Jump to content

Գրոդնո

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Քաղաք
Գրոդնո
բելառուս․՝ Гродна
Դրոշ Զինանշան

ԵրկիրԲելառուս Բելառուս
ՇրջանԳրոնդոյի մարզ
ՀամայնքԳրոդնոյի մարզ
Ներքին բաժանումQ4258360? և Q4333150?
Հիմնադրված է10-րդ դար[1] թ.
Առաջին հիշատակում1128[2]
Այլ անվանումներՀրոդնո
Մակերես142±1 կմ²
ԲԾՄ137 մետր, 119 մետր
Բնակչություն▲361 115 մարդ (հունվարի 1, 2024)[3]
Ժամային գոտիUTC+3
Հեռախոսային կոդ815
Փոստային դասիչ230000–230029
Ավտոմոբիլային կոդ4
Պաշտոնական կայքgrodno.gov.by
Գրոդնո (Բելառուս)##
Գրոդնո (Բելառուս)

Գրոդնո, քաղաք, Բելառուսի Գրոդնոյի մարզի վարչական կենտրոնը։ 356,557 բնակչություն (2014)։ Գտնվում է Նեման գետի ափերին։ Երկաթուղային և խճուղային հանգույց Է, նավահանգիստ։ Արդյունաբերակաև և մշակութային կենտրոն է։ Զարգացած է մեքենաշինությունը ն մետաղամշակումը, քիմիական, թեթև և շինանյութերի արտադրությունը։ Դաշավայից ստացվող (1963 թվականից) բնական գազն օգտագործվում է որպես հումք ազոտային պարարտանյութերի արտադրության համար և վառելանյութ։

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրոնդոն առաջին անգամ հիշատակվում է 1183 թվականին։ 1920-1939 թվականին Գրոնդոն եղել է բուրժուական Լեհաստանի կազմում։ 1941 թվականի հուլիսին զավթել են գերմանական ֆաշիստները։ 1944 թվականի հուլիսի 16-ին ազատագրվել է խորհրդային բանակի կողմից։

Բնակչություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Գրոդնոյի բնակչություն

2016 թվականի տվյալներով՝ Գրոդնոյում գրանցվել է 8 % բնակչության աճ (2015 թվականին եղել է 3%), իսկ մահացությունը՝ 14,6 % (2015 թվականին եղել է 0.4 % )[4][5]:

Բնակչության աճը կազմում է 2404 մարդ կամ 1000 բնակչի հաշվով` 6.6 % (2016)[6]:
Բնակչության դինամիկ աճ Քաղաքի բնակչության թիվն արագորեն աճեց Հայրենական մեծ պատերազմի ավարտից հետո և 2017-ի հուլիսի 1-ի դրությամբ հասավ 368 662 մարդու[7]։ Քաղաքը բնակչության թվով հինգերորդն է Բելառուսում. շրջկենտրոններից գերազանցում է միայն Բրեստին, և փոքր-ինչ զիջում է Վիտեբսկի և Մոգիլյովի տարածաշրջանային կենտրոններին[8]:Բնակչության խտությունը կազմում է 2594 մարդ/կմ²[9]։

Մարդահամարի տարեթիվ 1588 1859 1868 1897 1913 1931 1939 1956 1965 1980 1985 2005 2009 2015 2016 2018 2019
Բնակչության թիվ (հազար մարդ) ок. 4 19,3[10] 24,1[11] 46,9 63 49 57,2 65 98 202 247 317,3[12] 338,2[13] 361,4[14] 365,6[14] 370,9[15] 373,5[16]

Ըստ 2009 թվականի մարդահամարի տվյալների, 327 540 մարդուց 111 953-ը որպես մայրենի լեզու նշել է բելառուսերենը, իսկ 194 798 մարդ՝ ռուսերենը, 23 082 մարդ տանը խոսում է բելառուսերեն, իսկ 287 267 մարդ՝ ռուսերեն[13]։ Կանանց և տղամարդկանց թիվն անհավասար է. տղամարդիկ կազմում են բնակիչության 46,6% -ը, կանայք՝ 53,4%[17]: Կյանքի միջին տևողությունը կազմում է մոտ 74,7 տարի[18]։

Էթնիկ կազմը ըստ 2009 թվականի մարդահամարի[19]
ընդամենը (2009) բելառուսներ ռուսներ լեհեր ուկրաինացիներ հրեաներ
327 540 204 927 62,57 % 39 955 12,2 % 64 642 19,74 % 5952 1,82 % 354 0,11 %
Հայեր թաթարներ գնչուներ ազերիներ լիտվացիներ
324 0,1 % 355 0,11 % 4 <0,01 % 366 0,11 % 331 0,1 %

Սոցիալական վիճակ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրոդնո քաղաքում աշխատողների միջին աշխատավարձը 2017 թվականի հունիսի դրությամբ կազմել է 813,2 բելառուսական ռուբլի[20] Գրոդնոյում աշխատող քաղաքացիների թիվը 2017 թվականի օգոստոսի 1-ի դրությամբ կազմել է 169,7 հազար մարդ[21]։ 2017 թվականի օգոստոսի 1-ի դրությամբ Գրոդնո քաղաքի աշխատանքի, զբաղվածության և սոցիալական հարցերի վարչությունում գրանցվել է 1363 գործազուրկ[21][22][23][24]։ Ընդհանուր առմամբ, Գրոդնոյում հանցագործությունների մակարդակը ամենացածրերից մեկն է Բելառուսի խոշոր քաղաքների շրջանում, բայց վերջին տարիներին հանցագործությունների թվի մի փոքր աճ է գրանցվել (2014 թվականին՝ 2888, 2015 թվականին՝ 3075)[25][26]:

