado o 2022-08-04. 
  7. ↑ Devine, Mary Elizabeth; Summerfield, Carol (2013-12-02). International Dictionary of University Histories (en inglés). Routledge. ISBN 978-1-134-26217-5. 
  8. ↑ O'Hara, Robert James (1959-). "The Lost Colleges of the University of Coimbra". collegiateway.org (en inglés). Consultado o 2022-08-05. 
  9. ↑ "Golpe de Estado en la Academia" artigo en Público
  10. ↑ "University of Coimbra". educom.net (en inglés). Consultado o 2022-08-05. 
  11. ↑ Sanches, Andreia. "Praxe, polémica e violência, uma história com séculos". PÚBLICO (en portugués). Consultado o 2022-08-05. 
  12. ↑ Portugal, Rádio e Televisão de. "Mais antigo Cógido das praxes permite colheradas nas unhas e limpezas forçadas". Mais antigo Cógido das praxes permite colheradas nas unhas e limpezas forçadas (en portugués). Consultado o 2022-08-05. 
  13. ↑ "A Festa das Latas, ou Latada, em Coimbra". 360meridianos (en portugués). Consultado o 2022-08-05. 
  14. ↑ "Top 400 universities". www.topuniversities.com. 
  15. ↑ "World-university-rankings". www.topuniversities.com. 
  16. ↑ Coimbra, Universidade de; Coimbra, Universidade de. "Departamento de Engenharia Civil". Departamento de Engenharia Civil (en portugués). Consultado o 2022-08-05. 
  17. ↑ "Endogamia académica: mais vale ser bêbado conhecido do que alcoólico anónimo". PÚBLICO (en portugués). Consultado o 2022-08-05. 
  18. ↑ "Ministro quer autonomia responsável para contrariar endogamia nas universidades". www.dn.pt (en portugués). Consultado o 2022-08-05. 
  19. ↑ "Na hora de contratar, universidades apostam na prata da casa e não no mérito". Jornal Expresso (en portugués). Consultado o 2022-08-05. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Universidade_de_Coímbra&oldid=6854518»