Francuski departmani

Ovaj članak je dio serije: Politička podjela Francuske
Pokrajinska razina
Pokrajine
a. Pokrajine kontinentalne Francuske
b. Prekomorske pokrajine
Razina departmana
Departmani
(uključujući Prekomorske departmane)
Razina okruga
Okruzi
Kantonalna razina
Kantoni
Međuopćinska razina
Urbane zajednice
Aglomerizacijske zajednice
Općinske zajednice
Udruge novih aglomerizacija
Općinska razina
Općine
Općinski okruzi
Drugi
Collectivités d'outre-mer
Collectivité sui generis
Pays d'outre-mer
Territoire d'outre-mer
Raspršeni otoci
Otok Clipperton

Francuski departmani (jednina: département, množina: départements) su upravne jedinice u Francuskoj. Ova zemlja ima ukupno 100 departmana od kojih su četiri u prekomorskom dijelu Francuske. Departmani se dijele na 342 okruga.

Departman kao upravna jedinica

Departman je upravna jedinica od 8. godine (1799. do 1800.) što je i ostao. Njime presjeda prefekt (préfet) departmana kojeg imenuje vlada, te mu pomažu podprefekti (sous-préfets) iz svake podprefekture. Brojne državne službe su organizirane na departmanskom nivou, kao DDE (prijevoz, urbanizam i sl.) ili DDASS (zdravstvo, javno zdravlje i sl.).

Departman kao lokalna zajednica

Departman je lokalna zajednica kojom upravlja skupština ili generalno vijeće (conseil général) koja se izabire na šest godina.

Departmani su okupljeni u regije, a podjeljeni u okruge, koji se dijele na kantone i na općine.

Povijest

Departmane je 4. siječnja 1790. godine, stvorio Assemblée constituante, kako bi se zamijenile stare francuske provincije, te izbrisale društvene razlike. Imena departmanima su dana većinom po rijekama, planinama itd. Neka okvirna većina departmana je određena tako da do glavnog mjesta departmana ima manje od jednog dana jahanja iz bilo kojeg dijela tog područja.

Broj departmana je do 1810. godine, narastao s 83 do 130, pripojenjem nizozemskih provincija (tada departmana) za vrijeme Prvog Carstva. Nakon Napoleonovog poraza (1814. – 1815.), broj departmana je ponovno vraćen na 86. Pripojenjem Nice i Savoje, 1860. godine, su dodana još tri departmana. Departman Alpes-Maritimes je stvoren od Nicijske grofovije i dijela departmana Var. Tada su uvedeni brojevi po abecednom redu za tih 89 departmana.

Tri departmana u Elzasu i Lotaringiji, koji su 1871. ustupljeni Njemačkoj (Haut-Rhin, Bas-Rhin, i Moselle) su vraćeni Francuskoj 1919. godine. Kada su Elzas i Lotaringija oduzeti Francuskoj, manji dio departmana Haut-Rhin je ostao u Francuskoj. Ovo područje, znano kao Territoire de Belfort, 1919. nije vraćeno u matični departman, nego je 1922. godine, postalo zasebni, 90-ti departman Francuske.

Reorganizacija pariške regije, 1964. godine i podjela Korzike, 1976. godine, stvorili su još šest departmana:

od departmana Seine su stvoreni departmani Pariz, Hauts-de-Seine, Seine-Saint-Denis i Val-de-Marne
od departmana Seine-et-Oise su stvoreni Essonne, Yvelines i Val-d'Oise
Korzika je podjeljena na departmane Corse-du-Sud i Haute-Corse.

Zajedno se četiri prekomorska departmana (stvoreni 1946.), to čini ukupan broj od 100 departmana.

Brojevne oznake

Izvorno su francuski departmani numerirani (od 01 do 83), čisto radi poštanskih razloga, 1790. godine. Ovaj sustav je funkcionirao za vrijeme Revolucije i Carstva, ali je kasnije napušten. Sustav numeriranje je ponovno vraćen u 20. stoljeću, zajedno s pet novih departmana (Alpes-Maritimes, Loire, Savoie, Haute-Savoie i Tarn-et-Garonne) kojima su dodijeljeni brojevi, te je to činilo ukupno 89 departmana od (01) Aina do (89) Yonne. Dodatkom territoire de Belforta, broj se popeo na 90.

