Fontem paginae Botsuana inspicere

{{Capsa civitatis Vicidata}}
{{Res|Botsuana}}<ref>{{LLHL24 geo|Botswana|47}}. Vb. adiect. "Botsuanensis"</ref><ref>"Botsuana": ''[https://archive.org/stream/NewsInLatinByReijoPitkaerantaAndTuomoPekkanen2005To2012/LatinitasModernaNuntiiLatiniLatinNews_djvu.txt Nuntii Latini]''; 
[https://web.archive.org/web/20160305084742/http://gero-p-weishaupt.com/?nuntii_latini:2009:januar ''Latein Kirchenrecht'' - Januar]. Cf. etiam ''botsuanense'' lingua Portugallensi scriptum</ref> seu {{Res|Botswana}}<ref>"Botswana", cf.[http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/classification/Laephotis_botswanae.html ''Laephotis botswanae'']. Vb. adiect. "Botswanensis", cf.  [http://zipcodezoo.com/Animals/Z/Zidalus_botswanensis/ ''Zidalus botswanensis''] ; "Botswanicus", cf.[http://www.springerlink.com/content/g341881l56rh1h53/ ''Asparagus botswanicus'']{{Nexus deficitur|date=October 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} et [[binomen|binomina]] alia.</ref> est [[civitas sui iuris]] in [[Africa Austrina]] sita, quam circa 2,155,784 incolarum [[habitatio|habitant]]. Densitas incolarum parvula est. [[Gaberones]] ([[Anglice]] et [[Lingua Tswana|Tswanice]]: ''Gaborone'') est [[caput (urbs)|caput]] civitatis. Occidenti septentrioneque [[Namibia]]e, oriente [[Zimbabua]]e, et meridie [[Africa Australis|Africae Australi]] finitima est. Septentrione, angusta lacinia circa 750 [[metrum|metra]] lata, iuxta [[flumen]] [[Zambezi]], cuius transitus per [[navis|navem]] [[traiectus|traiectoriam]] fit, limitem cum [[Zambia]].

== Etymologia ==
Primi [[Civilizatio Occidentalis|Occidentales]] [[explorator]]es, ex exeunte [[saeculum 18|saeculo duodevicensimo]], [[regio]]nem nominaverunt secundum [[nomen proprium|nomen]] populi loci, scilicet, ''Betzuanalandia,'' ex [[lingua Anglica|Anglica]] voce ''Bechuanaland,'' quae [[praefixum|praefixo]] ''bo'' sive ''ba'' ('hominem, populum'), radice ''Tswana'' (quae populi [[Bantuenses|Bantuensium]] australium nomen est) et [[Anglice|Anglico]] [[suffixum|suffixo]] ''land'' ('terram') formatur. [[Colonialismus|Colonialis]] designatio pro officiali forma ''Botsuanae'' ([[Anglice]] et [[lingua Tswana|Tswane]] ''Botswana'') substituta est, post [[libertas|libertatem]] civitatis.

Civitatis gentilicia ''Botswanus-a-um''<ref>De nomine Latino vide speciem ''[[Agramma botswanum]]'' [https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=1003228#null hic].</ref>, et ''Botswanaensis-e''<ref>De nomine Latino vide speciem ''[[Miscophus botswanaensis]]'' [https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=1004571#null hic].</ref> sunt.

