ტაივანი
| ჩინეთის რესპუბლიკა 中華民國 (Zhōnghuá Mínguó) ტაივანი |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 'ჰიმნი: '«中華民國國歌» |
||||||
| დედაქალაქი | ტაიბეი[1] 25°02′ ჩ. გ. 121°32′ ა. გ. / 25.033° ჩ. გ. 121.533° ა. გ. | |||||
| ოფიციალური ენა | ჩინური[2] | |||||
| მთავრობა | უნიტარული ნახევრად საპრეზიდენტო რესპუბლიკა | |||||
| - | პრეზიდენტი | ცაი ინ-ვენი | ||||
| ფართობი | ||||||
| - | სულ | 35 980 კმ2 (134) | ||||
| - | წყალი (%) | 10,3 | ||||
| მოსახლეობა | ||||||
| - | 2011 შეფასებით | 23 174 528[3] (47) | ||||
| - | სიმჭიდროვე | 700 კაცი/კმ2 | ||||
| მშპ (მუპ) | 2011 შეფასებით | |||||
| - | სულ | $489.387 მილიარდი (24) | ||||
| - | ერთ მოსახლეზე | 39 245 (20) | ||||
| აგი (2005) | 0.932 (მაღალი) (23) | |||||
| ვალუტა | ახალი ტაივანური დოლარი (NTWD) |
|||||
| დროის სარტყელი | UTC+08:00 | |||||
| Internet TLD | .tw | |||||
| სატელეფონო კოდი | 886 | |||||
ტაივანი ან თაივანი[ა] (ტრად. ჩინ. 臺灣 ან 台灣), ოფიციალურად ჩინეთის რესპუბლიკა (ტრად. ჩინ. 中華民國) — კუნძული და ქვეყანა აღმოსავლეთ აზიაში.[5][6][7][8] მდებარეობს აღმოსავლეთ ჩინეთის ზღვისა და სამხრეთ ჩინეთის ზღვების კვეთაზე, წყნარი ოკეანის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში. ჩრდილო-დასავლეთით ჩინეთის სახალხლო რესპუბლიკა, ჩრდილო-აღმოსავლეთით იაპონია, ხოლო სამხრეთით - ფილიპინები ესაზღვრება. კუნძული, რომელიც ევროპელებისთვის ცნობილი იყო ფორმოზას სახელით, აღმოსავლეთით მთიანი რელიეფით გამოირჩევა. კუნძულის დასავლეთი ნაწილი გამოირჩევა ურბანიზაციის მაღალი დონით. კუნძულის მოსახლეობა შეადგენს 23.45 მილიონ ადამიანს და არის პლანეტის ერთ-ერთი ყველაზე მჭიდროდ დასახლებული ტერიტორია.
მონაცემები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ფართობი — 35 980 კვ. კმ. უმაღლესი მწვერვალი — იუშანი 3997 მ; კლიმატი — ტროპიკული.
- მოსახლეობა — 23,1 მილიონი.
- ენა: ჩინური.
- ქალაქები (ათ.) — ტაიბეი. ტაივანი ეკონომიკურად მაღალგანვითარებული ქვეყანაა.
- ეროვნული შემოსავალი: მოცულობა — 283 მლრდ $ (მე-19 ადგილი); 1 სულ მოსახლეზე — 13 060 $; სტრუქტურა (%) — სოფლის მეურნეობა 3, მრეწველობა 35, მომსახურება 62;
- ექსპორტი — ელექტრომოწყობილობანი, მანქანათმშენებლობის ნაწარმი, საფეიქრო ნაწარმი.
