ძალა

ძალა
ძალის სხვადასხვა ფორმები
სიმბოლოს აღნიშვნა	$F$, ${\vec {F}}$
SI სისტემა	ნიუტონი (ნ)
სხვა სიდიდეებიდან წარმოება	$F=ma$
განზომილება	$LMT^{-2}$
სურათები ვიკისაწყობში

ძალა (აღნიშვნა: $F$) — ფიზიკური სიდიდე, რომელიც მოცემულ მატერიალურ სხეულზე სხვა სხეულების მექანიკური მოქმედების ზომაა. ეს მოქმედება სხეულის წერტილების სიჩქარეების ცვლილებას ან სხეულის დეფორმაციას იწვევს. მას სხეულთა უშუალო კონტაქტის დროს აქვს ადგილი; მოქმედება აგრეთვე სხეულთა მიერ შექმნილი ველების საშუალებით გადაეცემა. ძალა ვექტორული სიდიდეა და დროის ნებისმიერ მომენტში სივრცეში გარკვეული მიმართულებით, მოდების წერტილით და მოდულით ხასიათდება. ძალთა შეკრება პარალელოგრამის წესით წარმოებს. ძალა ან მუდმივია (როგორც, მაგალითად, სიმძიმის ძალა), ან გარკვეული წესითაა დროზე დამოკიდებული (ცვლადი ელექტრომაგნიტური ველი); არსებობენ სიჩქარეზე (გარემოს წინააღმდეგობის ძალა) და მოდების წერტილის მდებარეობაზე დამოკიდებული ძალები. SI-ში ძალის ერთეულია 1 ნიუტონი. სწორედ ძალის მოქმედების შედეგად იწყებს უძრავი სხეული მოძრაობას, მცირდება ან იზრდება მისი სიჩქარე, იცვლება სხეულის მოძრაობის მიმართულება.

განზომილება და ერთეულები

SI სისტემაში ძალის განზომილებაა:

${\vec {F}}=m{\vec {a}}=1$ ${\frac {{\text{კგ}}\cdot {\text{მ}}}{{\text{წმ}}^{2}}}$. ძალის ამ ერთეულს ნიუტონი (ნ) ეწოდება.

ერთი ნიუტონი არის ძალა, რომელიც 1კგ მასის სხეულს ანიჭებს 1 მ/წმ² აჩქარებას. ${\rm {1~N=1~{\frac {kg\cdot m}{s^{2}}}}}$.

ერთეულთა CGS სისტემაში ძალის განზომილებაა:

${\vec {F}}=m{\vec {a}}=1$ ${\frac {{\text{გ}}\cdot {\text{სმ}}}{{\text{წმ}}^{2}}}$. ძალის ამ ერთეულს დინი (დნ) ეწოდება.

ერთი დინი არის ძალა, რომელიც 1გ მასის სხეულს ანიჭებს 1 სმ/წმ² აჩქარებას. ${\rm {1~N=1~{\frac {g\cdot cm}{s^{2}}}}}$.

1ნ=10⁵ დნ.

ნიუტონმა შეცვალა ძალის ძველი სხვა ერთეულები: კილოგრამ-ძალა (1 კგძ≈9.80665 ნ), ტონა-ძალა (1 ტძ≈9806.65 ნ), დინი (1 დნ=10^-5 ნ), ფუნტ-ძალა (1 lbf=4.45 ნ) და სხვა.

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 11, თბ., 1987. — გვ. 262.