== Historia ==
[[Fasciculus:Botswana map.png|200px|left|Tabula Botsuanae.]]
[[Historia]] Botsuanae [[Africa Australis|Africa Australi]] pondere adficitur. [[Britanniarum Regnum|Britannicus]] protectoratus ex anno [[1885]] cum Betzuanalandiae nomine. Die [[30 Septembris]] anni [[1966]], civitas suam libertatem enuntiat, et Botsuana nominari coepit. Praeses [[Seretseus Khama]] civitatem ex libertate usque ad suam [[mors|mortem]] anno [[1980]] gubernavit, cui vicarius praeses [[Cetumileus Marise]] successit. Regularia comitia ex illo tempore habentur et politicae stabilitatis exemplum in [[Africa|Continente]] putatur. Velut civitatum [[Africa Australis|Africae Austris]] [[phyle]]ticae segregationis regimini adversatarum una, Exercitus Africae Australis incursionum propositum fuit, sub criminatione Congressus Nationalis Africi partisanorum protegendorum. Ex anno [[1990]], bilaterales rationes meliores fiunt, terminato [[apartheid]] sive segregatione phyletica. [[Decennium 199|Decennio 199]], [[productus domesticus grossus]] annuam mediam 10.3% crescit. [[Ariditas]] et mundana recessio ineuntis [[decennium 200|decennii 200]] civitatem ad [[oeconomia|oeconomicam]] [[recessio oeconomica|depressionem]] ducunt et suam fiduciam e [[fodina]]li re, 70 centesimae exportationum responsali, patefaciunt. Anno [[1998]], post [[quattuor]] mandata, praeses [[Cetumileus Masire]], [[Factio Democraticae Botsuanae|Factionis Democraticae Botsuanensis]] ([[Anglice]] ''Botswana Democratic Party''), a [[civilitas|civilitate]] recessit et ab vicario praeside, [[Festus Mogae|Festo Mogae]], substituitur. Factio Democraticae Botsuanae (ex libertate gubernans) in parlamentariis comitiis anni [[1999]] vicit, et Concilium Nationale Festum Mogae praesidem sanxit. Martio anni [[2008]], [[decem]] annis fungendo munere completis, Festi Mogae renuntiatio praevidetur, cui vicarius praeses [[Ioannes Khama]], primi praesidis filius, successurus est.

== [[Civilitas]] ==
[[Fasciculus:Festus Mogae 2005.jpg|thumb|left|150px|[[Festus Mogae|Festus Gontebanye Mogae]], Botsuanae praeses.]]
Botsuana constitutione vigente e die [[30 Septembris]] anni [[1966]] gubernatur. Gubernationis systema adoptatum [[res publica]] [[systema praesidiale|praesidialistica]] est. [[Dux civitatis]] et [[dux gubernationis|gubernationis]] praesens praeses, [[Festus Mogae|Festus Gontebanye Mogae]] et vicarius praeses [[Seretseus Khama|Seretseus Ian Khama]] est.

[[Potestas exsecutiva]] a [[praeses|praeside]] et a [[praeses vicarius|praeside vicario]], ambobus per suffragium indirectum quinquenni [[mandatum|mandato]] electis, obitur. Consilium ministrorum a praeside nominatum a septendecim [[ministerium|ministeriis]] componitur in quibus [[minister|ministri]] praesidem et vicarium praesidem ad administrandam civitatem iuvant.

[[Potestas legisfera]] est [[bicameralismus|bicameralis]], a [[Domus Ducum Botsuanae|Domo Ducum]] ([[Anglice]] ''House of Chiefs of Botswana''), a [[quindecim]] sociis (a ducibus tribualibus,{{dubsig}} subducibus et sociatis) composita et gubernationi concilium dante, et a [[Concilium Nationale Botsuanae|Concilio Nationali]], a sexaginta tres sociis, per suffragium populare directum quinquenni mandato electis, composito, obita.

[[Potestas iudicialis]] obitur ab his iurisdictionibus: [[Tribunal Supremum Botsuanae|Tribunal Supremum]], [[Tribunal Appellationis Botsuanae|Tribunal Appellationis]], et singula [[Tribunal Magistratuum|Tribunalia Magistratuum]] in singulis districtis habita.

