ვარსამუსე

ვარსამუსე (ბერძ. Βαρσαμούσης [Barsamouses]) — ბიზანტიელი ისტორიკოსის თეოფანე ჟამთააღმწერლის ცნობით, სპარსელების ქვეშევრდომი, იბერიელთა მთავარი. 627 წელს ნინევიის ნანგრევებთან ბრძოლისას ტყვედ ჩაიგდო ჰერაკლე კეისარმა.

ვარაუდობენ, რომ სახელი „ვარსამუსე“ უნდა გაიშიფროს როგორც არშუშა ან ვაჰრამ-არშუშა (ი. მარკვარტი, კ. თუმანოვი), რომელიც გუგარქის (ქვემო ქართლის) პიტიახში უნდა ყოფილიყო. აღსანიშნავია, რომ დაახლოებით იმავე პერიოდში ცნობილია აშუშანი, რომელსაც სომხურ „ეპისტოლეთა წიგნში“ მოთავსებულ ერთ-ერთ წერილში კირონ ქართლის კათოლიკოსი ქართლის წარჩინებულთა შორის ადარნასეს („ატრნერსეს“) შემდეგ ასახელებს. ზ. ალექსიძის აზრით, აშუშანი იგივე არშუშაა და ქვემო ქართლის სწორედ ის პიტიახშია, რომლის კარზეც სიყრმის წლები გაუტარებია ცურტაველ ეპისკოპოს მოსეს.

ლიტერატურა

• ეპისტოლეთა წიგნი, სომხ. ტექსტი ქართ. თარგმანით, გამოკვლევითა და კომენტარებით გამოსცა ზ. ალექსიძემ, თბ., 1968. — გვ. 155.
• გოილაძე ვ., არის თუ არა თეოფანე ჟამთააღმწერელთან მოხსენიებული ვარსამუსე ქართლის ერისმთავარი, «მაცნე»: ისტ., არქეოლ., ეთნოგრ. და ხელოვნ. ისტორიის სერია, 1976, №1. — გვ. 133-140.

• გოილაძე ვ., ვარსამუსე // ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 3, თბ., 2014. — გვ. ?.
• Markwart J., Osteuropäische und ostasiatische Streifzüge, Leipzig, 1903. — S. 401.
• Toumanoff C., Studies in Christian Caucasian History, Washington, D. C., 1963. — p. 263.