Колумбија

Република Колумбија República de Colombia  (шпански)
Знаме Грб
Гесло: Libertad y Orden  (шпански) „Слобода и поредок“
Химна: ¡Oh, Gloria Inmarcesible!  (шпански) О невенлива славо!
Местоположба на Колумбија
Главен град (и најголем)		Богота 4°35′N 74°4′W
Службен јазик		шпански
Признаени регионални јазици		75 домородни јазици и дијалекти
Народности ( (шпански))		49,0% метиси 37,0% Белци 10.6% Црнци       (вкл. мулати) 3,4% Индијанци
Демоним		Колумбијци
Уредување		унитарна претседателска република
•	Претседател	Густаво Петро
•	Потпретседател	Франција Маркес
Законодавство		Конгрес
•	Горен дом	Сенат
•	Долен дом	Претставнички дом
независност од Шпанија
•	Прогласена	20 јули 1810
•	Признаена	7 август 1819
•	Тековен устав	4 јули 1991
Површина
•	Вкупна	1,141,748 км2 (26-та)
•	Вода (%)	8,8 (17-та)
Население
•	проценка за февруари 2012 г.	46.366.364 (27-ма)
•	Попис 2005	42.888.592
•	Густина	40,74 жит/км2 (172-ра)
БДП (ПКМ)		проценка за 2012 г.
•	Вкупен	$500,576  милијарди (28)
•	По жител	$10,680
БДП (номинален)		проценка за 2012 г.
•	Вкупно	$365,402 милијарди (31)
•	По жител	$8,127
Џиниев коеф. (2014)		53.8 висок · 12та
ИЧР (2013)		▬ 0.711 висок · 98ма
Валута		пезос (COP)
Часовен појас		COT (UTC−5)
Се вози на		десно
НДД		.co
Повик. бр.		+57

Колумбија (шпански: Colombia) е држава во северозападниот дел од Јужна Америка. На исток се граничи со Венецуела, на југоисток со Бразил, на југозапад со Перу и Еквадор, а на север со Панама. На североисток излегува на Атлантскиот Океан, а на северозапад на Тихиот Океан. Главен град е Богота.

Етимологија на име

Името Колумбија го смислил венецуелскиот револуционер Франциско де Миранда, кој го извел ова име од презимето на морепловецот Кристофер Колумбо, со што сакал да го означи целиот Нов Свет, а особено оној дел кој бил под шпанска и португалска власт. Подоцна Република Колумбија го прифатила ова име за териториите кои го опфаќале некогашното Вицекралство Нова Гранада, кои ги опфаќаат денешните држави Колумбија, Панама, Еквадор, Венецуела и северозападниот дел на Бразил.

Во 1835 година државите Венецуела и Еквадор се издвоиле од заедничката држава, а регионот Кудинамарка станал нова држава, Република Нова Гранада. Нова Гранада во 1858 година официјално го сменила името во Гранадинска Конфедерација, а во 1863 година Соединети Држави на Колумбија, за конечно во 1886 година да го добие денешното име Република Колумбија.

Историја

Главна статија: Историја на Колумбија

Во 1514, Шпанија започнала постепено да го колонизира регионот на денешна Колумбија. Преку Санта Марта (основана на 29 јули 1525 година од страна на шпанскиот конквистадор Родриго де Бастидас) и Картагена (1533), започнала колонизацијата на Јужна Америка. Започнувајќи во 1536, конквистадорот Гонсало Џименез де Квесада најпрвин ги истражил регионите кои се наоѓале покрај реката Магдалена, па подоцна ги покорил народите кои го зборувале јазикот Чибча. По ова бил основан градот Санта Фе де Богота (околу 1538 година, денешна Богота) и регионот бил наречен 'El nuevo Reino de Granada', кое во превод значи "новото царство на Гранада".

По победата на Себасијан де Белалцезар била воспоставена шпанска власт. Во почетокот најголем проблем било начинот на кој ќе се владее во новото кралство, односно кој ќе ја спроведува извршната власт. Но набргу проблемите биле надминати и новото кралство започнало да функционира.

