Platina
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
Platina is e sjemisch element mit 't symbool Pt en 't atoeamnómmer 78. 't Is e grieswit euvergangsmetaal.
Toepassinge
[bewirk | brón bewèrke]Platina vindj väöl toepassing in sieräöj en apparatuur die hoeag temperaturen en corrosieve ómstenjigheje mót kónne doorstaon, wie sjemische smultjkroezen en glaasaovebekleijinge. Fien verpoejerdj platina kan deens doon es 'ne katalysator. Anger toepassinge van platina zeen:
- Van 1889 toet 1960 besting de standerdmaeter in Peries oet 'n legering van 90% platina en 10% iridium;
- Es diffenisie vanne standerdwaterstofelektrood;
- Bieje perduksje van kónsmès, explosieve en salpaeterzoer wuuertj platinagaas (gewaoven of gebrèdj) es 'ne katalysator gebroek veure oxidatie van ammoniak;
- Inne petrosjemische industrie wuuertj platina gebroek bie ónger anger de raffinaasj van roewen aolje enne perduksje van brandjstoffe mit hoeag octaangetale;
- d'n Oetzèttingscoëfficiënt van platina is vriewaal geliek aan dem van sommige glaassaorte, wodoor 't wuuertj toegepas bie 't aafsloete van glaaselektrode;
- Platinadraod wuuertj inne industrie väöl gebroek es 'ne temperatuursensor in Pt100- en Pt1000-elemente, dit sleitj op platina mit 'ne lektrikwaerstandj van respektievelik 100 ohm en 1000 ohm, vanwaenge de nejkäörigheid en 't groeat temperatuurbereik;
- Platinadraod wuuertj ouch gebroek es thermokoppel mit draod van 'n legering van platina en rhodium, gesjik toet temperature van 1800 °C;
- Mit iridium kónne legeringe waere vervaerdig die broekbaar zeen in pacemakerelektrode en anger chirurgische implantate;
- In wages mit palladium veur 't verlieëge vanne CO2-oetstoeat inne oetlaotgase.
De verbinjing cisplatien (PtC12(NH3)2) kan 'n effektief genaesmiddel zeen taenge sommige vörm van kanker, wie leukemie en prostaatkanker.