1860
1860 (MDCCCLX) waor e sjrikkeljaor wat begós op 'ne zoonsdag op de Gregoriaanse kalender.
Gebäörtenisse
[bewirk | brón bewèrke]- 8 fibberwarie - In Nederlandj vilt 't kabinèt-Rochussen in de Eësjte Kamer euer de aanlègk van nuuj sjpaorwaege. De Senaat wilt dit werk neet euverlaote aan 't bedriefslaeve.
- 20 fibberwarie - Aan de rieksuniversiteit Leide wirt de leërsjtool vaderlandjse gesjiedenis ingesjtèld, de meis prestigieuze leërsjtool gesjiedenis dae d'r in Nederlandj besjteit. De eësjte dae häöm bekleijt is de bekènde historicus Robert Fruin.
- 23 fibberwarie - Beëdiging van 't Kabinèt Van Hall-Van Heemstra.
- 3 april - De eësjte (succesvolle) Pony Expressrit sjtart in St. Joseph, Missouri en eindigt op 13 april in Sacramento (Californië).
- 1 mei - Pretoria wirt hoofsjtad van de boererepebliek Transvaal.
- 28 mei - D'r haet eine zjwaore zomersjtörm plaatsj in Nederlandj.
- 2 juli - Sjtichting van Vladivostok.
- 24 september - Keuning Willem III äöpent in Rotterdam de Keuningsbrök euver de Aw Have.
- 31 oktober - Lètste aopebaar voltrèkking van de doadsjtraof in Mesjtreech op Johannes Nathan.
- 6 november - Abraham Lincoln wint de Amerikaanse presidentsverkezinge.
- 20 december - South Carolina is de eësjte Zudelikke sjtaat in de Verenigde Sjtate die zich begint aaf te sjeije en vörmp daomit de opmaot tot de Amerikaanse Burgeraorlog.
- zónger datum
- De nuuj liberaal Britse regering van Lord Palmerston sjlut ein vriejhanjelsverdraag mèt Frankriek.
- 't Verdraag van Turien veurzuut in eine ruul: Frankriek kriet Savoye mèt de havesjtad Nice, Italië kriet Lombardije.
- Garibaldi landj mèt de 'doezend' in Sicilië en lief 't Keuninkriek der Beide Sicilië (=gans hujig Zuud-Italië) in biej Piemonte - 't feitelikke óntsjtaon van Italië.
- De bevolking van 't Hertogdóm Modena en Reggio keus biej referendum veur aansjluting biej 't nuuj Keuninkriek Italië.
- De beweunersj van Oas-Turkesjtan (Sinkiang) weite zich nao 42 opsjtenj saer 1759 van de Mantsjoe-heërsjappiej vriej te vechte en sjtichte ein eige sjtaat ónger Yakup Beg Badavlat.
- China belaef 't eindj van de tweëde opiumaorlog.
- Ein nuuj christelikke groepering die zich ónger angere kènmerk door 't viere van de zaoterdig in plaatsj van de zóndig, de Zevendedagsadventiste, registreert zichzelf ónger dae naam.
- Louis Pasteur wirk ein methaode oet veur 't beware van voedingsmiddele door 't doaje van bacterië. Later óntwikkelt hae ein serum taenge hóndjsdolheid en miltvuur.
Literatuur
[bewirk | brón bewèrke]- Die Kultur der Renaissance in Italien, Jacob Burckhardt.
- Multatuli publiceert ziene Max Havelaer.
Gebaore
[bewirk | brón bewèrke]- 1 jannewarie - Michele Lega, Italiaanse curiekardinaal (gesjtórve 1935)
- 12 jannewarie - Ludwig Willem Reymert Wenckebach, Nederlandjse kunssjilder en graficus (gesjtórve 1937)
- 29 jannewarie - Anton Tsjechov, Russische sjriever (gesjtórve 1904)
- 13 fibberwarie - Nienke van Hichtum, Nederlandjse kènjerbeuksjriefster (gesjtórve 1939)
- 29 fibberwarie - Herman Hollerith, Amerikaanse oetvènjer van de ponskaart (gesjtórve 1929)
- 3 april - Frederik van Eeden, Nederlandjse sjriever (gesjtórve 1932)
- 20 april - Pieter Jelles Troelstra, Nederlandjse advocaat, journalis en politicus (gesjtórve 1930)
- 26 april - Alfons Ariëns, Nederlandjse gróndjlègker van de kathelieke vakbewaeging (gesjtórve 1928)
- 30 april - James Ensor, Vlaamse sjilder (gesjtórve 1949)
- 2 mei - Theodor Herzl - Joads-Oasteriekse journalis, publicis en sjtichter van 't zionisme (gesjtórve 1904)
- 6 juni - Caspar Franssen, Nederlandjse architec (gesjtórve in 1932)
- 25 juni - Gustave Charpentier, Franse compenis (gesjtórve 1956)
- 30 juni - Gyula II Andrássy, Oasterieks-Hongaarse politicus (gesjtórve 1929)
- 7 juli - Gustav Mahler, Oasteriekse compenis en dirigent (gesjtórve 1911)
- 16 juli - Otto Jespersen, Deense taalkundige (gesjtórve 1943)
- 19 juli - Lizzie Borden, Amerikaanse verdachte (gesjtórve 1927)
- 3 augustus - William Kennedy Dickson, Anglo-Amerikaanse filmpioneer (gesjtórve 1935)
- 15 augustus - Florence Harding, First Lady (vrouw van Amerikaanse president Warren G. Harding) (gesjtórve 1924)
- 22 augustus - Paul Nipkow, Duutsje oetvènjer en televisiepioneer (gesjtórve 1940)
- 6 september - Jane Addams, Amerikaanse sociologe en Nobelprieswinnares (gesjtórve 1935)
- 12 oktober - Elmer Sperry, Amerikaanse elektrotechnicus, oetvènjer en óngernummer (gesjtórve 1930)
- 23 november - Hjalmar Branting, Zjweedse politicus en Nobelprieswinnaer (gesjtórve 1925)
- 29 november - Pietro La Fontaine, Italiaanse kardinaal (gesjtórve 1935)
Gesjtórve
[bewirk | brón bewèrke]- 31 mieërt - Évariste Huc (46), Franse missionaris
- 21 mei - Phineas Gage (37), Amerikaanse sjpaorwaegarbeider
- 1 juli - Charles Goodyear (59), Amerikaanse fabrikant van benj
- 21 september - Arthur Schopenhauer (72), Duutsje filosoof
- 17 december - Désirée Clary (83), verloafde van Napoleon Bonaparte, keuningin van Zjwede en Noorwege