Reorganizacijom Île-de-Francea, 1964. godine, pariški departman je dobio broj 75, koji je prije koristio departman Seine. Departman Yvelines je dobio stari broj Seine-et-Oisea (78), dok su Essonne, Hauts-de-Seine, Seine-Saint-Denis, Val-de-Marne i Val-d'Oise, dobili brojeve od 91 do 95.

Korzika (broj 20) je razdijeljena 1976. na Corse-du-Sud (2A) i Haute-Corse (2B).

Prekomorski departmani su dobili brojeve od 971 do 974 (čime nije iskorišten broj 96).

Ovi brojevi se često koriste u svakodnevnom životu na području Francuske. Brojevi se mogu naći na registracijskim oznakama vozila, poštanskim brojevima (u slučaju Korizike se za oba departmana koristi broj 20) ili u brojevima zdravstvenog osiguranja.

Francuski teritoriji koji nemaju status departmana, također imaju dodijeljene brojeve: 975 i 976 za Sveti Petar i Mikelon i Mayotte (prekomorske zajednice koje imaju status sličan departmanu), 986, 987 i 988 za Wallis i Futunu, Francusku Polineziju i Novu Kaledoniju.

Iako izvan područja Francuske, Monako koristi u poštanske svrhe broj 98. Andora odbija koristiti broj koji joj je ponudila francuska pošta.

