Ջերմաէլեկտրակայան

Ջերմաէլեկտրակայան, էլեկտրակայան, որտեղ օրգանական վառելիքի այրման ջերմությունը փոխակերպվում է էլեկտրական էներգիայի^[1]։

Պատմություն

Ջերմաէլեկտրակայաններն առավել տարածված էլեկտրակայաններն են նրանցում արտադրվում է էլեկտրաէներգիայի ամբողջ արտադրանքի ավելի քան 80%-ը^[2]։ Տարածված են շոգետուրբինային ջերմաէլեկտրակայանները, որոնցում աշխատող մարմինը ջրային գոլորշին է։ Շոգեկաթսայում այրվող օրգանական վառելիքի քիմիական էներգիան փոխակերպվում է ջերմայինի, որը հաղորդվելով ջրին, այն փոխակերպում է բարձր պարամետրերի (ճնշումը՝ 12,75, 23,5 մպա և ավելի, ջերմաստիճանը՝ 560—565cC) շոգու^[3]։ Ստացված շոգին գլխավոր շոգեխողովակագծերով տրվում է շոգետրուբին, որտեղ ընդարձակվելով (ճնշման անկման հետևանքով), ձեռք է բերում մեծ արագություն՝ շոգու պոտենցիալ էներգիան կինետիկի փոխակերպվելու շնորհիվ^[4]։ Շոգու կինետիկ էներգիան փոխակերպվում է տուրբինի ռոտորի պտտական շարժման (1500 և 3000 պտ/ր արագությամբ)։ Վերջինիս միացվում է էլեկտրական գեներատորի ռոտորը, որի պատման հետևանքով առաջանում է էլեկտրական հոսանք։ Արտադրված էլեկտրական էներգիան ենթարկվում է տրանսֆորմացման և հաղորդվում էներգահամակարգին^[5]։

Շոգետուրբինային ջերմաէլեկտրակայաններ

Շոգետուրբինային ջերմաէլեկտրակայաններն աշխատում են ածխով, հեղուկ (մազութ) և գազանման (բնական ու արհեստական գազ) վառելիքով, տորֆով, այրվող թերթաքարերով։ Շոգետուրբինային ջերմաէլեկտրակայանները, որոնք սարքավորված են կոնդենսացիոն տուրբիններով, կոչվում են կոնդենսացիոն էլեկտրակայաններ^[6]։ Սրանք էներգահամակարգի առանցքային կայաններն են և, ելնելով էներգամատակարարման մեջ նրանց ունեցած ֆունկցիոնալ նշանակությունից, կոչվում են ՊՇԷԿ-ներ (Պետական շրջանային էլեկտրակայաններ)^[7]։ Դրանք ԽՍՀՄ էներգետիկայի հիմքն են, որոնց հզորությունը կազմում է ջերմաէլեկտրակայանների ամբողջ հզորության 2/3-ը։ ՊՇԷԿ-ները սարքավորված են 500,800,1200 Մվտ միավոր հզորությամբ էներգաբլոկներով^[8]։ 1931 թվականին ԽՍՀՄ-ում գործում էին 1 միլիոն կվտ հզորությամբ 55 ջերմաէլեկտրակայաններ, իսկ 1980 թվականին միայն Զապորոժիեի և Ուգլեգորսկի ՊՇԷԿ-ների հզորությունը կազմել է 3600-ական կվտ։ Նախագծվում են 4500 կվտ և ավելի hqnրության ջերմաէլեկտրակայաններ^[9]։

