Ամբերգ
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ամբերգ (այլ կիրառումներ)
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ամբերգ | |||||
| բավ․՝ Amberg գերմ.՝ Amberg | |||||
| |||||
| Երկիր | |||||
| Համայնք | Վերին Պֆալց և Naabkreis?[1] | ||||
| Ներքին բաժանում | Գաիլոհ և Ռայգերինգ | ||||
| Առաջին հիշատակում | 1034 | ||||
| Մակերես | 5007 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 374 մետր | ||||
| Բնակչություն | ▲42 676 մարդ (դեկտեմբերի 31, 2023)[2] | ||||
| Ժամային գոտի | UTC+1[3] և UTC+2 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 09621 | ||||
| Փոստային դասիչ | 92224 | ||||
| Ավտոմոբիլային կոդ | AM | ||||
| Պաշտոնական կայք | amberg.de(գերմ.) | ||||
|
| |||||
Ամբերգ (գերմ. և բավ. Amberg), շրջանային ենթակայության քաղաք Բավարիա դաշնային երկրում (Գերմանիա)։ Բնակչությունը՝ 44,65 հազար մարդ (2005)։ Քաղաքը գտնվում է Նյուրենբերգից 60 կիլոմետր արևելք, Ֆիլս գետի վրա։ Ամբերգում և Վայդենում են գտնվում բարձրագույն տեխնիկական դպրոցը։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ամբերգը առաջին անգամ հուշագրություններում հիշատակվում է 1034 թվականին՝ «Ամմենբերգ» (բառացի թարգմանությամբ՝ կերակրող լեռ) անվանումով։ Միջնադարում Ամբերգը հանդիսանում էր երկաթի և երկաթահանքի տեղափոխման համար միջանկյալ կետ։ Ամբերգից երկաթը ջրային ճանապարհով՝ Ֆիլս գետով տեղափոխում էին Ռեգենսբուրգ։ Հակադարձ ճանապարհին Ամբերգ էին ներմուծում աղ։
1269 թվականից Ամբերգը մտավ Վիտտելսբախերների ազդեցության տակ և ավելի ուշ դարձավ Վերին Պֆալցի մայրաքաղաքը։ 1296 թվականին Ամբերգը ստացավ քաղաքային իրավունքներ։
1595 թվականից մինչև 1620 թվականը քաղաքում էր գտնվում Քրիստիան I–ի (Անհալտ Բերնբուրգյան) նստավայրը։
Երեսնամյա պատերազմի ժամանակ Ամբերգը անցավ Բավարիայի տիրապետության տակ և նորից դարձավ կաթոլիկական։ Բազմաթիվ բողոքականներ փախուստի դիմեցին և բնակություն հաստատեցին մոտակա քաղաքներ Նյուրենբերգում և Ռեգենսբուրգում։
1810 թվականին Վերին Պֆալցի մայրաքաղաք դարձավ Ռեգենսբուրգը։ 1859 թվականին Ամբերգում երկաթգիծ կառուցվեց։
1972 թվականի հուլիսի 1–ին կայացան վարչական բարեփոխումներ, որի արդյունքը եղավ այն, որ Ամմերսրիխտը, Գայլոն, Կամերզյոլդենը և Ռայգերինգը միացվեցին Ամբերգին։ 1995 թվականին կայզեր Վիլհելմի նախկին զորանոցում բացվեց Ամբերգ Վայդենի ինստիտուտը։
Բնակչություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]| Թվական | Բնակչություն | Թվական | Բնակչություն |
|---|---|---|---|
| 1400 | 2720 | 1950 | 37920 |
| 1500 | 3180 | 1960 | 41849 |
| 1600 | 4280 | 1970 | 41522 |
| 1700 | 3720 | 1980 | 44264 |
| 1800 | 5763 | 1990 | 43111 |
| 1859 | 12312 | 2000 | 43794 |
| 1900 | 22039 | 2005 | 44600 |
Տեսարժան վայրեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Պատմական կառույցներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քաղաքի պատմական կենտրոնը շրջապատված է 4 դարպասներով քաղաքային պարիսպով՝ Նաբբուրգյան դարպասներ, Ֆիլսյան դարպասներ, Վինգերսխոֆերսյան դարպասներ և Կղմինդրյան դարպասներ (Ziegeltor)։
Քաղաքի հիմնական տեսարժան վայրն է հանդիսանում, այսպես կոչված, «քաղաքային աչքերը», որոնք Ֆիլս գետի վրայով կազմում են կամրջի կամարներ և դրանց անդրադարձումը ջրում։
Ամբերգում է գտնվում Եվրոպայի ամենափոքր հյուրանոցներից մեկը, որը կոչվում է Էխոյզլ (գերմ․ Eh’häusl)։
Եկեղեցիներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Շուկայի հարավային կողմում գտնվում է Սուրբ Մարտինի Բազիլիկը։ Այն կառուցված է գոթական ոճով 1421 թվականին։
Սուրբ Գեորգիի եկեղեցին կառուցվել է XI դարում։ Այն հետաքրքիր է առավելապես իր պատմության պատճառով (եղել է մենաստանի մի մասը, 1916 թվականին այնտեղ հիվանդանոց էր գտնվում )։
Ամբերգ քաղաքի վրա՝ Մարիայի Փրկությունը լեռան գագաթին, վեր է սլանում եկեղեցի, որը նախկինում եղել է ուխտագնացության վայր։ Եկեղեցին օծվել է 1711 թվականին։ Ներկա ժամանակ լեռան վրա, համարյա ամբողջ շաբաթ, մինչև հուլիսի 2-ը, տեղի է ունենում տոնախմբություն, ուր շատ ժողովուրդ է հավաքվում։
Թանգարաններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Քաղաքային թանգարան, Հնէաբանական թանգարան, միակը իր տեսակում օդի թանգարան (Կլյոստերլ 2006 թվականի հունիսի 4-ից), արդյունաբերության թանգարան և հանքարդյունաբերության՝ Թոյերնում։
Թատրոն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1803 թվականից վանական-ֆրանցիսկների նախկին լյութերոկան եկեղեցում գտնվում է թատրոնը։ 1953 թվականին թատրոնը դադարեցրեց իր գործունեությունը, բայց 1978 թվականի վերականգնումից հետո այն նորից բացեց իր դռները հանդիսատեսի առջև։ Վերջին ժամանակներս թատրոնում տեղի են ունենում եկվոր թատրոնների ներկեյացումները, քանի որ ամբերգյանը չունի իր խումբը։
Հայտնի բնիկներ և բնակիչներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Բաումանն Հանս - մանկական գրող, բանաստեղծ, երգահան
- Օտմայր Կասպար - գերմանացի աստվածաբան և երգահան
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Allerhöchste Verordnung, die Territorial-Eintheilung des Königreichs Baiern betreffend (գերմ.) // Königlich-Baierisches Regierungsblatt — 1808. — Vol. 1808, Iss. XXXIII.
- ↑ Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 31.12.2023 (գերմ.) — DESTATIS, 2024.
- ↑ GeoNames — 2005.
Աղբյուրներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Բրոքհաուսի և Եփրոնի հանրագիտական բառարան 86 հատորով (82 հատոր և 4 լրացուցիչ)
| Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ամբերգ» հոդվածին։ |
| ||||||||||