Karta i popis departmana

Francuske regije i departmani

Kod	Departman	Prefektura	Pokrajina	Ime dolazi od
01	Ain	Bourg-en-Bresse	Rona-Alpe	Ain (rijeka)
02	Aisne (departman)	Laon	Pikardija	Aisne (rijeka)
03	Allier	Moulins	Auvergne	Allier (rijeka)
04	Alpes-de-Haute-Provence ^[2]	Digne-les-Bains	Provansa-Alpe-Azurna obala	Alpe
05	Hautes-Alpes	Gap	Provansa-Alpe-Azurna obala	Alpe
06	Alpes-Maritimes	Nice	Provansa-Alpe-Azurna obala	Alpe
07	Ardeche Ardèche	Privas	Rona-Alpe	Ardeche (rijeka)
08	Ardennes	Charleville-Mezieres Charleville-Mézières	Champagne-Ardenne	Ardeni
09	Ariege Ariège	Foix	Pireneji-Jug	Ariège (rijeka)
10	Aube	Troyes	Champagne-Ardenne	Aube (rijeka)
11	Aude	Carcassonne	Languedoc-Roussillon	Aude (rijeka)
12	Aveyron	Rodez	Pireneji-Jug	Aveyron (rijeka)
13	Bouches-Du-Rhone Bouches-du-Rhône	Marseille	Provansa-Alpe-Azurna obala	Rôhne (rijeka)
14	Calvados	Caen	Donja Normandija	Stijene Calvados
15	Cantal	Aurillac	Auvergne	Planine Cantal
16	Charente	Angouleme Angoulême	Poitou-Charentes	Charente (rijeka)
17	Charente-Maritime ^[3]	La Rochelle	Poitou-Charentes	Charente (rijeka)
18	Cher	Bourges	Centre	Cher (rijeka)
19	Correze Corrèze	Tulle	Limousin	Corrèze (rijeka)
2A	Corse-du-Sud	Ajaccio	Korzika	Otok Korzika
2B	Haute-Corse	Bastia	Korzika	Otok Korzika
21	Cote-Dor Côte-d'Or	Dijon	Burgundija
22	Cotes-Darmor Côtes-d'Armor ^[4]	Saint-Brieuc	Bretanja	Obale Armorike
23	Creuse	Gueret Guéret	Limousin	Creuse (rijeka)
24	Dordogne	Perigueux Périgueux	Akvitanija	Dordogne (rijeka)
25	Doubs	Besancon Besançon	Franche-Comté	Doubs (rijeka)
26	Drome Drôme	Valence	Rona-Alpe	Drôme (rijeka)
27	Eure	Evreux Évreux	Gornja Normandija	Eure (rijeka)
28	Eure-et-Loir	Chartres	Centre	Eure (rijeka) i Loir (rijeka)
29	Finistere Finistère	Quimper	Bretanja	Finis Terræ (kraj zemlje)
30	Gard	Nimes Nîmes	Languedoc-Roussillon	Gardon (rijeka)
31	Haute-Garonne	Toulouse	Pireneji-Jug	Garonne (rijeka)
32	Gers	Auch	Pireneji-Jug	Gers (rijeka)
33	Gironde ^[5]	Bordeaux	Akvitanija	Gironde (rijeka)
34	Herault Hérault	Montpellier	Languedoc-Roussillon	Hérault (rijeka)
35	Ille-et-Vilaine	Rennes	Bretanja	Ille (rijeka) i Vilaine (rijeka)
36	Indre	Chateauroux Châteauroux	Centre	Indre (rijeka)
37	Indre-et-Loire	Tours	Centre	Indre (rijeka) i Loire
38	Isere Isère	Grenoble	Rona-Alpe	Isère (rijeka)
39	Jura	Lons-le-Saunier	Franche-Comté	Jura (planine)
40	Landes	Mont-de-Marsan	Akvitanija	Šuma Landes
41	Loir-et-Cher	Blois	Centre	Loir (rijeka) i Cher (rijeka)
42	Loire	Saint-Etienne Saint-Étienne	Rona-Alpe	Loire
43	Haute-Loire	Le Puy-en-Velay	Auvergne	Loire
44	Loire-Atlantique ^[6]	Nantes	Zemlja Loire	Loire
45	Loiret	Orleans Orléans	Centre	Loiret (rijeka)
46	Lot	Cahors	Pireneji-Jug	Lot (rijeka)
47	Lot-et-Garonne	Agen	Akvitanija	Lot (rijeka) i Garonne (rijeka)
48	Lozere Lozère	Mende	Languedoc-Roussillon	Mont Lozère
49	Maine-et-Loire ^[7]	Angers	Zemlja Loire	Maine (rijeka) i Loire
50	Manche	Saint-Lo Saint-Lô	Donja Normandija	La Manche
51	Marne	Chalons-en-Champagne Châlons-en-Champagne	Champagne-Ardenne	Marne (rijeka)
52	Haute-Marne	Chaumont	Champagne-Ardenne	Marne (rijeka)
53	Mayenne	Laval	Zemlja Loire	Mayenne (rijeka)
54	Meurthe-et-Moselle	Nancy	Lorena	Meurthe (rijeka) i Moselle (rijeka)
55	Meuse	Bar-le-Duc	Lorena	Meuse (rijeka)
56	Morbihan	Vannes	Bretanja	Zaljev Morbihan
57	Moselle	Metz	Lorena	Moselle (rijeka)
58	Nievre Nièvre	Nevers	Burgundija	Nièvre (rijeka)
59	Nord	Lille	Nord-Pas de Calais
60	Oise	Beauvais	Pikardija	Oise (rijeka)
61	Orne	Alencon Alençon	Donja Normandija	Orne (rijeka)
62	Pas-de-Calais	Arras	Nord-Pas de Calais	Doverska vrata
63	Puy-de-Dome Puy-de-Dôme	Clermont-Ferrand	Auvergne	Vulkan Puy de Dôme
64	Pyrenees-Atlantiques Pyrénées-Atlantiques ^[8]	Pau	Akvitanija	Pirineji
65	Hautes-Pyrenees Hautes-Pyrénées	Tarbes	Pireneji-Jug	Pirineji
66	Pyrenees-Orientales Pyrénées-Orientales	Perpignan	Languedoc-Roussillon	Pirineji
67	Bas-Rhin	Strasbourg	Elzas	Rajna
68	Haut-Rhin	Colmar	Elzas	Rajna
69	Rhone Rhône	Lyon	Rona-Alpe	Rhône
69M	Lyon Metropola Lyon ^[9]	Lyon	Rona-Alpe	Zajednice Lyona
70	Haute-Saone Haute-Saône	Vesoul	Franche-Comté	Saône (rijeka)
71	Saone-et-Loire Saône-et-Loire	Macon Mâcon	Burgundija	Saône (rijeka) i Loire
72	Sarthe	Le Mans	Zemlja Loire	Sarthe (rijeka)
73	Savoie	Chambery Chambéry	Rona-Alpe	Regija Savoja
74	Haute-Savoie	Annecy	Rona-Alpe	Regija Savoja
75	Pariz ^[10]	Pariz	Île-de-France	Grad Pariz
76	Seine-Maritime ^[11]	Rouen	Gornja Normandija	Seine
77	Seine-et-Marne	Melun	Île-de-France	Seine i Marne (rijeka)
78	Yvelines ^[12]	Versailles	Île-de-France	Šuma Yvelines
79	Deux-Sevres Deux-Sèvres	Niort	Poitou-Charentes	Rijeke Sèvre Nantaise i Sèvre Niortaise
80	Somme	Amiens	Pikardija	Somme (rijeka)
81	Tarn	Albi	Pireneji-Jug	Tarn (rijeka)
82	Tarn-et-Garonne	Montauban	Pireneji-Jug	Tarn (rijeka) i Garonne (rijeka)
83	Var	Toulon	Provansa-Alpe-Azurna obala	Var (rijeka)
84	Vaucluse	Avignon	Provansa-Alpe-Azurna obala	Izvor Fontaine-de-Vaucluse
85	Vendee Vendée	La Roche-sur-Yon	Zemlja Loire	Vendée (rijeka)
86	Vienne	Poitiers	Poitou-Charentes	Vienne (rijeka)
87	Haute-Vienne	Limoges	Limousin	Vienne (rijeka)
88	Vosges	Epinal Épinal	Lorena	Vogezi
89	Yonne	Auxerre	Burgundija	Yonne (rijeka)
90	Territoire de Belfort	Belfort	Franche-Comté	Grad Belfort
91	Essonne ^[13]	Evry Évry	Île-de-France	Essonne (rijeka)
92	Hauts-de-Seine ^[14]	Nanterre	Île-de-France	Seine
93	Seine-Saint-Denis ^[15]	Bobigny	Île-de-France	Seine
94	Val-de-Marne	Créteil	Île-de-France	Marne
95	Val-d'Oise	Pontoise ^[16]	Île-de-France	Oise (rijeka)
971	Guadeloupe ^[17]	Basse-Terre	Gvadalupa
972	Martinique ^[18]	Fort-de-France	Martinik
973	Guyane ^[19]	Cayenne	Francuska Gvajana
974	Reunion La Réunion ^[20]	Saint-Denis	Réunion
976	Mayotte ^[21]	Mamoudzou	Mayotte

