კალიფორნია

კალიფორნია
კალიფორნიის დროშა კალიფორნიის გერბი
მეტსახელი:	The Golden State, الولاية الذهبية, Y Dalaith Aur და El Estado Dorado
დევიზი:	Eureka
დედაქალაქი	საკრამენტო
ოფიციალური ენა	ინგლისური ენა
გუბერნატორი	გევინ ნიუსომი
საკანონმდებლო ორგანო	კალიფორნიის შტატის საკანონმდებლო ორგანო
ფართობი	423 970 კმ²
მოსახლეობა	39 538 223 კაცი
უმაღლესი წერტილი	უიტნი
უდაბლესი წერტილი	ბედუოტერის აუზი
შტატი გახდა	9 სექტემბერი, 1850
სასაათო სარტყელი	UTC−8, წყნაროკეანური დროის სარტყელი, ამერიკა/ლოს-ანჯელესი და UTC−7
საფოსტო აბრევიატურა	CA
მოსაზღვრე რეგიონები	ორეგონი, არიზონა, ნევადა და ქვემო კალიფორნია
ადმინისტრაციული დაყოფა	სია :::ალამედის ოლქი, ალპაინის ოლქი, ამადორის ოლქი, ბიუტის ოლქი, კალავერასის ოლქი, კოლუზის ოლქი, კონტრა-კოსტის ოლქი, დელ-ნორტეს ოლქი, ელ-დორადოს ოლქი, ფრესნოს ოლქი, გლენის ოლქი, ჰუმბოლდტის ოლქი, იმპერიალის ოლქი, ინიოს ოლქი, კერნის ოლქი, კინგსის ოლქი, ლეიკის ოლქი, ლასენის ოლქი, ლოს-ანჯელესის ოლქი, მადერის ოლქი, მარინის ოლქი, მარიპოსის ოლქი, მენდოსინოს ოლქი, მერსედის ოლქი, მოდოკის ოლქი, მონოს ოლქი, მონტერეის ოლქი, ნაპის ოლქი, ნევადის ოლქი, ორინჯის ოლქი, პლეისერის ოლქი, პლუმასის ოლქი, რივერსაიდის ოლქი, საკრამენტოს ოლქი, სან-ბენიტოს ოლქი, სან-ბერნარდინოს ოლქი, სან-დიეგოს ოლქი, სან-ფრანცისკოს ოლქი, სან-ხოაკინის ოლქი, სან-ლუის-ობისპოს ოლქი, სან-მატეოს ოლქი, სანტა-ბარბარას ოლქი, სანტა-კლარას ოლქი, სანტა-კრუზის ოლქი, შასტის ოლქი, სიერის ოლქი, სისკიუს ოლქი, სოლანოს ოლქი, სონომის ოლქი, სტანისლაუსის ოლქი, სატერის ოლქი, ტეჰეიმის ოლქი, ტრინიტის ოლქი, ტულარეს ოლქი, ტულუმნის ოლქი, ვენტურას ოლქი, იოლოს ოლქი და იუბის ოლქი
საიტი	ca.gov
კალიფორნია ვიკისაწყობში

კალიფორნია (ინგლ. California) — შტატი აშშ-ში, მდებარეობს წყნარი ოკეანის რეგიონში. სახელი მინიშნებაა ესპანური სიმღერის წარმოსახვითი კუნძულისა, რომლის მმართველი იყო დედოფალი კალაფია. XVIII ს-ის დასაწყისამდე კარტოგრაფებს იგი წარმოდგენილი ჰქონდათ კუნძულის სახით. 1769 წელს კალიფორნია დაიპყრო ესპანეთმა; 1846 – დამოუკიდებელი რესპუბლიკა. 1848 – მექსიკასთან ომის შემდეგ შეიერთა აშშ-მ. 1850-დან აშშ-ს შტატია.

