Јакутија

Република Саха (Јакутија)
Република Саха (Јакутија)
	Република
Республика Саха (Якутия)
Друга транскр.
• јакутски	Саха Өрөспүүбүлүкэтэ
Знаме	Грб
	Химна: Химна на Република Саха
Држава	Русија
Федерален округ	Далекуисточен
Економски регион	Далекуисточен
Главен град	Јакутск
Управа
• Орган	Собрание (Ил Тумен)
• Претседател	Егор Борисов
Површина
• Вкупно	3.083.523 км2 (1,190,555 ми2)
Ранг	1
Население (2010 Census)Федерална служба за државна статистика (2011). „Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1“. Всероссийская перепись населения 2010 года. Федерална служба за државна статистика. Посетено на June 29, 2012.</ref>
• Вкупно	958.528
• проц. од (2018)	964.330 (+0,6%)
• Ранг	55
• Густина	0,31/км2 (0,81/ми2)
• Градскo	64,1%
• Селска	35,9%
Час. појас	(UTC+9)
ISO 3166	RU-SA
Рег. таб.	14
Службени јазици	руски; јакутски; јазиците на помалите народности на север се службени во нивните подрачја
Мреж. место	http://www.sakha.gov.ru/

Јакутија, офиц. „Република Саха (Јакутија)“ (руски: Респу́блика Саха́ (Яку́тия); јакутски: Саха Өрөспүүбүлүкэтэ) е федерален субјект на Русија (република).

Географија

Граници:
- внатрешни: Чукотски автономен округ (И), Магаданска област (И/ЈИ), Хабаровски крај (ЈИ), Амурска област (Ј), Забајкалски крај (Ј), Иркутска област (Ј/ЈЗ), Краснојарски крај (З).
- вода: Северноледен Океан (вклучувајќи ги Лаптевско Море и Источносибирско Море) (север).
Највисока точка: Победа (3.003 м), Мус-Каја (2959 м или 3.011 м)
Maксимално ратојание С->Ј: 2.500 км
Maксимално растојание И->З: 2.000 км

45% од Јакутија е прекриена со тајга, а северните делови се со тундра.

Часовен појас

Јакутија има 3 различни појси:

Јакутски појас (YAKT/YAKST). UTC+09:00 (YAKT)/+1000 (YAKST). Западно од реката Лена.
Владивосточки појас (VLAT/VLAST). UTC+10:00 (VLAT)/+1100 (VLAST). Помеѓу 127° ИГД и 140° ИГД.
Mагаданска часовен појас (MAGT/MAGST). UTC+11:00 (MAGT)/+1200 (MAGST). Источно од 140° IGD.

Реки

Најголема река и воедно пловна е реката Лена (4.310 км), а други поголеми реки се:

Виљуј (2.650 км) притока на Лена
Оленјок (2.292 км)
Алдан (2.273 км) притока на Лена
Колјма (2.129 км)
Индигирка (1.726 км)
Алазеја (1.590 км)
Амга (1.462 км) притока на Алдан
Ољокма (1.320 км) притока на Лена
Марха (1.181 км) притока на Виљуј
Тјунг (1.092 км) притока на Виљуј
Маја (1.053 км) притока на Алдан
Анабар (939 км)
Јана (872 км)
Моркока (812 км) притока на марха
Учур (812 км) притока на Алдан
Линде (804 км) притока на Лена
Њуја (798 км) притока на Лена
Селењах (796 км) притока на Индигирка

Езера

Има некаде повеќе од 700 езера во Јакутија, од кои најголеми се:

Планини

Најголеми планини во Јакутија е Верхојанските Планини, кој се протега напоредно со реката Лена. На југот се наоѓаат и Становојските Планини.

Природни богатства

јакутија е богата со нафта, гас, јаглен, дијаманти, злато, сребро, калај, волфрам и мн д-р. 99% од вкупните руски рудници на дијаманти се наоѓаат во Јакутија, односноa 25% од вкупнoто светско произвоство.

Клима

Јакутија е позната по својата екстремна клима. Најладната температура во северната полутопка е измерена во Студениот Пол во Верхојанск, −67.8 °C во 1892 г, и Ојмјакон, каде температурата била пониска од −67,7 °C во 1933 г.

Просечна јануарска температура: −28 °C (брег) до −47 °C (Студен Пол).
Просечна јулска температура: +2 °C (брег) до +19 °C (централни делови).
Врнежи: 200 мм (централни делови) до 700 мм (источните планини во Јакутија).

Народности

Според разните пописи (1936-2002) етничката структура во Јакутија изгледа вака:

	1939	1959	1970	1979	1989	2002
Јакути	233.273 (56,5%)	226.053 (46,4%)	285.749 (43,0%)	313.917 (36,9%)	365.236 (33,4%)	432.290 (45,5%)
Долгани	233.273 (56,5%)	226.053 (46,4%)	10 (0,0%)	64 (0,0%)	408 (0,0%)	1.272 (0,1%)
Евенки	10.432 (2,5%)	9.505 (2,0%)	9.097 (1,4%)	11.584 (1,4%)	14.428 (1,3%)	18.232 (1,9%)
Евени	3.133 (0,8%)	3.537 (0,7%)	6.471 (1,0%)	5.763 (0,7%)	8.668 (0,8%)	11.657 (1,2%)
Јукагири	267 (0,1%)	285 (0,1%)	400 (0,1%)	526 (0,1%)	697 (0,1%)	1.097 (0,1%)
Чукчи	400 (0,1%)	325 (0,1%)	387 (0,1%)	377 (0,0%)	473 (0,0%)	602 (0,1%)
Руси	146.741 (35,5%)	215.328 (44,2%)	314.308 (47,3%)	429.588 (50,4%)	550.263 (50,3%)	390.671 (41,2%)
Украинци	4.229 (1,0%)	12.182 (2,5%)	20.253 (3,0%)	46.326 (5,4%)	77.114 (7,0%)	34.633 (3,6%)
Други	14.723 (3,6%)	20.128 (4,1%)	27.448 (4,1%)	43.695 (5,1%)	76.778 (7,0%)	58.826 (6,2%)