Notes:

^1 Većina grbova su neslužbeni.
^2 Ovaj je departman bio poznat kao Basses-Alpes do 1970.
^3 Ovaj je departman bio poznat kao Charente-Inférieure do 1941.
^4 Ovaj je departman bio poznat kao Côtes-du-Nord do 1990.
^5 Ovaj je departman bio poznat kao Bec-d'Ambès od 1793. do 1795. Konvencija je ukinula ime kako bi izbjegla spomen obezakonjene žirondinske političke frakcije.
^6 Ovaj je departman bio poznat kao Loire-Inférieure do 1957.
^7 Ovaj je departman bio poznat kao Mayenne-et-Loire do 1791.
^8 Ovaj je departman bio poznat kao Basses-Pyrénées do 1969.
^9 Broj 75 prethodno je pripadao departmanu Seine
^10 Ovaj je departman bio poznat kao Seine-Inférieure do 1955.
^11 Broj 78 prethodno je pripadao departmanu Seine-et-Oise.
^12 Broj 91 prethodno je pripadao departmanu Alžir, u Francuskom Alžiru.
^13 Broj 92 prethodno je pripadao departmanu Oran, u Francuskom Alžiru.
^14 Broj 93 prethodno je pripadao departmanu Constantine, u Francuskom Alžiru.
^15 Prefektura Val-d'Oise uspostavljena je u Pontoiseu kad je departman formiran, ali je de facto premještena u susjednu komunu Cergy; trenutno, oba pripadaju u ville nouvelle Cergy-Pontoise.
^16 Prekomorski departmani pojedinačno čine pokrajinu i uživaju status identičan metropolitanskoj Francuskoj. Oni su dio Francuske i Europske unije, iako se na njih primjenjuju posebna pravila.
^17 Mayotte je postao 101. departman, 31. ožujka 2011. Kod za Mayotte je 976.
^18 Metropole sa statutom teritorijalnog kolektiva.