[[Factio politica|Factiones politicae]] sunt inferiora:
* [[Motus Foederis Botsuanae]] (''Botswana Alliance Movement, BAM'')
* [[Factio Congressus Botsuanae]] (''Botswana Congress Party, BCP'')
* [[Factio Democratica Botsuanae]] (''Botswana Democratic Party, BDP'')
* [[Frons Nationalis Botsuanae]] (''Botswana National Front, BNF'')
* [[Factio Popularis Botsuanae]] (''Botswana People's Party'')
* [[Motus Caroli Marx, Friderici Engels, Vladimiri Lenin et Iosephi Stalin]] (''Marx, Engels, Lenin, Stalin Movement, MELS Movement of Botswana'')
* [[Frons Neo-Democratica]] (''New Democratic Front'')

=== Divisiones administrationis ===
[[Fasciculus:Botswana districts numbered.png|thumb|180px|Districtus Botsuanae.]]
Botsuana in [[districtus]] novem dividitur quae sunt inferiora:
{| class="wikitable"
! Numero in tabula
! [[Districtus]] [[Latine]]
! Districtus [[Anglice]]
! [[Caput (urbs)|Caput]] Latine
! Caput Anglice
|-
| 1
| [[Districtus Centralis (Botsuana)|Districtus Centralis]]
| ''Central District''
| [[Seroveum]]
| ''Serowe''
|-
| 2
| [[Districtus Ghansiensis]]
| ''Ghanzi District''
| [[Ghansium]]
| ''Ghanzi''
|-
| 3
| [[Districtus Galagadiensis]]
| ''Kgalagadi District''
| [[Tsabongum]]
| ''Tshabong''
|-
| 4
| [[Districtus Gatlengensis]]
| ''Kgatleng District''
| [[Motzudium]]
| ''Mochudi''
|-
| 5
| [[Districtus Quenengensis]]
| ''Kweneng District''
| [[Molepololeum]]
| ''Molepolole''
|-
| 6
| [[Districtus Boreorientalis]]
| ''North-East District''
| [[Masunga]]
| ''Masunga''
|-
| 7
| [[Districtus Boreoccidentalis]]
| ''North-West District''
| [[Maunum]]
| ''Maun''
|-
| 8
| [[Districtus Austrorientalis]]
| ''South-East District''
| [[Gaberones]]
| ''Gaborone''
|-
| 9
| [[Districtus Meridionalis (Botsuana)|Districtus Meridionalis]]
| ''Southern District''
| [[Canyeum]]
| ''Kanye''
|}

== Geographia ==
Botsuana aridae intestinae [[Africa Austrina|Africae Austrinae]] zonae sita est. Civitas multum plana est, fere tota [[oropedium|oropedio]] inter 700 et 1200 [[metrum|metra]] alto occupata, quod orientali extremitati soli aspritudinem{{dubsig}} parum auget. [[Deserta]] [[Kalahari]] austroccidentem civitatis [[regio]]nem occupat, et depressio Mababensis ([[Anglice]] ''Mababe'') [[Sinus Cubangensis|palude Cubangensi]] partim occupatur, ubi flumen [[Cubangum]] ([[Anglice]] ''Okavango''), e [[Namibia]] profectum, finem habet. Praecipuum flumen, nihilominus, [[Limpopum]] est, Meridionalem limitem cum [[Africa Australis|Africa Australi]] constituens. Ubi hoc flumen fines civitatis relinquit, orientali extremo, infimus Botsuanae locus, 513 metra altus, est. Locus supremus est [[Tsodilum|Colles Tsodilenses]] ([[Anglice]] ''Tsodilo Hills''), 1489 metra alti.

[[Clima]] e desertico ad semiaridum cum suavibus [[hiems|hiemibus]] et [[aestas|aestatibus]] calidis variat.

== Oeconomia ==
[[Fasciculus:Tourist Resort at Kasane.jpg|thumb|Hospitium [[Casaneum|Casanei]] ([[Anglice]] ''Kasane'').]]
E sua libertate, Botsuanae [[oeconomia]] in mundo maximarum incrementi taxationum unam mansit: Inter annos [[1966]] et [[1999]], verbi gratia, civitas 9 centesimas mediam [[annus|quotannem]] crevit. Quamquam ultimis annis leviter decrevit, tamen suum incrementum inter annos [[2006]] et [[2007]] 4.7 centesimae fuit. Per salubrem fiscalem civilitatem et oeconomicam gestionem efficacem, civitas ex [[Africa]]e pauperrimarum una oeconomia intermediarii gradus facta est, cuius [[reditus per capita]] multarum civitatum evolventium eum superat. Eius [[debitum externum]] parvum est, 513 [[millio]]num [[dollarium (CFA)|Statunitensium dollariorum]] anno [[2007]].