Հրազդանի ՊՇԷԿ

Հրազդանի ՊՇԷԿ-ի հզորությունը 1110 Մվտ է^[10]։ Այն էլեկտրակայանները, որոնք բավարարում են սպառիչների էլեկտրական և ջերմային էներգիաների նկատմամբ ունեցած պահանջարկը, կոչվում են ջերմաէլեկտրակենտրոններ (ՋԷԿ)^[11]։ Ջերմաէլեկտրակայանների մեջ որոշակի տեղ են գրավում շոգեգազային և գազատար քինային էլեկտրակայանները։ Ջերմաէլեկտրակայանի տարատեսակ է ատոմային էչեկտրակայանը։ Մեծ հեռանկարներ ունեն մագնիսահիդրոդինամիկական գեներատորներով սարքավորված էլեկտրակայանները։ ԽՍՀՄ-ի որոշ շրջաններում գործում են երկրի ընդերքի ջերմությունն օգտագործող երկրաջերմային էլեկտրակայաններ^[11]։

ՀրազՋԷԿ-ն ունի բացառիկ նշանակություն էլեկտրաէներգիայի արտահանման համար։ Կայանի արտահանման ներուժը կազմում է տարեկան ավելի քան 4 մլրդ. կՎտժ^[12]։ 2008-2020 թվականների ընթացքում ՀրազՋԷԿ-ն արտադրել է շուրջ 8 մլրդ. կՎտ*ժ էլեկտրաէներգիա՝ որպես հիմնական վառելիք օգտագործելով բնական գազը։ ՀրազՋԷԿ-ը կարող է աշխատել ինչպես բնական գազով, այնպես էլ մազութով^[13]։

Ծանոթագրություններ

↑ Waskey, Andrew Jackson. «Edison Electric Institute». 2455 Teller Road, Thousand Oaks California 91320 United States: SAGE Publications, Inc. ISBN 978-1-4129-9261-9. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)CS1 սպաս․ location (link)
↑ «NETWATCH: Botany's Wayback Machine». Science. 316 (5831): 1547d–1547d. 2007 թ․ հունիսի 15. doi:10.1126/science.316.5831.1547d. ISSN 0036-8075.
↑ Аминов, Р. З.; Шкрет, А. Ф.; Гариевский, М. В. (2017). «Тепловые и атомные электростанции: конкурентоспособность в новых экономических условиях». Теплоэнергетика (5): 5–15. doi:10.1134/s0040363617050010. ISSN 0040-3636.
↑ Moeller, Dade W. (1980-01). «short course training in air pollution control». Journal of the Air Pollution Control Association. 30 (1): 17–21. doi:10.1080/00022470.1980.10465908. ISSN 0002-2470.
↑ Dobzhanskaya, Oksana (2018). «Musical form : Textbook for University students». doi:10.12731/muzforma. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
↑ van Vliet, Michelle T. H.; Wiberg, David; Leduc, Sylvain; Riahi, Keywan (2016-04). «Power-generation system vulnerability and adaptation to changes in climate and water resources». Nature Climate Change (անգլերեն). 6 (4): 375–380. doi:10.1038/nclimate2903. ISSN 1758-678X.
↑ Pfeiffer, Alexander; Millar, Richard; Hepburn, Cameron; Beinhocker, Eric (2016-10). «The '2°C capital stock' for electricity generation: Committed cumulative carbon emissions from the electricity generation sector and the transition to a green economy». Applied Energy. 179: 1395–1408. doi:10.1016/j.apenergy.2016.02.093. ISSN 0306-2619.
↑ Beychok, Milton R. (1994). Fundamentals of stack gas dispersion (3rd ed ed.). Irvine, Calif.: M.R. Beychok. ISBN 0-9644588-0-2. OCLC 33462889. {{cite book}}: |edition= has extra text (օգնություն)
↑ «briefing-papers-no167-georgian-hijackers-sentenced-to-death-sept-10-1984». Human Rights Documents online. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 14-ին.
↑ «Harbord, Clare Mary Petre, (born 25 Jan. 1957), Corporate Affairs Director, Drax Power, since 2017». Oxford University Press. 2008 թ․ դեկտեմբերի 1. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
↑ ^11,0 ^11,1 «Environmental Protection Agency (EPA)». Berlin/Heidelberg: Springer-Verlag. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
↑ «ԷԻՀ. էլեկտրաէներգիայի օգտակար առաքումը». «Էներգո Ինվեստ Հոլդինգ» ընկերության պաշտոնական կայք.
↑ «Հաշվետվություններ». ՀՀ հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի պաշտոնական կայք.