Галерија

Централниот плоштад Ојунски на главниот град Јакутск и театарот Саха
Реката Амга
„Дупката„ Удахнаја
Типична колиба карактеристична ѕа Евенките
Припаднички на Евенkите
Долганец.
Чукчи

Наводи

↑ Президент Российской Федерации. Указ №849 от 13 мая 2000 г. «О полномочном представителе Президента Российской Федерации в федеральном округе». Вступил в силу 13 мая 2000 г. Опубликован: "Собрание законодательства РФ", No. 20, ст. 2112, 15 мая 2000 г. (President of the Russian Federation. Decree #849 од May 13, 2000 „On the Plenipotentiary Representative of the President of the Russian Federation in a Federal District“. Стапил на сила May 13, 2000).
↑ Госстандарт Российской Федерации. №ОК 024-95 27 декабря 1995 г. «Общероссийский классификатор экономических регионов. 2. Экономические районы», в ред. Изменения №5/2001 ОКЭР. (Gosstandart of the Russian Federation. #OK 024-95 December 27, 1995 „Russian Classification of Economic Regions. 2. Economic Regions“, по измените на Amendment #5/2001 OKER. ).
↑ ^3,0 ^3,1 Minahan, James (2002). Encyclopedia of the Stateless Nations: S-Z. Greenwood Publishing Group. стр. 1630ff.
↑ ^4,0 ^4,1 Устав на Република Саха (Јакутија) 53.1
↑ Егор Афанасјевич Борисов — Портал на Република Саха ru
↑ „Сведения о наличии и распределении земель в Российской Федерации на 01.01.2019 (в разрезе субъектов Российской Федерации)“. Federal Service for State Registration, Cadastre and Cartography. Архивирано од изворникот на 9 February 2022. Посетено на 29 August 2023.
↑ „26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года“. Федерална служба за државна статистика. Посетено на 23 јануари 2019.
↑ „Об исчислении времени“. Официальный интернет-портал правовой информации (руски). 3 June 2011. Посетено на 19 January 2019.
↑ Official throughout the Russian Federation according to Article 68.1 of the Constitution of Russia.
↑ Устав на Република Саха (Јакутија), Член 46

Надворешни врски

Управа на Јакутија Архивирано на 22 февруари 2011 г.
Собрание на Јакутија Архивирано на 21 април 2011 г.
SakhaNews — информативен портал
Експлоатирање на минералните богатства на Јакутија Архивирано на 27 мај 2008 г.
Историски фотографии^{[мртва врска]}
Фотографии од Јакутија Архивирано на 3 февруари 2008 г.

[FederalDistrict-1] Президент Российской Федерации. Указ №849 от 13 мая 2000 г. «О полномочном представителе Президента Российской Федерации в федеральном округе». Вступил в силу 13 мая 2000 г. Опубликован: "Собрание законодательства РФ", No. 20, ст. 2112, 15 мая 2000 г. (President of the Russian Federation. Decree #849 од May 13, 2000 „On the Plenipotentiary Representative of the President of the Russian Federation in a Federal District“. Стапил на сила May 13, 2000).

[EconomicRegion-2] Госстандарт Российской Федерации. №ОК 024-95 27 декабря 1995 г. «Общероссийский классификатор экономических регионов. 2. Экономические районы», в ред. Изменения №5/2001 ОКЭР. (Gosstandart of the Russian Federation. #OK 024-95 December 27, 1995 „Russian Classification of Economic Regions. 2. Economic Regions“, по измените на Amendment #5/2001 OKER. ).

[Min2002-3] 3,0 ^3,1 Minahan, James (2002). Encyclopedia of the Stateless Nations: S-Z. Greenwood Publishing Group. стр. 1630ff.

[HeadLegis-4] 4,0 ^4,1 Устав на Република Саха (Јакутија) 53.1

[President-5] Егор Афанасјевич Борисов — Портал на Република Саха ru

[area-6] „Сведения о наличии и распределении земель в Российской Федерации на 01.01.2019 (в разрезе субъектов Российской Федерации)“. Federal Service for State Registration, Cadastre and Cartography. Архивирано од изворникот на 9 February 2022. Посетено на 29 August 2023.

[wikidata-d84f748bde80dac87e899490e943a9ac5d33eca8-v3-7] „26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года“. Федерална служба за државна статистика. Посетено на 23 јануари 2019.

[vremeni-8] „Об исчислении времени“. Официальный интернет-портал правовой информации (руски). 3 June 2011. Посетено на 19 January 2019.

[Russian-9] Official throughout the Russian Federation according to Article 68.1 of the Constitution of Russia.

[Languages-10] Устав на Република Саха (Јакутија), Член 46

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]