Luciano Pavarotti

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Breuker. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Luciano Pavarotti (Modena, Italië, 12 oktober 1946 - 6 september 2007) waor 'ne Italiaanse tenor in de operamuziek, dae aoch succesvol woert in de populair muziek. Hae waor naeëve José Carreras en Plácido Domingo aene van de bereumdste tenore van de welt.

Jeug

Pavarotti woert gebaoëre in de boetewieke va Modena, Italië, in 'n bekkesjfamilie, meh wól oersjprónkelik sjoeëlmaester waeëre en goof aoch twieë jaor lang lès op 'n liëger sjoeël. Ziene pap waor 'ne fulltime bekker, meh waor daonaeëve 'ne amateurtenor in 't zangkoer van de sjtad Modena, woeë-in aoch Luciano Pavarotti zien ieësjte zangervaringe zou opdoeë. I 1956 besjloot Pavarotti van 't zinge zie beroop te make, en begós aavankelik bie Arrigo Pola i Modena en later bie Ettore Campogalliani i Mantua, klassieke zangkuns te sjtudere. Es bieverdeenste wirkde 'r aoch es verzekeringsagent, óm zich de sjtudie, die mieë es zès jaor doeërde, te kinne bekostige.

Carrière

Pavarotti makde zien debuut i 1961 i Reggio Emilia, woeë 'r de rol va Rodolfo i Giacomo Puccini's La bohème vertolkde. Dirigent van de oetveuring waor Leone Magiera, ziene doemaolige jeugvrund en later decennialang ziene pianis bie lederaovende en taeëves d'r doemaolige man va Mirella Freni. De oetveuring woert doer de RAI aoch rechsjtrieëks oetgezónde. D'r volgde oetnuëdiginge va versjeije Italiaanse en internationaal operahoezer wie Amsterdam, Covent Garden, d'r Weense Sjtaatsopera, Zürich en Glyndebourne.

Aan 't begin va zien carrière waor Pavarotti 'ne lyrisch aenvaodige tenor, ideaal vuur de partieje va Bellini, Donizetti en d'r jónge Verdi. In de laop van d'r tied óntwikkelde zien sjtöm zich, wiewaal aoch in de richting van dramatische partieje bis aan 't verisme, d'r es zier dramatisch besjtempelde operasjtiel dae doer Mascagni en Leoncavallo in 't laeëve woert gerope.

I 1965 wirkde Pavarotti in de Veraenigde Sjtate en Australië mit Joan Sutherland same in Donizetti's Lucia di Lammermoor. E jaor later debuteerde 'r aan 't Teatro alla Scala. D'r volgde optraejes i Barcelona, Paries, Londe en in d'r Metropolitan Opera i New York. Dat optraeje i New York op 17 februari 1972 waor ziene wichtigste doerbraok bie 't Amerikaans publiek, woeëbie 'r 't ganse publiek verwóngerde mit zien hoeëge noeëte in Donizetti's La fille du régiment. Pavarotti's televisieoptraejes woerte väöl besjpraoëke en hae wón väöl Grammy Awards.

Aan 't begin van de jaore 1980 richde Pavarotti i Philadelphia 'n zangcompetitie op vuur jóng zengesj en trooj mit de winnaere i 1982 op in oettrèksele va La bohème en L'elisir d'amore. Óm 't 25-jaorig jubileum va zien carrière te viere noom 'r de winnaere van de twieëde competitie i 1986 mit nao Italië vuur gala-optraejes va La bohème i Modena en Genua en daonao nao China, woeë ze oetveuringe va La bohème dege i Peking. Óm zie bezeuk dao aaf te sjlete trooj 'r vuur de allerieësjte kier op in de Groeëte Hal van 't Volk vuur 10.000 luuj, woeë 'r 'n sjtaoënde ovatie óntvóng vuur nuëge meujteloeëze hoeëg c's.

De sjluëtel tót Pavarotti's weltwieje bekindhaed waor de keus va zien vertolking va Puccini's aria Nessun Dorma (oet d'r opera Turandot) es themaleed van 't Weltkampioensjap foetbal va 1990 in Italië. De aria verkreeg pop-status en woert zien handelsmerk. Dit woert gevolgd doer 't enorm succes van 't concert van De Drie Tenore, dat gehaote woert op d'r aovend van 't Weltkampioensjap bie de aow Therme va Caracalla i Roeëme mit collega-tenore José Carreras en Plácido Domingo en dirigent Zubin Mehta. Dit woert de bèsverkochde klassieke opnaam bis huuj d'r daag. Tiedes de jaore 1990 versjeen Pavarotti op väöl good bezóchte aoëpelochconcerte. I juni 1993 zamelde zich mieë es 500.000 loesteraere vuur zie optraeje in 't Central Park i New York, dat daonaeëve doer miljoeëne kiekesj uëver de ganse welt op televisie woert bekiëke. I september van datzelfde jaor zóng 'r aoch nog vuur óngevaer 300.000 luuj bie d'r Eiffeltoeëre.

Krenkde en doeëd

Begin juli 2006 woert bie Luciano Pavarotti alvlaesjklier kanker vasgesjtèld. Inkel daag nao de diagnose óngergóng 'r i New York 'n pancreaticoduodenectomie, woeëbie d'r tumor eweggehaold woert. Dees oetwendige operatie is 'n enorm belasting vuur 't lief en waert doer väöl luuj neet uëverlaefd. Volges ziene manager Terri Robson hersjtèlde d'r tenor zich aevel good van de i-greep. Óndanks dat woerte vuur de dao-opvolgende maonde van 't jaor 2006 alle optraejes afgezag.

I zien ieësjte interview nao zien operatie zag de doenmaols 70-jaorige tenor aan de Italiaanse gezèt La Stampa dat 'r zich baeëter veulde. Hae vatte zien gezóndhaedsprobleme op es filosofisch: "Ich höb alles gehad in mie laeëve, ech alles. Went me mich alles aafnump, zint de goje hier en ich quitte." Pavarotti kóndigde daonao aa nao zie gebaoërteland Italië truuk te wille kiëre, óm dao te hersjtèlle. Aoch goof 'r resoluut aa weer te wille zinge.

In augustus 2007 woert Pavarotti opnuuj opgenómme in 't sjpetaal waeëges de lóngóntstaeëking. Begin september 2007 versjlechterde ziene gezóndhaedstoesjtand mit hoeëg tempo. Op 4 september góng 'r nao haem en zou dao doer ziene dokter wiejer waeëre verzörgd. Op 6 september óm 5.00 sjmörges (MET) sjtórf 'r op 71-jaorige laeftied aan 'n neeraandoeëning.

Pavarotti's lief woert op 't sjaoëf gelag in d'r dóm va Modena, woeë doezende luuj aafsjaed nome. De plechtige oetvaartmès op 8 september 2007, in aawezighaed van d'r Italiaanse premier Romano Prodi, woert geleid doer kardinaal Tarcisio Bertone, sjtaatssecretaris van 't Vaticaan. 't Woert rechsjtrieëks oetgezónde doer zoeëwaal de Italiaanse televisie es CNN en kós taeëves via 't internet waeëre gevolgd. Bie de oetvaart va Pavarotti woert 'n opname van d'r Panis Angelica va César Franck, gezónge doer Pavarotti en ziene vader, aafgesjpieëld.

Pavarotti loot veer dochtesj achter: Lorenza (1962), Cristina (1964) en Giuliana (1967) (alle drie va zien ieësjte vrouw Adua Veroni, mit wae 'r 34 jaor getrouwd waor) en 't i januari 2003 gebaoëre Alice (va ziene twieëde vrouw Nicoletta Mantovani).