Գրականություն

Аракелян Э. К., Старшинов В. А. Повышение экономичности и маневренности оборудования тепловых электростанций. — М.: МЭИ, 1993. — 328 с. — ISBN 5-7046-0042-5

Արտաքին հղումնր

Thermal Power Plant:Indian Context Արխիվացված 2011-05-12 Wayback Machine
Conventional coal-fired power plant
Power station diagram Արխիվացված 2011-04-23 Wayback Machine
Power Plant Reference Books
Steam jet ejectors Արխիվացված 2017-05-04 Wayback Machine
Steam jet ejector performance guidelines
First ՅուԹյուբում and second ՅուԹյուբում video lectures by S. Banerjee on "Thermal Power Plants"

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Ջերմաէլեկտրակայան կատեգորիայում։

[1] Waskey, Andrew Jackson. «Edison Electric Institute». 2455 Teller Road, Thousand Oaks California 91320 United States: SAGE Publications, Inc. ISBN 978-1-4129-9261-9. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)CS1 սպաս․ location (link)

[2] «NETWATCH: Botany's Wayback Machine». Science. 316 (5831): 1547d–1547d. 2007 թ․ հունիսի 15. doi:10.1126/science.316.5831.1547d. ISSN 0036-8075.

[3] Аминов, Р. З.; Шкрет, А. Ф.; Гариевский, М. В. (2017). «Тепловые и атомные электростанции: конкурентоспособность в новых экономических условиях». Теплоэнергетика (5): 5–15. doi:10.1134/s0040363617050010. ISSN 0040-3636.

[4] Moeller, Dade W. (1980-01). «short course training in air pollution control». Journal of the Air Pollution Control Association. 30 (1): 17–21. doi:10.1080/00022470.1980.10465908. ISSN 0002-2470.

[5] Dobzhanskaya, Oksana (2018). «Musical form : Textbook for University students». doi:10.12731/muzforma. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)

[6] van Vliet, Michelle T. H.; Wiberg, David; Leduc, Sylvain; Riahi, Keywan (2016-04). «Power-generation system vulnerability and adaptation to changes in climate and water resources». Nature Climate Change (անգլերեն). 6 (4): 375–380. doi:10.1038/nclimate2903. ISSN 1758-678X.

[7] Pfeiffer, Alexander; Millar, Richard; Hepburn, Cameron; Beinhocker, Eric (2016-10). «The '2°C capital stock' for electricity generation: Committed cumulative carbon emissions from the electricity generation sector and the transition to a green economy». Applied Energy. 179: 1395–1408. doi:10.1016/j.apenergy.2016.02.093. ISSN 0306-2619.

[8] Beychok, Milton R. (1994). Fundamentals of stack gas dispersion (3rd ed ed.). Irvine, Calif.: M.R. Beychok. ISBN 0-9644588-0-2. OCLC 33462889. {{cite book}}: |edition= has extra text (օգնություն)

[9] «briefing-papers-no167-georgian-hijackers-sentenced-to-death-sept-10-1984». Human Rights Documents online. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 14-ին.

[10] «Harbord, Clare Mary Petre, (born 25 Jan. 1957), Corporate Affairs Director, Drax Power, since 2017». Oxford University Press. 2008 թ․ դեկտեմբերի 1. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)

[Springer-Verlag-11] 11,0 ^11,1 «Environmental Protection Agency (EPA)». Berlin/Heidelberg: Springer-Verlag. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)

[12] «ԷԻՀ. էլեկտրաէներգիայի օգտակար առաքումը». «Էներգո Ինվեստ Հոլդինգ» ընկերության պաշտոնական կայք.

[13] «Հաշվետվություններ». ՀՀ հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի պաշտոնական կայք.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]