Botsuanae oeconomici incrementi [[historia]] ad suas vicinas Africas spectans coepit cum gubernatio reditu generato ex [[adamas|adamantis]] usurpatione utere decresceret ut oeconomica evolutio cum prudentibus fiscalibus civilitatibus et externa cauta civilitate praeberetur.

Societas [[Debswana]] una societas fodinalis adamantum in Botsuana operans et 50 centesimae eius actias gubernationis manibus sunt et totius gubernationis reditus dimidio correspondet.

[[Summum dominium interretiale|Summo dominio interretiali]] [[summum dominium interretiale codice nationis|codice nationis]] [[Botsuana]]e nomen est [[.bw]].

Quamquam Botsuana [[rhythmus|rhythmo]]{{dubsig}} magno per decennia crevit et etiam crescit, cum magis aut minus intentione, eius populus dure [[SCDI|Syndroma Comparatis Defectu Immunitatis]] punitur, circa unus e quibusque tribus incolis Botsuanae [[VIDH]] habet, quod [[exspectatio vitae|exspectatioenm vitae]] nationis in pessimo ordine mundanae clasificationis conlocat.

Gubernatio [[SCDI|Syndromen Comparatis Defectu Immunitatis]] oeconomiam negative{{dubsig}} afficere agnoscit et contra epidemiam pugnare omnibus modis possibilibus conatur.

Botsuana magna militaria impendia (fere 4% [[PDG]] anno [[2004]]) habet. Aliqui internationales critici hos sumptus vanos putant, quia internationalis conflictus aut adhuc probabilitas civitatis minima est, dum Botsuanae gubernatio suis copiis in multilateralibus auxilii operationibus utitur.

== Demographia ==
[[Fasciculus:BushmenSan.jpg|thumb|left|[[Ignis|Ignem]] manu subiicientes. Boschimani in Botsuana.]]
Botsuanae praecipui ethnici circuli (in ordine<!--QUO in ordine?-->) sunt; [[Populus Tswana|Tswanae]], [[Populus Calanga|Calangae]], [[Boschimani]] et [[Boschimani|Basarvae]] ([[Anglice]] ''Tswana, Kalanga, Bushmen'' et ''Aba Thwa,'' respective{{dubsig}}). Aliae tribus sunt; [[Bayei]], [[Bambucusi]], [[Basubia]]e, [[Bahereri]] et [[Bacgalagadi]] ([[Anglice]] ''Bayei, Bambukushu, Basubia, Baherero'' et ''Bakgalagadi,'' respective{{dubsig}}). Alius [[phyle|ethniarum]] circulus in Botsuana [[Phyle Caucasia|Caucasios]] et [[India|Indos]], ambos aequaliter cum parvo numero, comprehendunt. Botsuanae Indi incolae a multis Indo-Afris aliquot generationum e [[Mozambicum|Mozambico]], [[Kenia]], [[Tanzania]], [[Mauritia]], [[Africa Australis|Africa Australi]] quoque et a primae generationis Indis immigrantibus constituuntur. Caucasii in Botsuana nati aut ex aliis Africae partibus, inclusis [[Zimbabua]] et [[Africa Australis|Africa Australi]], sunt. Caucasii seu [[Anglice]] seu [[Lingua Batava Capitensis|Batava Capitensi]] loquuntur et propomodum 3% incolarum constituunt.

Minus quam 10&thinsp;000 Boschimanorum modo antiquo vivunt, velut [[venatio et collectio|venatores conlectoresque]]. Ex medio [[decennium 200|decennio 200]], media gubernatio [[Boschimani|Boschimanos]] ex eorum terris eicere conata est.