Գրոդնոյի կենդանաբանական այգի

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Գրոդնոյի կենդանաբանական այգի

Գրոդնոյի կենդանաբանական այգին ժամանակակից Բելառուսի տարածքում առաջինն է իր զբաղեցրած տարածքով և և գեղեցկությամբ։ Այն հիմնադրվել է 1927 թվականին Յան Կախանովսկու կողմից և եղել է միայն բուսանբանական այգի[27]։ 2002 թվականին Գրոդնոյի քաղաքային կոմիտեն որոշում է կայացրել Կենդանաբանական այգու լայնամասշտաբ շինարարության մասին, որն ընթացավ բազմապրոֆիլ շինարարական և կառուցողական փուլերով և ավարտին հասավ միայն 2012 թվականի հունվարին[28][29],: Այս լայնածավալ աշխատանքների համար գումարներ հատկացվեցին ինչպես քաղաքային, այնպես էլ մարզային բյուջեից[30]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ http://grodno.gov.by/ru/main.aspx?guid=1571
  2. ↑ http://www.nashgrodno.com/index.php?option=com_content&view=article&id=115&Itemid=115
  3. ↑ Численность населения на 1 января 2024 г. и среднегодовая численность населения за 2023 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа — Belstat, 2024.
  4. ↑ «Общие коэффициенты рождаемости населения по г. Гродно и районам». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 9-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  5. ↑ «Общие коэффициенты смертности по г. Гродно и районам». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 9-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  6. ↑ Естественное движение населения Гродненской области за 2016 год // Главное статистическое управление Гродненской области. — Гродно, 2017.
  7. ↑ «Социально-экономическое развитие регионов Республики Беларусь в январе-июне 2017 г.». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 7-ին.
  8. ↑ «Численность населения превышает 100 тысяч человек в 14 городах Беларуси». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 21-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  9. ↑ «Гродно» (ռուսերեն). grodno.by. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 4-ին.
  10. ↑ «Памятная книжка Гродненской губернии на 1860 год» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մայիսի 13-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  11. ↑ «Памятная книжка Гродненской губернии на 1871 год. Ч. 2 : сведения статистические и справочные» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մայիսի 30-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  12. ↑ «Национальный статистический комитет Республики Беларусь» (PDF) (ռուսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 1-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 «Данные переписи населения на сайте Белстата» (ռուսերեն). Белстат. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 21-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 1-ին.
  14. ↑ 14,0 14,1 «Численность населения по г. Гродно и районам». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 23-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  15. ↑ Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и посёлков городского типа.
  16. ↑ Численность населения на 1 января 2019 г. и среднегодовая численность населения за 2018 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и посёлков городского типа. Արխիվացված 2019-07-15 Wayback Machine // Национальный статистический комитет Республики Беларусь. — Мн., 2019.
  17. ↑ «Итоги переписи населения». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 19-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 8-ին.
  18. ↑ «Ожидаемая продолжительность жизни при рождении». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 23-ին.
  19. ↑ Перепись населения 2009. Национальный состав Республики Беларусь. Том 3 Արխիվացված 2019-02-18 Wayback Machine. — Կաղապար:Мн., 2011 — С. 118—119.
  20. ↑ «О начисленной средней заработной плате работников в июне 2017 г.». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ հուլիսի 30-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 30-ին.
  21. ↑ 21,0 21,1 Труд, занятость и социальная защита Արխիվացված 2016-04-04 Wayback Machine Гродненский городской исполнительный комитет
  22. ↑ «Ситуация на рынке труда Гродно». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 20-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 11-ին.
  23. ↑ «Работа в Гродно». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  24. ↑ «Гродненский городской исполнительный комитет». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  25. ↑ «Преступность в Гродно». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 27-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  26. ↑ «Гродненский городской исполнительный комитет». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 7-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 26-ին.
  27. ↑ «История возникновения Гродненского зоопарка» (ռուսերեն). grodno.by. 2012 թ․ մայիսի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-05-11-ին. Վերցված է 2020-09-26-ին.
  28. ↑ «Гродненский зоопарк — Мишаня ждёт окончания реконструкции» (ռուսերեն). grodnozoo.by. 2012 թ․ հունվարի 8. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 21-ին.
  29. ↑ «О зоопарке» (ռուսերեն). Гродненский зоопарк. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 21-ին.
  30. ↑ «Срок окончания реконструкции зоопарка в Гродно сокращён» (ռուսերեն). nest.by. 2011 թ․ օգոստոսի 15. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 21-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 232)։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գրոդնո» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
BNF: 15679983h · GND: 4238420-5, 4404504-9 · LCCN: n81059012 · NKC: ge136516 · VIAF: 139563518 · WorldCat VIAF: 139563518
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Գրոդնո&oldid=10148439» էջից