იხილეთ წყარო გვერდისთვის დასავლეთ სასექსი

{{ინფოდაფა დასახლება
|სტატუსი                  = ცერემონიული საგრაფო
|ქართული სახელი        = დასავლეთ სასექსი
|დაქვემდებარება = 
|სურათი             = 1 castle arundel aerial pano 2017.jpg
|სურათის აღწერა    = არანდელის სასახლე
|დროშა           =
|დროშის სიგანე    =
|გერბი          =
|გერბის სიგანე      =
|ქვეყანა           = გაერთიანებული სამეფო
|შიდა დაყოფა =
|რეგიონის ტიპი             = ოლქი
|რეგიონი                  = ინგლისი
|რეგიონი ცხრილში        = 
|რაიონის ტიპი             = რეგიონი
|რაიონი                   = სამხრეთ-აღმოსავლეთი ინგლისი
|თემის ტიპი             =
|თემი                  =
|თემი ცხრილში         =
|მმართველის ტიპი        = ლორდ-ლეიტენანტი
|მმართველი                   = ლედი ემა ბერნარდი
|წინა სახელები           = 
|სტატუსი-დან                = 
|კლიმატი=
|ენები =
|add1n= 
|add1=
}}'''დასავლეთ სასექსი''' - ცერემონიული საგრაფო [[სამხრეთ-აღმოსავლეთი ინგლისი|სამხრეთ-აღმოსავლეთ ინგლისში]] . ჩრდილოეთით მას ესაზღვრება [[სარის საგრაფო]], აღმოსავლეთით აღმოსავლეთ სასექსი, სამხრეთით [[ლა-მანშის სრუტე]] და დასავლეთით [[ჰემფშირი]] . ყველაზე დიდი დასახლებაა [[კროული]], ხოლო საგრაფოს ადმინისტრაციული ცენტრი [[ჩიჩესტერი|ჩიჩესტერია]] .

ქვეყნის ფართობია 1991 კვ.კილომეტრი და მოსახლეობა 892,336 ადამიანს შეადგენს . სამხრეთ სანაპიროს გასწვრივ არის თითქმის უწყვეტი ურბანული ტერიტორია, რომელიც მოიცავს ქალაქებს [[ბოგნორ რეჯისი|ბოგნორ რეგისს]] (63,855), [[ლიტლჰემპტონი|ლიტლჰემპტონს]] (55,706) და [[ღირსი|უორტინგს]] (111,338).  ერთეულის დანარჩენი ტერიტორია ძირითადად სოფლადაა. უდიდესი ქალაქებია კროული (118,493) და [[ჰორშამი]] (50,934), ორივე მდებარეობს ჩრდილო-აღმოსავლეთში. [[ჩიჩესტერი]] სამხრეთ-დასავლეთით მდებარეობს და მისი მოსახლეობა 26,795 ადამიანია. დასავლეთი სასექსი შედგება [[არამიტროპოლიტი რაიონი|7 ადგილობრივი სამოქალაქო ოლქისაგან]]. დასავლეთ სასექსი და აღმოსავლეთ სასექსი ისტორიულად ჰქმნიდნენ [[სუსექსი|ერთ ქვეყანას სასექსს.]]

== ისტორია ==
სახელი სასექსი, მომდინარეობს [[ძველი ინგლისური ენა|ძველი ინგლისურიდან]] 'Sūþsēaxe' (' [[სასექსი|სამხრეთ საქსონები]] ') -  ასე იწოდებოდა საქსონური პერიოდიდან, 477 წლიდან 1066 წლამდე. სასექსში ადამიანი დასახლდა [[ქვედა პალეოლითი|ძველი ქვის ხანიდან]]. <ref name="armstrong18">Armstrong. </ref> ბრიტანეთში ცნობილი [[ჰაიდელბერგელი ადამიანი|ჰომინინის]] უძველესი ნაშთები ნაპოვნი იქნა [[Eartham Pit, Boxgrove|ფოქსგროვის პალაელოთის არქეოლოგიურ პარკში]] . <ref>{{Cite journal|url-status=live}}</ref> <ref>A History of Britain, Richard Dargie (2007), p. 8–9</ref> პრეისტორიული ძეგლები მოიცავს [[Devil's Jumps, ტრეიფორდი|ეშმაკის ნახტომებს]], ბრინჯაოს ხანის სამარხების ჯგუფს და რკინის ხანის ცისბერის ბეჭედს და ჩანქტონბერის რინგ ბორცვებს სამხრეთ დაუნზე.

რომაულ პერიოდში აშენდა  [[ფიშბურნის რომაული სასახლე]] და სოფლის ვილები, როგორიცაა ბინიორის რომაული ვილა და გზების ქსელი. 