Bivši departmani

Na području današnje Francuske

Departman	Prefektura	Vrijeme postojanja
Rhône-et-Loire	Lyon	(1790. – 1793.)
Corse	Bastia	(1790. – 1793.)
Golo	Bastia	(1793. – 1811.)
Liamone	Ajaccio	(1793. – 1811.)
Mont-Blanc	Chambéry	(1792. – 1815.)
Léman	Ženeva	(1798. – 1814.)
Meurthe	Nancy	(1790. – 1871.)
Seine	Pariz	(1790. – 1967.)
Seine-et-Oise	Versailles	(1790. – 1967.)
Corse	Ajaccio	(1811. – 1975.)
Saint-Pierre-et-Miquelon	Saint-Pierre	(1976. – 1985.)

Promjene imena

Nekoliko departmana su promijenili svoja imena, u većini slučajeva kako bi se izbacili izrazi kao "basses" ili "inférieure" (niži, manji i sl.):

Staro ime	Novo ime	Datum promjene
Mayenne-et-Loire	Maine-et-Loire	1791.
Bec-d'Ambès	Gironde	1795.
Charente-Inférieure	Charente-Maritime	1941.
Seine-Inférieure	Seine-Maritime	1955.
Loire-Inférieure	Loire-Atlantique	1957.
Basses-Pyrénées	Pyrénées-Atlantiques	1969.
Basses-Alpes	Alpes-de-Haute-Provence	1970.
Côtes-du-Nord	Côtes-d'Armor	1990.

Francuski Alžir

Prije 1957.

№	Departman	Prefektura	Vrijeme trajanja
91	Alger	Alžir	(1848. – 1957.)
92	Oran	Oran	(1848. – 1957.)
93	Constantine	Constantine	(1848. – 1957.)
–	Bône	Annaba	(1955. – 1957.)

1957. – 1962.

№	Departman	Prefektura	Vrijeme trajanja
8A	Oasis	Ouargla	(1957. – 1962.)
8B	Saoura	Bechar	(1957. – 1962.)
9A	Alger	Alžir	(1957. – 1962.)
9B	Batna	Batna	(1957. – 1962.)
9C	Bône	Annaba	(1955. – 1962.)
9D	Constantine	Constantine	(1957. – 1962.)
9E	Médéa	Medea	(1957. – 1962.)
9F	Mostaganem	Mostaganem	(1957. – 1962.)
9G	Oran	Oran	(1957. – 1962.)
9H	Orléansville	Chlef	(1957. – 1962.)
9J	Sétif	Setif	(1957. – 1962.)
9K	Tiaret	Tiaret	(1957. – 1962.)
9L	Tizi-Ouzou	Tizi Ouzou	(1957. – 1962.)
9M	Tlemcen	Tlemcen	(1957. – 1962.)
9N	Aumale	Sour el Ghozlane	(1958. – 1959.)
9P	Bougie	Bejaia	(1958. – 1962.)
9R	Saïda	Saida	(1958. – 1962.)

U bivšim francuskim kolonijama

Departman	Današnji položaj	Vrijeme trajanja
Département du Sud	Dominikanska Republika/Haiti	(1795. – 1800.)
Département de l'Inganne	Dominikanska Republika/Haiti	(1795. – 1800.)
Département du Nord	Dominikanska Republika/Haiti	(1795. – 1800.)
Département de l'Ouest	Dominikanska Republika/Haiti	(1795. – 1800.)
Département de Samana	Dominikanska Republika/Haiti	(1795. – 1800.)
Sainte-Lucie	Sveta Lucija, Tobago	(1795. – 1800.)
Île de France	Mauricijus, Rodrigues, Sejšeli	(1795. – 1800.)
Indes-Orientales	Pondichéry, Karikal, Yanaon, Mahé i Chandernagor	(1795. – 1800.)