Вицекралството Нова Гранада претставувало вицекралство кое постоело во периодот од 1717—1724, 1740—1810, и 1815—1819 година. Кралството ги опфаќало северните делови од денешните држави: Колумбија, Еквадор, Венецуела, Панама, Гвајана, Костарика и Тринидад и Тобаго.

Ова кралство е наследник на Ново Кралство Гранада кое опстојувало во 16 век. Но на 27 мај 1717 година (со прекратување помеѓу 1712-1739) станало самостојно вицекралство кое било директно подчинето на кралот на Шпанија. Престолнината на ова кралство била Богота.

Во 1810 година тоа станало независно од Шпанија, но веќе во 1816 година повторно било заземено од Шпанија. По само три години, овие територии конечно се оделиле од зависноста на Шпанија, притоа создавајќи ја новата држава- Голема Колумбија.

По нејзиното реаспаѓање во 1831 денешна Колумбија се викала Република Нова Гранада до 1863.

Независноста Колумбија ја добила во 1819 година од Шпанија. Во 1525 шпанците го основат првиот европски град на континентот во крајбрежјето на Карипско Море. Постепенно тие започнале да добиваат голема контрола над територијата и во 1538 година бил основан градот Санта Фе (денеска Богота).

Во 1810 жителите на административниот центар Богота објавуваат независност. Водени од Симон Боливар и Франсиско Сантандер тие извојуваат победа во 1819 година, кога била основана Голема Колумбија и која се распаднала во 1831 година и кога од нејзината територија се создаваат нови држави: Нова Гранада, и денешната Колумбија. Панама е дел од неа до 1903 година, кога и таа се оделува.

Демократијата во Колумбија е доведена со многу крвопролевања, со започнување на две граѓански војни. Во 1957 година бил основан Национален Фронт при што најголемите партии во Колумбија се договараат да владеат заедно, кое не било општо прифатено од месното население и кое довело до создавање на комунистички движења кои до ден денешен влијаат врз политичкиот живот на Колумбија.

Географија и клима

Колумбија на север излегува на Карипското Море и на запад на Тихиот Океан.Се граничи со Венецуела и Бразил на исток,со Перу и Екватор на југ и со Панама на запад.Долините на реките Магдалена и Каука го зафаќаат просторот меѓу планинските венци.На исток се наоѓаат слабо населени рамнини, низ кои течат притоките на Амазон и кои на југ се покриени со тропски шуми.Покрај карипскиот брег и во долините климата е сува, екваторска е во рамнините во источниот дел и многу студена на височина над три илјади метри.На брегот на Тихиот Океан има обилни врнежи.

Стопанство

Колумбија е позната во светот по производство на мошне квалитетно кафе, која меѓувреме претставува и најголема земјоделска култура во земјата. Колумбиските смарагди се сметаат за најдрагоцени. Дури 90% од сите смарагди на светскиот пазар потекнуваат од оваа земја.Текстилната индустрија е традиционално развиена.Во подем се и преработката на нафта,прехранбената и хемиската индустрија.

Население

Населението на Колумбија изнесува 44 379 598 жители (2007). 58% од населението се метиси, 20% бели, 14% мулати, 4% црни и 4% мешавина од црни и индијанци.

95% од населението се католици, а 5% спаѓаат во друѓи религии. Годишниот прираст на населението е 1.433% (2007), кое ги определува меѓу државите кои имаат среден годишен прираст на населението.

Густина на населеност: 34 жители на км2. 96% од вкупниот број колумбијци живеат на помалку од половината од вкупната површина на земјата, во нејзиниот западен дел.

Како службен јазик, колумбиците го користат шпанскиот. Официјалната валута се нарекува колумбиски пезос (песо). Симболот на Колумбија е Орхидејата.