[[სასექსი|სასექსის სამეფოს]] დაარსება ჩაწერილია ''[[ანგლო-საქსური ქრონიკა|ანგლო-საქსონური ქრონიკის]]'' მიერ 477 წელს. ისტორიკოსების უმეტესობის მიერ [[ფონდის ამბავი|"დაარსების ისტორია"]] გარკვეულ მითად არის მიჩნეული, თუმცა არქეოლოგია ვარაუდობს, რომ საქსებმა ამ მხარეში დასახლება მე-5 საუკუნის ბოლოს დაიწყეს. <ref name="asc477">[[wikisource:Anglo-Saxon Chronicle|Anglo-Saxon Chronicle]] Parker MS. </ref> <ref>{{Cite book|last=Welch|first=M.G.|title=Anglo-Saxon England|publisher=English Heritage|year=1992|isbn=0-7134-6566-2}}</ref> 

[[ფაილი:West_Sussex_1813_One_Inch_to_the_Mile_map_scan.jpg|მინი| 1813 წელი]]
[[ფაილი:West_Sussex_general_map.svg|მარცხნივ|მინი| დასავლეთ სასექსის ზოგადი რუკა.]]

== სოფლის მეურნეობა ==
დასავლეთ სასექსმა განავითარა მიწათსარგებლობა მეზობელ საგრაფოებთან  ერთად.  ბრიტანეთში ცხენების ზოგიერთი ადრეული მტკიცებულება ნაპოვნია [[Boxgrove|ბოქსგროვში]], რომელიც დათარიღებულია ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 500.000 წლით. სასექსში განვითარებულია მევენახეობაც ის  ეკონომიკის ნაწილია, ღვინის ქარხნები ძირითადად აწარმოებენ სხვადასხვა ხარისხის ცქრიალა ღვინოს. <ref>{{Cite web|title=VisitSussex: Sussex Wine & Beer|url=http://www.visitsussex.org/page/sussex-vineyards/|access-date=22 February 2015|url-status=live}}</ref>

== პოლიტიკა ==

=== პარლამენტის წევრები ===
2024 წლის საყოველთაო არჩევნების შემდეგ, დასავლეთ სასექსს წარმოადგენს ორი [[კონსერვატიული პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|კონსერვატიული]], სამი [[ლეიბორისტული პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|ლეიბორისტი]] და სამი [[ლიბერალ-დემოკრატი (დიდი ბრიტანეთი)|ლიბერალ-დემოკრატი]] [[ბრიტანეთის პარლამენტის წევრი|პარლამენტის წევრი]] (დეპუტატი). <ref>{{Cite web|title=General election 2024 in maps and charts|url=https://www.bbc.co.uk/news/articles/c4nglegege1o|access-date=15 July 2024}}</ref>
{| class="wikitable sortable"
!საარჩევნო ოლქი
! პარლამენტის წევრი
! წვეულება
|-
| Arundel &amp;amp; South Downs
| [[ენდრიუ გრიფიტი]]
| [[კონსერვატიული პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|კონსერვატიული]]
|-
| ბოგნორ რეჯისი და ლიტლჰემპტონი
| [[ელისონ გრიფიტსი (პოლიტიკოსი)|ელისონ გრიფიტსი]]
| [[კონსერვატიული პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|კონსერვატიული]]
|-
| [[ჩიჩესტერი (დიდი ბრიტანეთის პარლამენტის ოლქი)|ჩიჩესტერი]]
| [[ჯეს ბრაუნ-ფულერი]]
| [[ლიბერალ-დემოკრატი (დიდი ბრიტანეთი)|ლიბერალ-დემოკრატი]]
|-
| [[კროული (დიდი ბრიტანეთის პარლამენტის ოლქი)|კროული]]
| [[პიტერ ლამბი (პოლიტიკოსი)|პიტერ ლამბი]]
| [[ლეიბორისტული პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|ლეიბორისტული]]
|-
| [[ჰორშამი (დიდი ბრიტანეთის პარლამენტის ოლქი)|ჰორშამი]]
| [[ჯონ მილნი (ბრიტანელი პოლიტიკოსი)|ჯონ მილნი]]
| [[ლიბერალ-დემოკრატი (დიდი ბრიტანეთი)|ლიბერალ-დემოკრატი]]
|-
| [[შუა სასექსი (დიდი ბრიტანეთის პარლამენტის ოლქი)|ცენტრალური  სასექსი]]
| [[ელისონ ბენეტი]]
| [[ლიბერალ-დემოკრატი (დიდი ბრიტანეთი)|ლიბერალ-დემოკრატი]]
|-
| [[East Worthing და Shoreham (დიდი ბრიტანეთის პარლამენტის ოლქი)|ისტ ვორთინგი და შორჰემი]]
| [[ტომ რუტლენდი]]
| [[ლეიბორისტული პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|ლეიბორისტული]]
|-
| [[Worthing West (დიდი ბრიტანეთის პარლამენტის ოლქი)|ვორთინგ ვესთი]]
| [[ბეკი კუპერი]]
| [[ლეიბორისტული პარტია (გაერთიანებული სამეფო)|ლეიბორისტული პარტია]]
|}

=== საოლქო საბჭო ===
[[ფაილი:Arms_of_West_Sussex_County_Council.svg|მინი|178x178პქ| დასავლეთ სასექსის საოლქო საბჭოს გერბი]]
დასავლეთ სასექსის საოლქო საბჭო (WSCC) არის ორგანო, რომელიც მართავს დასავლეთ სასექსის არამიტროპოლიტულ საგრაფოს. ქვეყანა შეიცავს 7 რაიონულ და შიდა საბჭოებს ( ადური, არუნი, ჩიჩესტერი, კროული, ჰორშამი, შუა სასექსი და უორთინგი ) და 159 ქალაქის, სამრევლო და სამეზობლო საბჭოს.