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ჩინეთის რესპუბლიკა (ტაივანის ერთგვარი წინამორბედი) დაარსდა 1911 წელს და აკონტროლებდა კონტინენტალური ჩინეთის დიდ ნაწილს და მონღოლეთს (1917-1921). მეორე მსოფლიო ომის დასრულების შემდეგ რესპუბლიკის კონტროლის ქვეშ მოექცა ადრე იაპონური ტაივანი და სხვა უფრო პატარა კუნძულები. ჩინეთის სამოქალაქო ომში კომუნისტებთან დამარცხების შემდეგ გომინდანის პარტია ტაივანში გადავიდა და დროებით დედაქალად ტაიბეი გამოაცხადა. მათი კონტროლის ქვეშ ასევე დარჩა პენხუ, ცზინმენი, მაცზუ და ტაივანთან ახლოს მდებარე სხვა პატარა კუნძულები. მიუხედავად იმისა, რომ ჩინეთის რესპუბლიკას ამ ტერიტორიაზე მხოლოდ ფაქტობრივი იურისდიქცია ჰქონდა, 1970-იანებამდე მას აღიარებდნენ, როგორც მთელი ჩინეთის კანონიერ მმართელს. ასე, რესპუბლიკის წარმომადგენელი 1971 წლამდე გაეროში ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკის წარმომადგენელის მაგივრად იყო.
ამ დროისთვის ტაივანი არის დემოკრატიული სახელმწიფო ნახევრადპრეზიდენტული სისტემით, ხმის მიცემა კი ქვეყნის ყველა მოქალაქეს აქვს. რესპუბლიკის ეკონომიკა მსოფლიოში მე-19 ადგილზეა, მისი ტექნოლოგიური ინდუსტრია კი მნიშვნელოვან როლს თამაშობს გლობალურ ეკონომიკაში. ცხოვრების დონე საკმაოდ მაღალია, ერთ სრულ მოსახლეზე მშპ კი ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკას 4-ჯერ აღემატება.
შენიშვნები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ Yearbook 2004. Government Information Office of the Republic of China (2004). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-07-27. ციტატა: „Taipei is the capital of the ROC“ ციტირების თარიღი: 2011-12-28.
- ↑ Taiwan (self-governing island, Asia). Britannica Online Encyclopedia (1975-04-05). ციტირების თარიღი: 2009-05-07.
- ↑ MOI Statistical Information Service. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2014-03-29. ციტირების თარიღი: 2011-06-22.
- ↑ ბიულეტენი II. სახელმწიფო ენის დეპარტამენტი (2019–2020). ციტირების თარიღი: 18 აპრილი, 2023
- ↑ Fell, Dafydd (2018) Government and Politics in Taiwan. London: Routledge, გვ. 305. ISBN 978-1317285069. „Moreover, its status as a vibrant democratic state has earned it huge international sympathy and a generally positive image.“
- ↑ Campbell, Matthew (7 January 2020). „China's Next Crisis Brews in Taiwan's Upcoming Election“. Bloomberg Businessweek (4642): 34–39. ISSN 0007-7135. ციტირების თარიღი: 24 September 2020. ციტატა: „Much has changed in Taiwan since Chiang's day, but this liminal quality has never really gone away. By almost any functional standard, it's a sovereign country“
- ↑ „Japan's PM refers to Taiwan as country, draws fire from China“. Kyodo News. 10 June 2021. ციტირების თარიღი: 25 October 2021. ციტატა: „Japanese Prime Minister Yoshihide Suga referred to Taiwan as a country, immediately drawing fire on Thursday from mainland China, which regards the island as a renegade province.“
- ↑ Kuhn, Anthony (2 August 2021). „After Being Silent For Decades, Japan Now Speaks Up About Taiwan — And Angers China“. npr. ციტირების თარიღი: 25 October 2021. ციტატა: „'We have to protect Taiwan, as a democratic country,' Japan's deputy defense minister, Yasuhide Nakayama, said in a conference in June.“
| ეს სტატია ტაივანისა და ტაივანელების შესახებ ჯერჯერობით ესკიზია. თქვენ შეგიძლიათ დაგვეხმაროთ მის შევსებაში. |
| |||||||||||||||