1850 წლიდან დაიწყო მოსახლეობის სწრაფი ზრდა რაც განაპირობა კარგმა ჰავამ (ლოს-ანჯელესიში იანვარში საშუალოდ 18-22 გრადუსია), მოსახლეობის ზრდამ გამოიწვია ეკონომიკური ბუმი 20ე საუკუნის მეორე ნახევარში. მალე კალიფორნია გახდა აშშ-ს გართობის ცენტრი. კალიფორნიის შტატი ლიდერია ტურიზმის სექტორში. კალიფორნიის ეკონომიკა უმსხვილესია, შედარებისთვის კალიფორნია რომ დამოუკიდებელი ქვეყანა იყოს ის მსოფლიოს უდიდეს ეკონომიკურ ქვეყნებში მერვე იქნებოდა (მშპ 1,81 ტრილიონი დოლარი), ხოლო 35-ე უდიდესი ქვეყანა მოსახლეობის მიხედვით.

2008 წლის მონაცემებით კალიფორნიის შტატმა ექსპორტზე 144 მილიოარდი აშშ დოლარის ღირებულების ელექტრო და კომპიუტერული ტექნიკა გაიტანა. აგროკულტურა ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი სექტორია კალიფორნიისთვის ნედლეულის გაყიდვებმა 2008 წელს 31 მილიარდი დოლარი შეადგინა.

კალიფორნიაში თავს იყრის 81,500 ფერმა და რანჩო რომელიც ქმნის 36 მილიარდი დოლარის პროდუქტს შტატში. მშპ ერთ სულ მოსახლეზე შეადგენს 38,956 აშშ დოლარს. უამრავი ოკეანის პირა ქალაქი კალიფორნიაში მიჩნეულია მსოფლიოში უმდიდრეს ქალაქებად (სანტა-კლარა). 2010 წლის მონაცემებით კალიფორნიაში ცხოვრობს 663,000 მილიონერი. კალიფორნია ენერგიის ყველაზე დიდი მომხმარებელია. კალიფორნიაში მდებარეობს ორი უდიდესი ატომური ელექტრო სადგური: დიაბლო ქანიონი და სან ონოფრე.

• ფართობი – 404 ათასი.
• მოსახლეობა - 37,253 ათასი (თეთრი 57,6 %, აზიელი 13,0 %, აფროამერიკელი 6,4 %, ლათინურამერიკელი 21 %).
• ქალაქის მოსახლეობა - 91,3 %.
• ქალაქები – საკრამენტო (დედაქალაქი), 376 ათასი, ლოს-ანჯელესი (სრული სახელი: El Pueblo de Nuestra Señora la Reina de los Angeles de Porciuncula, დაარს. 1781, 3.553 ათასი), სან დიეგო, 1.171 ათასი, სან ხოსე, 839 ათასი, სან ფრანსისკო (დაარს. 1848), 735 ათასი, ლონგ-ბიჩი, 422 ათასი, ოკლენდი, 367 ათასი.
• ცნობილი ადამიანები – უოლტ დისნეი, ჯეკ ლონდონი, მერლინ მონრო, რონალდ რეიგანი, ჯონ სტეიბეკი.
• თავისებურებები – უდიდესი შტატია მოსახლეობით, უდიდესი სასოფლო-სამეურნეო რაიონი, ელექტოტექნიკური მრეწველობა (სილიკონის ველი), სიერა-ნევადა, სიკვდილის ველი (282 მ ზღვის დონის დაბლა).

ლიტერატურა

• Chartkoff, Joseph L.; Chartkoff, Kerry Kona (1984). The archaeology of California. Stanford: Stanford University Press. ISBN 0-8047-1157-7. OCLC 11351549. 
• Fagan, Brian (2003). Before California: An archaeologist looks at our earliest inhabitants. Lanham, MD: Rowman & Littlefield Publishers. ISBN 0-7425-2794-8. OCLC 226025645. 
• Hart, James D. (1978). A Companion to California. New York, NY: Oxford University Press. ISBN 0-19-502400-1. 
• Matthews, Glenna. The Golden State in the Civil War: Thomas Starr King, the Republican Party, and the Birth of Modern California. New York: Cambridge University Press, 2012.
• Moratto, Michael J.; Fredrickson, David A. (1984). California archaeology. Orlando: Academic Press. ISBN 0-12-506182-X. OCLC 228668979. 

რესურსები ინტერნეტში

• State of California
• California State Guide, from the Library of Congress
• კალიფორნია საიტზე Curlie
• 1973 documentary featuring aerial views of the California coastline from Mt. Shasta to Los Angeles
• Time-Lapse Tilt-Shift Portrait of California by Ryan and Sheri Killackey