Најголеми градови во Колумбија Departamento Administrativo Nacional de Estadística (DANE), проекции за 2016
	Бр.		Департман	Нас.	Бр.		Департман	Нас.
Богота Меделин	1	Богота	Богота	7,963,379	11	Санта Марта	Магдалена	474,520	Кали Баранкиља
	2	Меделин	Антиокија	2,457,680	12	Виљависенсио	Мета	471,383
	3	Кали	Валје дел Каука	2,358,302	13	Бељо	Антиокија	458,196
	4	Баранкиља	Атлантико	1,219,382	14	Переира	Рисаралда	398,719
	5	Картахена	Боливар	971,592	15	Валедупар	Сесар	395,860
	6	Кукута	Норте де Сантандер	634,276	16	Буенавентура	Валје дел Каука	373,717
	7	Соледад	Атлантико	631,599	17	Пасто	Нарињо	371,045
	8	Ибаге	Толима	528,214	18	Манисалес	Калдас	369,981
	9	Букараманга	Сантандер	521,857	19	Монтерија	Кордоба	346,873
	10	Соача	Кундинамарка	516,435	20	Неива	Уила	324,375

Стопанство

Економија на Колумбија е четвртина од Латинска Америка како ММФ и петтата според Светската банка. Доживеа просечен годишен раст од 5,5% од 2002 година Во 2007 година, 20,5 милиони Колумбијци биле користени како работна сила во економијата, на просечниот приход од $ 9700, производство САД $ 429 од 500 милиони на Бруто-домашниот производ (БДП). Сепак, нееднаква распределба на богатството останува на 29,2% од Колумбијците живеат под границата на националната линија на сиромаштија, која додава на сиромашните пензискиот систем, невработеноста (11,2% во 2007) и невработеност. На Министерство за финансии (MHCP) е дефинирање, формулирање и спроведување на економската политика на земјата. На банка на Република Колумбија (УНХЦР) е независно тело што ќе ги контролира сума на пари и девизниот контроли што циркулира во економијата за да се избегне рецесија и невработеност, бидејќи на инфлација, како и меѓубанкарски кредитни контрола Заедно, MHCP и БРЦ со кои се регулира работењето на националната економија, со поддршка на . Министерството за трговија , индустрија и туризам (MCIT) Бизнисот во Колумбија е синдикално организирана во Национално здружение на производители (ANDI) се обидува да го задржи групи на компании во истата економскиот сектор да се делува во заеднички договор за развој. Националната валута е пезосот, што е еквивалентно на САД $ 1 ~ COP (просек 2007) 2013 $.Во 2007 година, земјоделство во Колумбија придонесе 11,5% на националниот БДП и 22,7% од работната сила посветени на земјоделството, сточарството и рибарството. Сепак, главниот извоз на Колумбија е нафта, со резерви проценува во 1506 милиони барели,> се развиени од страна Ecopetrol (14%) и компании анонимен. Barrancabermeja е првиот центар на нафтената индустрија на оваа земја во 2006 година произведени 550 000 барели нафта на ден и се грижи за потрошувачката на земјата од страна на 265 400 барели, исто така, денот, како и преку рафинеријата во градското подрачје служи помеѓу 40 и 60% од побарувачката на деривати на овој значаен ресурс. Други важни експлоатирани руди се јагленот и златото, но и смарагдот, кој води до глобалното производство. Таа, исто така нагласува текстил, храната и автомобилската индустрија, и петрохемиско производство, биогориво и, челик и метал е.

Јазик и религија

• Христијани - 42,818,250
• Муслимани - 10,000
• Без Религија - 3,055,140
• Народна Религија - 370,320
• Други - 40,000

Верници во Колумбија
Христијани			92,50 %
Муслимани			0,02 %
Без Религија			6,60 %
Народна Религија			0,80 %
Други			0,09 %

Спорт во Колумбија

Најпопуларен и најразвиен спорт во државата е фудбалот,како и во поголемиот број од државите во Јужна Америка. Членовите на националниот им играа во свески познати клубови. Позвучни имиња во репрезентацијата се Хамес Родригес,Хуан Квардадо и Давид Оспина.

Колумбија како тема во уметноста и во популарната култура

• „Колумбиска вратоврска“ (Colombian Necktie) - песна на американската рок-група „Биг Блек“ (Big Black) од 1987 година.

Надворешни врски

• Колумбија на википедија на српски јазик