=== დასავლეთ სასექსის ახალგაზრდული კაბინეტი ===
დასავლეთ სასექსის ახალგაზრდული კაბინეტი არის ადგილობრივი წარმომადგენლისა და ოთხი გაერთიანებული სამეფოს ახალგაზრდული პარლამენტის (UKYP) წარმომადგენლის ჯგუფი, რომლებსაც ირჩევენ დასავლეთ სასექსის ახალგაზრდები. <ref>{{Cite news|title=Could you be a West Sussex youth MP? – News|work=Worthing Herald|url=http://www.worthingherald.co.uk/news/local/could-you-be-a-west-sussex-youth-mp-1-4375922|url-status=live|access-date=29 May 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20150210015018/http://www.worthingherald.co.uk/news/local/could-you-be-a-west-sussex-youth-mp-1-4375922|archive-date=10 February 2015}}</ref> ახალგაზრდული კაბინეტი წარმოადგენს დასავლეთ სასექსის ახალგაზრდების შეხედულებებს ქვეყნის დონეზე. ახალგაზრდული კაბინეტისა და UKYP-ის არჩევნები დასავლეთ სასექსში ტარდება ყოველწლიურად მარტში.<ref>https://nya.org.uk/</ref>
[[ფაილი:Wakehurst_Place_gardens1.jpg|მარჯვნივ|მინი| Wakehurst Place Gardens, Ardingly]]
{| class="wikitable"
|+''მოსახლეობა აღწერიდან აღწერამდე.'' ''JSA ან შემოსავლის მხარდაჭერის ( DWP ) მომჩივნები'' 
! ერთეული
! JSA ან Inc. Supp. მოსარჩელეები (2012 წლის აგვისტო) 2011 წლის მოსახლეობის %
! JSA და შემოსავლის მხარდაჭერის მოსარჩელეები (2001 წლის აგვისტო) 2001 წლის მოსახლეობის %
! მოსახლეობა (2011 წლის აპრილი)
! მოსახლეობა (2001 წლის აპრილი)
|-
| დასავლეთ სასექსი
| 2.7%
| 5.1%
| 806 892
| 753614
|- align="center"
| colspan="4" | რანჟირებული რაიონების მიხედვით
|-
| კროული
| '''3.8%'''
| 5.3%
| 106 597
| 99744
|-
| ღირსი
| 3.6%
| 6.7%
| 104 640
| 97 568
|-
| ადურ
| 3.2%
| 6.3%
| 61182
| 59627
|-
| არუნი
| 3.0%
| 6.4%
| 149 518
| 140 759
|-
| ჩიჩესტერი
| 2.3%
| 4.8%
| 113 794
| 106 450
|-
| ჰორშამი
| 1.9%
| 3.3%
| 131 301
| 122 088
|-
| შუა სასექსი
| '''1.6%'''
| 3.6%
| 139 860
| 127 378
|}

== სპორტი ==
სულ მცირე 40 სპორტი აქტიურია დასავლეთ სასექსში. სასექსს ჰყავდა პირველი კლასის კრიკეტის გუნდი , რომელიც ჩამოყალიბდა 1839 წელს და იყო კლუბური კრიკეტის აკვანი. <ref>{{Cite web|title=West Sussex Info: Cricket clubs, cricket leagues and village cricket in West Sussex|url=http://www.westsussex.info/cricket.shtml|access-date=22 February 2015|url-status=live}}</ref> <ref>{{Cite web|title=Sussex CCC was the first First-Class County formed in 1839|url=http://www.sussexcricket.co.uk/club-history|access-date=22 February 2015|url-status=live}}</ref> სასექსში არის [[Fontwell Park იპოდრომი|Fontwell Park Racecourse]] . <ref>{{Cite web|url=https://racegoersclub.co.uk/news/cheltenham-named-racegoers-club-racecourse-of-the-year/|title=Cheltenham named Racegoers Club Racecourse of the Year|access-date=6 April 2016|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160423025438/https://racegoersclub.co.uk/news/cheltenham-named-racegoers-club-racecourse-of-the-year/|archivedate=23 აპრილი 2016}}</ref> საგრაფოს აქვს ერთი [[ინგლისის საფეხბურთო ლიგა|საფეხბურთო ლიგის]] კლუბი, რომელიც მდებარეობს კროულიში, ეს არის Crawley Town FC <ref>{{Cite web|url=http://www.crawleytownfc.com/|title=Official Website of the Red Devils – Crawley Town FC|access-date=6 April 2016|url-status=live}}</ref>

== აგრეთვე იხილეთ ==

* [[აღმოსავლეთ სასექსი]]
* [[ინგლისი]]
* [[სასექსი]]
[[კატეგორია:Pages with unreviewed translations]]