Napoleonsko Carstvo

Postoji veći broj bivših departmana u područjima koje je Francuska osvojila tijekom Revolucije i Prvog Carstva, koja danas nisu dio Francuske:

Departman	Prefektura (francusko ime)	Prefektura (hrvatsko ime)	Vrijeme trajanja
Mont-Terrible	Porrentruy	Porrentruy	(1793. – 1800.)
Corcyre	Corfou	Krf	(1797. – 1799.)
Ithaque	Argostoli	Argostoli	(1797. – 1798.)
Mer-Égée	Zante	Zakintos	(1797. – 1798.)
Dyle	Bruxelles	Bruxelles	(1795. – 1814.)
Escaut	Gand	Gent	(1795. – 1814.)
Forêts	Luxembourg	Luksemburg	(1795. – 1814.)
Jemmape	Mons	Mons	(1795. – 1814.)
Lys	Bruges	Brugge	(1795. – 1814.)
Meuse-Inférieure	Maëstricht	Maastricht	(1795. – 1814.)
Deux-Nèthes	Anvers	Antwerpen	(1795. – 1814.)
Ourthe	Liège	Liège	(1795. – 1814.)
Sambre-et-Meuse	Namur	Namur	(1795. – 1814.)
Mont-Tonnerre	Mayence	Mainz	(1801. – 1814.)
Rhin-et-Moselle	Coblence	Koblenz	(1801. – 1814.)
Roer	Aix-la-Chapelle	Aachen	(1801. – 1814.)
Sarre	Trèves	Trier	(1801. – 1814.)
Doire	Ivrée	Ivrea	(1802. – 1814.)
Marengo	Alexandrie	Alessandria	(1802. – 1814.)
Pô	Turin	Torino	(1802. – 1814.)
Sésia	Verceil	Vercelli	(1802. – 1814.)
Stura	Coni	Cuneo	(1802. – 1814.)
Tanaro	Asti	Asti	(1802. – 1805.)
Apennins	Chiavari	Chiavari	(1805. – 1814.)
Gênes	Gênes	Genova	(1805. – 1814.)
Montenotte	Savone	Savona	(1805. – 1814.)
Arno	Florence	Firenca	(1808. – 1814.)
Méditerranée	Livourne	Livorno	(1808. – 1814.)
Ombrone	Sienne	Siena	(1808. – 1814.)
Taro	Parme	Parma	(1808. – 1814.)
Rome	Rome	Rim	(1809. – 1814.)
Trasimène	Spolète	Spoleto	(1809. – 1814.)
Bouches-du-Rhin	Bois-le-Duc	's-Hertogenbosch	(1810. – 1814.)
Bouches-de-l'Escaut	Middelbourg	Middelburg	(1810. – 1814.)
Simplon	Sion	Sion	(1810. – 1814.)
Bouches-de-la-Meuse	La Haye	Haag	(1811. – 1814.)
Bouches-de-l'Yssel	Zwolle	Zwolle	(1811. – 1814.)
Ems-Occidental	Groningue	Groningen	(1811. – 1814.)
Ems-Oriental	Aurich	Aurich	(1811. – 1814.)
Frise	Leuwarden	Leeuwarden	(1811. – 1814.)
Yssel-Supérieur	Arnhem	Arnhem	(1811. – 1814.)
Zuyderzée	Amsterdam	Amsterdam	(1811. – 1814.)
Bouches-de-l'Elbe	Hambourg	Hamburg	(1811. – 1814.)
Bouches-du-Weser	Brême	Bremen	(1811. – 1814.)
Ems-Supérieur	Osnabrück	Osnabrück	(1811. – 1814.)
Lippe	Munster	Münster	(1811. – 1814.)
Bouches-de-l'Èbre	Lérida	Lleida	(1812. – 1813.)
Montserrat	Barcelone	Barcelona	(1812. – 1813.)
Sègre	Puigcerda	Puigcerdà	(1812. – 1813.)
Ter	Gérone	Girona	(1812. – 1813.)
Bouches-de-l'Èbre-Montserrat	Barcelone	Barcelona	(1813. – 1814.)
Sègre-Ter	Gérone	Girona	(1813. – 1814.)

Vanjske poveznice

Igra o francuskim departmanima Arhivirana inačica izvorne stranice od 7. studenoga 2006. (Wayback Machine)

Portal Francuske – Pristup člancima s tematikom o Francuskoj.