[[VIDH]]/[[SIDA]] praevalentia in Botsuana est 24 centesimae [[adultus|adultorum]] anno [[2006]]. Anno [[2003]], gubernatio programma late patens<!--comprehensive--> gratuita aut vilia antiretroviralia [[medicamentum|medicamina]] involvens quoque et nuntiatoriam ambitionem designata ad sistendam viri propagationem coepit.

=== [[Religio]] ===
Fere 70 centesimae Botsuanensium se [[Religio Christiana|Christianos]] agnoscunt. [[Ecclesia Anglica|Anglicani]], [[Methodismus|Methodistae]], et [[Ecclesia Congregationalis Unita Africae Australis]] plerosque Christianos constituunt. Etiam [[Lutheranismus|Lutheranorum]], [[Ecclesia Catholica|Catholicorum Romanorum]], [[Ecclesia Adventistica Septimi diei|Septimi Diei Adventistarum]], [[Ecclesiae Baptisticae|Baptistarum]], [[Ecclesia Reformata Batava|Ecclesiae Reformatae Batavae]], [[Mennonita]]rum et aliarum Christianarum denominationum congregationes sunt. Etiam [[Ecclesia Iesu Christi Sanctorum in Novissimis Diebus|Mormones]] et [[Testes Iehovah]] adsunt. Secundum anni [[2001]] censum, nationis [[Musulmanus|Musulmana]] communitas, praesertim [[Africa Australis|Austrafricae]] originis, leviter plus quam 5000 sunt. Anni [[2001]] census etiam circiter 3000 [[Hinduismus|Hinduistarum]] et 700 [[Bahaismus|Bahaistarum]] enumerat. Cuiusquam communitatis sectatores haec data suos respectivos numeros parvi aestimare putant. Circiter 20 centesimas civium nullius [[religio]]nis assentitur. Tum rustici tum urbani religiosis diaconiis bene intersunt.

== Cultura ==
[[Fasciculus:Gathering food in the Okavango.jpg|thumb|Puella in [[Delta Cubangi]] ([[Anglice]] ''Okavango Delta'') [[cibus|cibum]] conligit.]]

=== Lingua ===
Linguae publicae in Botsuana sunt [[Lingua Anglica]] et [[Lingua Tsvana|Tsvana]]. Tsvanice [[praefixum|praefixa]] maioris ponderis quam in aliis linguis sunt. Inter quae ''bo-'', ad nationes<!--tribes--> referens, ''ba-'', ad homines, ''mo-'', ad unum hominem, et ''se-'', ad [[lingua]]m, sunt. Verbi gratia, Botsuanenses ''Batswana'', unus Botsuanensis ''Motswana'' et lingua Tvana ''Setswana'' dicitur.

[[Lesothum]], [[inclavatura]] in [[Africa Australis|Africa Australi]], civitata [[soror]]ia putatur. Quod a consobrina tribu [[Sothi|Sothorum]] ([[Anglice]] ''Sotho'') incolitur qui simili lingua loquuntur. Ista lingua [[lingua Sothica|Sothica]] nominatur et a [[lingua Tsvana|Tsvanophonis]] intellegi potest.

=== Musica ===
Tsvanica [[musica]] praecipue vocalis est, absque [[tympanum|tympanis]] agitur; quod ponderis quoque facit [[chordophonum|nervorum]] [[instrumenta musica|instrumentis]] utere. Tsvanica [[musica vulgaris]] instrumenta velut [[setincanum]] et [[segancurum]] sive segabam ([[Anglice]] ''setinkare'' et ''segankure'' sive ''segaba'') habet, quamquam, per ultima decennia, [[cithara Hispanica]] velut versatile instrumenum Tsvanicae [[musica]]e celebrata est.

