Монарх
| Толтуруучу власть |
|---|
Мона́рх (грек. μόναρχος; грекча μόνος «джангыз» эмда αρχός «оноу этген» сёзледен) — джангыз кеси оноу джюрютген кърал башчыды (патчах, император, король, цезарь, кайзер, фыргъауун, тагавор, экзарх, негус, шах, солтан, эмир, халиф, хан, малик, бий, визирь, махараджа д. а. к.); суверенитетге ие болгъан адамды. Асламысы бла властны осуйлукъ болуб алады, алай а бир-бирде сайланнган да этеди. Европада монархы бий (Монакода) неда герцог (Люксембургда) болгъан монархиялы къралла да бардыла.
Монархны къолунда баш кърал, аскер эмда сюд власть джыйылыргъа болады (абсолют монархия), быллай тип бусагъатда къуру Азияда тюбеученди. Къалгъан монархиялада монархны власты баш закон къураучу орган бла чекленеди (парламентли неда конституциялы монархия).
Конституциялы монархия — монархны власты конституция бла чекленнген монархия шекилди. Конституциялы монархияда керти закон чыгъарыучу власть парламентдеди, толтуруучу уа — правительстводады.