=== Artes visuales ===
[[Fasciculus:Tsodilo Hills rock paintings4.jpg|thumb|[[Colles Tsodilenses|Collium Tsodilensium]] ([[Anglice]] ''Tsodilo Hills'') picturae rupestres.]]
In septentrionali Botsuanae parte, [[Etsa]]e et [[Gumareum|Gumerei]] ([[Anglice]] ''Etsha'' et ''Gumare'') pagorum feminae notae sunt ob suam sollertiam conficendarum corbium e [[palma Mocolana]] et [[pigmentum|pigmentis]] loci. Texuntur plerumque corbes tribus modis: magnae corbes cum operculo ad condendum, magnae apertaeque corbes ad portandas res super capite aut ad spargendum detritum granum, et minores patellae ad spargendum cusum granum. Harum corbium ars semper per [[color]]is usum amplificatur et meliores imagines faciunt maxime si magis magisque usui in [[commercium|commercio]] producuntur.

Praeterea, inter communitates [[ars|artisticas]] [[opus fictile]] [[Thamaga|Thamagense]] et [[textrinum]] [[Oodium|Oodiense]], ambo nationis austroriente, sunt.

Antiquissimae picturae seu in Botsuana seu in [[Africa Australis|Africa Australi]] [[venatio]]nem, [[animalia|animalium]] et [[homo|hominum]] figuras depingunt, quae a [[linguae Khoisan|Choesanis]] ([[Boschimani]]s) abhinc annorum circiter 20&thinsp;000 in [[deserta|solitudine]] [[Calahara]]e factae sunt.

Praeter has traditionaliores artes valde talentosorum artificum numerus est qui recentibus mediis ad se exprimendos utuntur. Paucae pinacothecae circum Botsuanam [[pictura]]s [[sculptura]]sque exhibentes sunt. Nonnulla opera pulcherrimis Botsuanensibus topiis et alia a populo ipso afflantur.

=== Dies festi ===
{|style="margin:1em 1em 1em 0; background:#f9f9f9; border:1px #aaa solid; border-collapse:collapse; font-size:95%;" border="2" cellpadding="4" cellspacing="0"
|- style="background:#efefef;"
! Dies!! [[Latine|Latinum]] nomen!! [[Anglice|Anglicum]] nomen!! [[lingua Tsvana|Tsvanicum]] nomen
|-
| [[1 Ianuarii|Kalendae Ianuariae]]||[[Annus Novus]]||''New Year's Day''||''Ngwaga o mosha''
|-
| [[2 Ianuarii]]||Festus dies publicus|| ||
|-
|rowspan="2"|''variat''<ref>Plerumque exeunte Martio aut ineunte Aprili.</ref>
| [[Dies Passionis Domini]]||''Good Friday''||''Labotlhano yo o molemo''
|-
| [[Lunae dies Paschae]]||''Easter Monday''||
|-
| ''variat''<ref>Plerumque Maio.</ref>
| [[Ascensionis Domini]]||''Ascension Day''||''Tlhatlogo''
|-
| [[1 Iulii]]||[[Seretseus Khama|Equitis Seretsei Khama]] Dies||''Sir Seretse Khama Day''||
|-
| [[19 Iulii]]||[[Dies Praesidis (Botsuana)|Dies Praesidis]]||''President's Day''||
|-
| [[20 Iulii]]||Dies festus publicus|| ||
|-
| [[30 Septembris]]||Dies Libertatis||''Independence Day''||''Boipuso''
|-
| [[25 Decembris]]||[[Christi Natalis]]||''Christmas''||''Keresemose''
|-
| [[26 Decembris]]/[[27 Decembris]]
| [[Dies Capsarum]]||''Boxing Day''||
|-
|colspan="4"| Primus Lunae dies post Christi Natalem quoque publicus dies festus est.
|-
|}

== Notae ==
<references/>

== Nexus externi ==
{{CommuniaCat|Botswana|Botswanam}}
* [http://www.gov.bw/home.html Pagina administrationis Botsuanae] (Anglice)

{{Africa}}
{{Consortio Populorum}}
{{Capsae collectae|Botsuana|politica|{{Praesides Botswanae}}}}

[[Categoria:Botsuana|!]]
[[Categoria:Condita 1966]]
[[Categoria:Civitates sui iuris]]
[[Categoria:Respublicae]]
{{Myrias|Geographia}}